Category अशोककाका कुलकर्णी

Ashok Kaka Kulkarni: 🌹 राखी पौर्णिमा खुलासा 🌹प्रश्न :राखी पौर्णिमा म्हणजे रक्षा बंधन उत्सव कधी करावा? भद्रा काळात राखी बांधावी का? भद्रा दोष असतो का? 🔸उत्तर : पूर्वी रक्षासूत्र बंधन होते.रक्षासूत्र बंधन हे राजा लढाईला जाण्यापूर्वी त्याच्या रक्षणासाठी हातात बांधण्याचे…

अशौच* रोदन केल्यास अशौच ब्राह्मणादिकांनी आपल्या सवर्णातील मृताविषयी अस्थिसंचयनापूर्वी रोदन केल्यास स्नान. त्यानंतर रोदन केल्यास आचमन करावे. इतरांच्या विषयी अस्थिसंचयनापूर्वी रोदन करणार्‍या ब्राह्मणास त्रिरात्र, अस्थिसंचयनानंतर १ रात्र अशौच. इतरांविषयी अस्थिसंचयनापूर्वी त्याच्या घरी राहणे इत्यादि संबंध असता १ रात्र. त्यानंतर स्नान…

अशौच* अंत्यविधिस दुसरा अधिकारी नसेल तर दुसरा कोणी अधिकारी नसेल तर पिता, माता, मातामह इत्यादिकांचे दहनादिक अंत्यकर्म ब्रह्मचार्‍याने करावे, व कर्मांगभूत १० दिवस अस्पृश्यत्व लक्षण अशौच धरावे. त्याकालीही ब्रह्मचार्‍याने अशौची यांचे अन्न भक्षण करू नये व अशौची यांस स्पर्श होईल…

अशौच दहनादिक केल्यास समान किंवा उच्च वर्णातील प्रेताचे दहन व उदक देणे, इत्यादि सर्व और्ध्व देहिक कर्म स्नेहाने केल्यास त्या जातीचे अशौच धरावे; व अशौचानंतर स्नेह, लोभ जसा असेल त्याप्रमाणे गुरु, लघु प्राजापत्य इत्यादि तीन प्रायश्चित्ते करावीत. स्नेहादि कारणाने सवर्णाचा…

अशौच* शव स्पर्श अशौच शव स्पर्श व शवाच्या मागून गमन इत्यादि संसर्गाशौच सांगतो- संसर्गाशौचात नित्य कर्माचा अनाधिकार नाही. अस्पृश्यत्व मात्र आहे. ते अस्पृश्यत्वही त्याचे भार्यापुत्र इत्यादिकांस नाही. संसर्ग कर्त्यासच आहे. याप्रमाणे त्याच्या घरातील त्याचे स्वामित्व असलेले अन्नादि पदार्थ घेऊ नये.…

अशौच* 🌹 भाचा मातुलादिकांचे अंत्यकर्म जेव्हा भाचा इत्यादिक मातुलादिकांचे अंत्यकर्म करितो तेव्हा त्यास अंत्य कर्मसंबंधी १० दिवस, इत्यादि अशौच असता त्या अशौचात जर सपिंड मरणनिमित्तक १० दिवस इत्यादि अशौच प्राप्त झाले तर पुर्वीच्या अशौचाने त्याची शुद्धि होत नाही. कारण, कर्मांगभूत…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 36 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ गुह्यांतरस्थितायासाब्रह्मांडावरणाद्वहीः ॥ शैवदेवीचिदाकरायमुनाचल संस्थिता ॥१॥ जययमुनाचलविहारणी ॥ शामसुंदरेसीतांवरधारिणी ॥ दीनदयाळेसंकटहारिणी ॥ साष्टांगनमनतुजाअसो ॥२॥ स्कंदवक्तापुराणाचा ॥ ऋषीसीबोलेमधुरवाचा ॥ कपिलमुनीराजायोगियाचा ॥ जोसिद्धांचामुगुटमणी ॥३॥ तोभोगावतीच्याउत्तरतटीं ॥ आदिदेवाचीव्हावयातुष्टी ॥ करितांझालायाग इष्टी ॥ संभारसर्वमेळविनी ॥४॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 35 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयत्रिपुरसुंदरीअंबिके ॥ दीनजडजीवप्रीतपाळके ॥ ब्रह्मदिदेवांसत्वाकौतुकें ॥ ऐश्वर्यदिधलेंउत्कृष्ट ॥१॥ स्कंदम्हणेतीर्थम्हणामोचन ॥ ज्याच्यास्नानेंपानेंजन ॥ मुक्तात्रिविधम्हणांतुन ॥ होतीसत्वरनिश्चयें ॥२॥ एकदामांडव्यमुनीश्रेष्ठ ॥ तपकरिताझालाउत्कृष्ट ॥ भुमिखणोनीनिर्मिलेंवरिष्ठ ॥ तीर्थएकतेवेळीं ॥३॥ कालद्वयस्नानकरुन ॥ देवपितरांचेंकरीयजन ॥ मुक्तझालाऋणबंधनापासुन ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 34 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जगदंबासर्वभुतांत ॥ बुद्धिरूपेंहोउनीस्थित ॥ युक्तायुक्तप्रदर्शित ॥ करीतसेतिसीनमनमाझें ॥१॥ स्कंदम्हणेतेव्हांसुरगण ॥ जोविष्णुत्र्यैलोक्यपावन ॥ त्याचेंकरोनियांस्तवन ॥ धरोनीमौनराहिलें ॥२॥ अग्रभागींसुरगणस्थित ॥ विष्णुत्यासीकरोनीहर्षीत ॥ म्हणेम्यांमारिलावली सुत ॥ धारासुरदैत्यहा ॥३॥ आतांनिर्भयतुम्हींआपुलें ॥ राज्यकरावेंपूर्ववतचांगलें ॥ अंबेसहितमजरुचलें…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 33 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयकरुणामूर्तीजगदंबिके ॥ विश्वव्यापकविश्वचाळके ॥ नमोब्रह्मांडनायके ॥ त्र्यंबकेतुजनमो ॥१॥ श्रोतेऐकाविचक्षण ॥ पूर्वाध्यायीनारायण ॥ स्वामयेंनेंमोहितकरुन ॥ बोलताझालादैत्यासी ॥२॥ हेंमुळव्यासवचन ॥ तेहतीसव्याश्लोकींजाण ॥ मोहशब्दाचेंकेलेंव्याख्यान ॥ दैत्यभावगर्वितम्हणोनी ॥३॥ पुन्हांनिरुपणच्याश्लोकींजाण ॥ मोहशब्दाचेंव्याख्यान ॥ अपकिर्तीपरिसश्रेष्ठमरण ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 32 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ वैष्ण्वीमायाजगन्मोहिनी ॥ चराचरविश्वाचीजननी ॥ तुळजादेवीसुखदायिनी ॥ नरायणीतुजनमो ॥१॥ श्रोतोऐकासावचित्त ॥ महाविष्णुसुरगणाप्रत ॥ म्हणेमजाआहेविदित ॥ दैत्याचेंचेष्टितसर्वही ॥२॥ तुम्हांदेवाचेंराज्यवैभव ॥ दैत्यानैधनादिहरिलेंसर्व ॥ तुमच्याअधिकारावरीदानव ॥ स्थपैलेसर्वधारासुरें ॥३॥ हापूर्वींचसर्ववृत्तांत ॥ नारदानेंमजकेलाविदित ॥ याविषयींउपायनिश्चित ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 31 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जीअनादिशक्तिभवानी ॥ त्रिविधतापविध्वसिनी ॥ भोगमोक्षप्रदायिनी ॥ नमनतिच्याचरणासी ॥१॥ स्कंदम्हणेधारासुरें ॥ युद्धींजिंकूनीदेवसारे ॥ राज्यभ्रष्टकेलेंअसुरें ॥ सर्वदेवासीजेधवां ॥२॥ तेव्हांसर्वदेवामिळून ॥ ब्रह्मासीगेलेशरण ॥ सत्यलोकांसीजाऊन ॥ सांगतीगार्‍हाणेंदैत्याचें ॥३॥ म्हणतीधारासुरेंत्रासिलें ॥ युद्धीआम्हांसीजिंकिलें ॥ आम्हींसीस्थानभ्रष्टकेलें ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 30 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयतुळजापुरनिवासिनी ॥ सात्विकदेवजयदायिनी ॥ वेदाब्राह्मणाप्रतिपाळुनी ॥ रक्षणकरिसेस्वधर्माचें ॥१॥ ऐसींतुंपरमेश्वरी ॥ भुवनजननीभुवनसुंदरी ॥ तुझीलीलअगाधवैखरी ॥ वर्णितांनसरेकल्पांतीं ॥२॥ तुझेंचरित्रपरमपावन ॥ वदवीमाझेंवदनीराहुन ॥ भावेम्करितोसांष्टांगनमन ॥ अंबेतुझ्याचरणांसी ॥३॥ श्रोतेऐकासावधान ॥ पुर्वकथानुसंधान ॥ विरोपाक्षबोलेवचन ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 29 Marathi श्रीगणेशाय नमः ॥ शाकंभरीत्वरिताभवानी ॥ दुर्गदुर्गासुरमर्दिनी ॥ शक्तिक्षीसकलवेदोद्धारिणी ॥ तुलजादेवीतुजनमो ॥१॥ अदत्तदाषाचाकुमर ॥ उन्मत्तझालदरिद्रासुर ॥ तेणेंनाशकेलाथोर ॥ स्वधर्मकुलाचारबुडविला ॥२॥ क्रोधादिसेनाघेऊनबहुत ॥ सत्पात्रझालादरिद्रासुर ॥ तेणेंनाशकेला थोर ॥ स्वधर्मकुलाचारबुडविला ॥३॥ धांवपावनिगमजननी ॥ तुझेंनाम आसुरमर्दिनी…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 28 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ श्रीजगंदबाभक्तिकैवारी ॥ उडीघालोनीसंकटपरिहारी ॥ त्वरितीदेवीमंगलागौरी ॥ नमनतिच्याचरणासी ॥१॥ स्कदंहणेदैत्यश्रेष्ठ ॥ धारासुरपरमवरिष्ठ ॥ लब्धवरहोऊन येथेष्ट ॥ सुखावलाअंतरीं ॥२॥ दानवसेनापरिवारित ॥ यमुनाचलींहोऊनीस्थित ॥ राज्यकरितसेनीतियुक्त ॥ महाबलप्राक्रमी ॥३॥ प्रशासनकरोनसर्वदैत्यासी ॥ जेकांपृथ्वीतलवासी ॥ आज्ञांकितकरोनीसर्वांसी…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 27 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ श्रीअंबेजगज्जननी ॥ तुंचाअदिमध्यअवसानीं ॥ नमनअसोतुझियाचरणीं ॥ भगसंसारचुकवीतं ॥१॥ स्कंदम्हणेऋषीप्रती ॥ आणिकयेकतीर्थश्रेष्ठनिश्चिती ॥ परमपुण्यकरकजगतीं ॥ वायव्यप्रदेशीअंबेच्या ॥२॥ जथेंसाक्षातशुलपाणी ॥ लोकानुग्रहकरवयालागुनी ॥ रमेश्वरनामाभिधानीं ॥ स्थापिलाभार्गवरामानें ॥३॥ रम्यभोगावतीच्यातटीं ॥ जेथेंसिद्धकिन्नरनिकटीं ॥ जेथेंरममाणधुर्जटी ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 26 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ धन्यतूंअंबेबह्क्तासीरक्षिसी ॥ धैर्यदेऊनीबलाढ्यकरिसे ॥ तुझ्याआधारें भक्तविघ्नासी ॥ जिंकोनीकीर्तीसीपावले ॥१॥ धन्यमार्कडेयऋषी ॥ जेणेवैराग्यवाणेंजिंकिलेंकामासी ॥ शांतीखंगेमारिलेंक्रोधासी ॥ बधिलेंलोभमोहासीनिस्पृहास्त्रें ॥२॥ ज्याचीकथाआवडीलीशंकरासी ॥ आदरेंसांगतवरिष्ठासी ॥ स्वामीकार्तिकमुनीजनासी ॥ चरित्रवणीतप्रेमाणें ॥३॥ ऐकाश्रोतेतुम्हीसकळ ॥ मनकरोनिनिर्मळ ॥ कामक्रोधाचाविटाळ…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 25 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयतुरजादेवीविश्वजननी ॥ माझेंमनहेंतुझ्याचरणीं ॥ अखंडराहोस्थीरहोऊनी ॥ चांचल्यसोडोनीसर्वदा ॥१॥ स्कंदसांगतकथासुरस ॥ यमुनाचलाच्यानैऋत्यदिशेस ॥ दुरतरीआठकौस ॥ स्थानमार्कंडायऋषींचें ॥२॥ मृकंडतनयदेवीपुजक ॥ तेथेंतपकरिताझालसम्यक ॥ ॠषीपुसतीषण्मुखाकौतुक ॥ कथासांगाविस्तारें ॥३॥ केव्हामृकंडतनयेंजाण ॥ कोणाचेंकेलेंआराधन ॥ तेंसर्वहीकरीकथन ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 24 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ कार्यारंभीविचक्षण ॥ जगदंबेचेंकरीलचिंतन ॥ त्याचेंनिर्विघ्नसुखेंकरुन ॥ कर्यसिद्धहोतसे ॥१॥ पूर्वाध्यायींनगतीर्थ ॥ त्याचामहिमावर्णिलाअदभुत ॥ आतांशंकरवरिष्ठाप्रत ॥ उत्तमकथावर्णितसे ॥२॥ देवीमंदिरापासुनीदुर ॥ रेणुकाभुवनपरमसुंदर ॥ तेथेंसाक्षातवसेसाचार ॥ तुरजादेवीमंगल ॥३॥ रामाभार्याजनकनांदिनी ॥ तिनेंप्राथिलीआदिभवानी ॥ यास्तवयोगिनीसमुदायघेऊनी ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 23 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयजयहेरंबगजानना ॥ चतुर्भुजमषकवाहना ॥ नमनमाझेंतुझियाचरणा ॥ निर्विघ्नचालवीग्रथांसी ॥१॥ नमोवागीश्वरीआदिमाया ॥ तुंचचाळकभुवनत्रया ॥ जिव्हाग्रीस्थीर होऊनिया ॥ वाग्विलसाचालवी ॥२॥ नमोमहाविष्णुजगदगुरु ॥ उपदेशकर्तापरमचतुरु ॥ अंतर्यामींप्रेरकसदगुरु ॥ आचार्यरूपीपरमात्मा ॥३॥ श्रोतेव्हावेंसावधान ॥ कैलासर्पतींविराजमान ॥ पार्वतीसहितपंचवदन…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 22 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयदेवीनमस्तुभ्यंगिरिजेपावनेशुभें ॥ वाचंस्फूर्तिप्रदेस्मातपाहिमांमंदलसं ॥१॥ पुर्वाध्यायींनिरुपण ॥ मासानुरोधेंदेवीपुजन ॥ ऐकोनीतुष्टलेंऋषीगण ॥ पुन्हंपुसतीस्कंदातें ॥२॥ यात्राविधीसमग्राअतां ॥ षण्मुखासांगेहोसुव्रता ॥ मनींइच्छाधरुनीतत्त्वतां ॥ देवादर्शनाकारणें ॥३॥ जेस्वगृहापासोननिघाले ॥ मार्गक्रमीतचालले ॥ त्यांनींकायनियमधुरविभले ॥ जेणेंजगदंबासंतोष ॥४॥ ऋषीचाप्रश्नाइकोनभला ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 21 Marathi Shree Tulajaa Bhawani Mahatmya Ovi Badha Adhyay 21 Marathi श्री तुळजाभवानी माहात्म्य – अध्याय २१ श्रीगणेशायनमः ॥ याध्यातासुखदादेवीं ॥ पुणेंदुमुखपंकजा ॥ शामाशुक्लांबरारेजेनभः ॥ पूणेंदुनायथा ॥१॥शंकरम्हणेवरिष्टासी ॥ वैशाखशुक्लचतुर्दशी ॥ नरसिंहजयंतीम्हणतीजिसी ॥ दोषव्यापिणीजीतिथी ॥२॥प्रथमनरसिंहतीर्थीस्नान…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 20 Marathi श्री तुळजाभवानी माहात्म्य – अध्याय २०श्रीगणेशायनमः ॥ दुर्गेशाकंभरीश्रेष्ठेसहस्त्रनयनोज्वले ॥ त्वरीतेपाहिमांमातःसुप्तिवासांनिवारय ॥१॥स्कंदम्हणेऐकासमस्त ॥ पौषमासझालियाप्राप्त ॥ शुद्धसप्तमीदिवसीव्रत ॥ आरंभीजेदेवींचें ॥२॥उदयापावतांसहस्त्रकिरण ॥ कल्लोलतीर्थीकराविस्नान ॥ अभ्युदयिकश्राद्धकरून ॥ शाकंभरीसीपुजावें ॥३॥प्रातःकाळीकरावेंपुजन ॥ नियमव्रतसंकल्पकरुन ॥ पौर्णिमेपर्यंतपूजन ॥ सततकरावेंअबेंचे ॥४॥प्रतिदिवशींनियमधरुन…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 19 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ यस्याः कारुण्यलक्षेनवाग्विलासोविवर्द्धते ॥ पुंसाःसाभारतीरूपातुरजापातुमःसदा ॥१॥ शंकरकथानिरूपणा ॥ करितसेवरिष्टालागुन ॥ नवरात्रविधिकरुनकथन ॥ दशमीचेंविधान सांगतसे ॥२॥ उषःकालींदशमीदिवशीं ॥ उत्थापनकरावेंदेवीसी ॥ वेदपुराणमंत्रेंघोषीं ॥ शिबिकारुढकरावी ॥३॥ आधींकरूनीनिरांजन ॥ शिबिकारुढझालीयाजाण ॥ गीतवाद्यविचित्रनृतन ॥ लीलानेकप्रकारें ॥४॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 18 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ तत्रैवसर्वतीर्थानीयत्रास्तेजगदंबिका ॥ मंगलनिचतत्रैवयत्रांवापुज्यतेऽनिशां ॥१॥ ऋषीगणपुसतीस्कंदाप्रती ॥ दीएसीपुजावयाचीपद्धती ॥ कोणतेमासींकोणतेतिथी ॥ कोणतेवारींपुजावें ॥२॥ पुजनकेलीयाकायफळ ॥ पुजकासीहोयसकळ ॥ तेंत्वासांगावेंप्रांजळ ॥ कृपाकरुनीषण्मुखा ॥३॥ स्कंदम्हणेबरोबहुत ॥ तुमचानिश्चयदृढतरयुक्त ॥ त्वरितांदेवचीपुजानिश्चित ॥ करुंडच्छीतायेवेळीं ॥४॥ प्रश्नकेलाहालोकोत्तर ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 17 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ वंदेश्रीतुरजादेवी तच्छक्तीगजवाहिनी ॥ यातुधानंरणेहत्वाययाविश्वसुरक्षितं ॥१॥ स्कंदसांगतमुनीगणासी ॥ तुरजादेवींनेंस्वशक्तीसी ॥ वरदेऊनीठेविलेंनामासी ॥ मातंगीदेवीम्हणानी ॥२॥ निरोपदिधलादेवासी ॥ जावयाआपलेस्वस्थळासी ॥ आपणमातृकासहितवेगेंसी ॥ यमुनाचळासीपातली ॥३॥ यास्तवतुरजेचशिक्ती ॥ जिसीमातंगीऐसेंम्हणती ॥ ऋषीनेंऐकोनीस्कंदाप्रती ॥ प्रश्नकेलाआदरें ॥४॥ मारुनीमतंगराक्षस…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 16 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ श्रीमत्कल्पतोदभूतायमुनागिरीगव्हरे ॥ श्रुताकरोतिसुखीनंदर्शनात्सेवन्नाकि ॥१॥ कथासांगतेशंकर ॥ महापराक्रमीभयंकर ॥ निसुंदरनामेंनिशाचर ॥ देवीनेंजेव्हांमारिलें ॥२॥ तेव्हांहयग्रीवनिशाचर ॥ रथारूढहोऊनसत्वर ॥ पातलादेवीच्यासमोर ॥ जोपूर्वीगुप्तझालाहोता ॥३॥ तोचिप्रगटहोऊनीयुद्धासी ॥ करावयाइच्छाधरोनीमानसीं ॥ आलाअसेऐसेत्यासी ॥ जगदंबेनेंपाहिलें ॥४॥ देवीनेंउड्डाणकरोनीआकाशीं ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 15 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ यस्याःपादप्रसादेनजीवंतिविबुधाअपितांमबामनसा ॥ नित्यंचितंयामिपरांशिबां ॥१॥ शंकरवरिष्ठासीसांगत ॥ मातंगाचेंसैन्यसमस्त ॥ चतुरंगबलान्वित ॥ पदातिरथगजवादी ॥२॥ हेमघंटाश्रृंखळायुक्त ॥ गंडस्थळींमदस्त्रवत ॥ गजसौविशतीअयुत ॥ अर्बुदसंख्यारथअसती ॥३॥ रथचालतीघडघडाट ॥ हेमंकिंकीणीखळखळाट ॥ रथारुढराक्षसउद्धट ॥ युद्धकुशलनिघाले ॥४॥ दशकोटीशामकर्ण ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 14 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ अंबामानंदसंदोहांसदोलाधिष्ठितांस्मर ॥ सखीसम्वीज्यमानासच्चामरैवामरैर्नुतां ॥१॥ षण्मुखस्वामीकार्तिकासी ॥ आदरेंपुसतेझालेऋषी ॥ तुम्हींवर्णिलेंआम्हासी ॥ जगदंबेचें चरित्र ॥२॥ परममंगलादेवता ॥ मातंगीनामेंवर्णिलीसर्वथा ॥ परीतिचेंस्वरूफतत्त्वतां ॥ कळेलेंनाहींआम्हासीं ॥३॥ तीत्वरितादेवीचीअन्यशक्ति ॥ कींस्वयेजगदंबाचाअदिमुर्ती ॥ किंवायोगिनीकींचामुंडाशक्ति ॥ कींमात्रुकाअथवारेवती ॥४॥ किमर्थभिन्नरूपेंस्थित…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 13 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयदेवीनमस्तुभ्यंदीनानांपरीपालके ॥ स्वर्गापवर्गदेमातवांच्छितार्थ प्रदायिनी ॥१॥ शुकम्हणतीवासुकीनाग ॥ सर्वनागाधिपतीअव्यंग ॥ परमसिद्धीसीपावलासुभग ॥ जीअन्यासीदुष्कर ॥२॥ वरिष्टम्हणेकोणतेकाळीं ॥ वसुकीनागपरमबळी ॥ सिद्धिसीपावलाकोणते स्थळीं ॥ कायतपातेंआचरला ॥३॥ कोणाचेंकरिताझालापूजन ॥ त्यासीकायप्राप्तझालेंपूर्ण ॥ हेंमीऐकूंइच्छितोंजाण ॥ तरीसर्वहीकथनकरावें ॥४॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 12 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ नमस्तेत्वरितेमातस्तुरजेविश्ववंदिते ॥ द्रयार्द्रहृदयेपाहिमांकृपालवलेशतः ॥१॥ स्कंदसांगतमुनीलागुनी ॥ महाविष्णुचेंवचनाऐकोनी ॥ मगतोद्विजनेत्रउघडोनी ॥ पाहताझालाविष्णुसी ॥२॥ साष्टांगनमस्कारकरोनी ॥ स्तविताझालाहातजोडोनी ॥ भक्तिनिंययथामतीकरोनी ॥ गौतमब्राह्मणतेधवां ॥३॥ गौतमौवाच ॥ श्लोक॥ नामःपरेशाय ॥ परात्ममूर्तपरापराणांनिजबोधहेतवे ॥ ज्ञानात्मनेसर्वलयायहेतवे ज्ञानबोधायनमोनमस्ते ॥१॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 11 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ नमाम्यंबाजगद्धात्री ॥ जगत्कत्रींसुखप्रदां ॥ बुद्धिदांदुःखहंत्रीतांत्रिधामात्परतःस्थितां ॥१॥ स्कंदम्हणेमुनीवर्गासी ॥ वरिष्टएकोनीशिववचनासी ॥ हर्षयुक्तनिजमानसीं ॥ शंकरासीबोलत ॥२॥ म्हणेदेवाधिदेवाजगन्नाथ ॥ भक्तानुग्राहकसमर्था ॥ शिवशंभाउमाकांता ॥ प्रार्थनाएकऐकावी ॥३॥ धारातीर्थजीत्रिवेणीम्हणुन ॥ ऐकूंइच्छितोंतेंमहिमान ॥ आरंभापासोन त्याचेंकथन ॥ सविस्तरकरावें…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 10 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ सकलतीर्थाचेंवसतीस्थान ॥ तेएकजगदंबेचेचरण ॥ सकळयागाचेंश्रेयपूर्ण ॥ तेंएकाअर्चनअंबेचें ॥१॥ सकळयोगांचेंसाधन ॥ तेंएकजदंबेचेंध्यान ॥ सकळ्यारापर्यटन ॥ होयप्रदक्षनाकरितांची ॥२॥ आतांसावधाऐकावें ॥ विधीनेंआणिलेंतीर्थेबरवें ॥ त्यातीर्थाचेपवित्रनावें ॥ शंकरवरिष्टासांगत ॥३॥ गंगायमुनासरस्वती ॥ विधीनेंस्मरतांचनिश्चिती ॥ आल्याधांवोनीपर्वतीं ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 9 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ तुजनमोसिंहवाहिनी ॥ नमोमहिषासुरमर्दिनी ॥ शुभसुरविध्वंसिनी ॥ असुरनाशिनीतुजनमो ॥१॥ राजसतामसजेअसुर ॥ त्यासीमारसीवारंवार ॥ सात्त्विकदेवाचापरिवार ॥ तुंरक्षिसीसदाप्रेमानें ॥२॥ लीलाविग्रहधरोनी ॥ धर्मसंस्थापनाकरोनी ॥ अधार्मिकाशस्त्रेंघायेंछेदोनी ॥ पावनकरिसीत्यालागीं ॥३॥ मीमंदमतीदुर्बळ ॥ शरणाअलूंतुजकेवळ ॥ माजेहेमतीकरोनीनिर्मळ ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 8 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयजगन्मातेभवानी ॥ यमुनागिरीविहारिणी ॥ जयकल्मपनाशिनी ॥ वेदगुह्यांनमोतुज ॥१॥ यमुनाचलाचेंमहिमान ॥ शंकरवर्णितस्वयें आपण ॥ म्हणेवरिष्टाकरीश्रवण ॥ एकाग्रचित्तकरोनियां ॥२॥ ज्यारम्यपर्वतावरी ॥ देवतामापरमेश्वरी ॥ राहिलीसंतुष्टसहपरिवारी ॥ धन्यतोगिरीअतिश्रेष्ठ ॥३॥ ज्याघरींराहेनृपवर ॥ तेंगृहशोभेअतिसुंदर ॥ तेथेंचसंपत्तीसंभार…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 7 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ नमोदेवीविश्वरूपिणी ॥ शोभसीनामरूपेंकरूनी ॥ अव्यक्तचिदत्‍नाचीखाणी ॥ वर्णितांवणीथोटावें ॥१॥ सहस्त्रनामाचींवसनें ॥ नेसुनीदिससीवरवेंपणें ॥ सहस्त्ररुपाचींभुषणें ॥ लेवूनीमिरविसीजगांत ॥२॥ शंकरम्हणेमुनीनायका ॥ यापरीरघुनाथेंअंबिका ॥ पुप्पसंबारमेळवुनी निका ॥ सहस्त्रनामंनापिंजूलीं ॥३॥ दंडवतपृथ्वीवर ॥ रामेंकेलानमस्कार ॥ चरणवंदोनीवारंवार…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 6 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयजयएकवीराएकरूपा ॥ परितूंबहुधाधरिसीस्वरुपा ॥ तेथेंनामाचिया मापा ॥ कोणासहीनकरवे ॥१॥ तथापिभक्तमुनीविशालमती ॥ सहस्त्रनामेंतुझीवर्णिंती ॥ वरीष्ठमुनी शंकराप्रती ॥ हेंचपुसतसादर ॥२॥ म्हणेहोशिवात्रिपुरांतका ॥ सहस्त्रनामेंजगदंबिका ॥ श्रीरामेम्पुजिलीयेंकेका ॥ नमओच्चारकरूनी ॥३॥ जींनामेंगुणयोगिक ॥ तींऐकावीश्रद्धापूर्वक ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 5 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयजयरामवरदायनी ॥ श्रीरेणुकेभार्गवजननी ॥ अनुभुतीप्रियकारणी ॥ तुरजादेवीतुजनमो ॥१॥ वरिष्ठमुनीविनवीशंकरा ॥ म्हणेजयदेवासुरेश्वरा ॥ देवदेवापरमेश्वरा ॥ देवपुज्यानमोतुज ॥२॥ पूर्वाध्यायाचेअंतीं ॥ श्रीरामाअलेयमुनापार्वती ॥ तेथेंभेटलीभगवती ॥ ऐसें तुम्हींवणिलें ॥३॥ परीकोणेकाळींझालासंगम ॥ हेंमजकळलेंनाहींसुगम ॥ शंकरम्हणतीऐकउत्तम…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 4 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयजगदारंभस्तभे ॥ सगुणनिर्गुणरुपस्वयंभे ॥ सर्वचाळकेस्वयंप्रभे ॥ सर्व पाळकेनमोतुज ॥१॥ वरिष्ठऋषिशंकरासी ॥ पुसताजाहला आदरेसी ॥ जगदंबेनेंश्रीरामासी ॥ केव्हां वरदानकायदिलें ॥२॥ कोणतेकाळींयमुनापर्वती ॥ रामासीभेटलीआदिशक्ति ॥ हेंसर्बहीमजप्रती ॥ चरित्रसांगावेंदेवीचें ॥३॥ प्रश्नाऐकोनशंकरम्हणती ॥ ऐकवरिष्टामहामती…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi BadhaAdhyay 3 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ जयजयभक्तप्रतीपाळनी ॥ जयजयदुष्टविध्वंसिनी ॥ दुर्गेदुर्घटहारिणी ॥ भवतारणीनमोतुज ॥१॥ शिवम्हणेवरिष्ठमुनी ॥ देवीचीप्रार्थनाकरूनी ॥ मौनेंचीराहिलीद्विजपत्नी ॥ हातजोड़ुनीउभीअसे ॥२॥ अनुभूतीचेंगमनोगत ॥ जगंदबाजाणोनीत्वरीत ॥ बरेंम्हनोनीधावत ॥ कुकुरदानवावरीतेव्हां ॥३॥ धनुव्यटनत्कारीलेथोर ॥ नादेगर्जलेंतेव्हाअंबर ॥ त्यासवाणलाउनसत्वर ॥…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi Badha Adhyay 2 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ श्रोतेऐकहोसादर ॥ पुढीलकर्थचाप्रकर ॥ वरिष्टमुनीश्रीशंकर ॥ कथा सांगताआदरें ॥१॥ जेव्हांतोदानवकुकूर ॥ होउनीयाकामातुर ॥ अनुभूतीचेंस्पशिलेंशरीर ॥ तेव्हां मंगलेध्यानसतीचें ॥२॥ नेत्रउघडोनपाहेसुंदर ॥ तवपुढेंउभादानवक्रूर ॥ देखोनीदोर्धेंबोलेसत्वर ॥ कोणरेदुष्टातूंयेथे ॥३॥ किमर्थ येथें आलासी…

Shree Tulaja Bhawani Mahatmya Ovi Badha Adhyay 1 Marathi श्रीगणेशायनमः ॥ अथतुरजामहात्म्यप्रारंभं ॥ जयपरमात्मयागजानना ॥ विघ्नांतकागौरीनंदना ॥ लंबोदरानागभूषणा ॥ नमितोंतुझ्याचरणासी ॥१॥ तूंपरमात्मापरमेश्वर ॥ तुझे अंशजीव अपार ॥ त्याचें अज्ञानकरसीदूर ॥ अतिसत्वरभजताची ॥ २॥ सुलभपूजेसीदुर्वांकुर ॥ घेऊनीवैभवदेसीअपार ॥ ऐसादयाळतूंथोर ॥ कितीमीपामरतुजवाणुं…

धर्मशास्र* आश्विनमासातील कृत्ये तुलासंक्रांति व मेषसंक्रांति यांना विषुव अशी संज्ञा आहे. विषुवसंक्रांतीच्या पहिल्या व अखेरच्या पंधरा पंधरा घटका पुण्यकाल असतो. आश्विन शुक्ल प्रतिपदेला देवीच्या नवरात्राचा प्रारंभ होतो. नवरात्र या शब्दाने आश्विन शुद्ध प्रतिपदेपासून आरंभ होऊन महानवमीपर्यंत करायचे जे कर्म ते…

रेणुकादेवी* भाग १ नांदेडपासून एकशेतीस किलोमीटरवरील मातापूर (माहुरगड) हे रेणुकामातेचे स्थान आहे. त्याचा महिमा रेणुका महात्म्यातून गायिला गेला आहे. रेणुका हीच एकवीरा अदिती आहे. तिचे स्वयंवर झाले नि ती जमदग्नी ऋषींची धर्मपत्नी झाली. कान्यकुब्ज येथील रेणू राजाने कन्याप्राप्तीसाठी भागीरथीच्या तीरावर…

पितृस्तुति* रुचिरुवाचनमस्येsहं पितॄन् भक्त्या ये वसन्त्यधिदैवतम् । देवैरपि हि तर्प्यन्ते ये श्राद्धेषु स्वधोत्तरैः ॥ १ ॥नमस्येsहं पितॄन् स्वर्गे ये तर्प्यन्ते महर्षिभिः । श्राद्धैर्मनोमयैर्भक्त्या भुक्तिमुक्तिमभीप्सुभि: ॥ २ ॥नमस्येsहं पितॄन् स्वर्गे सिद्धाः संतर्पयन्ति यान् ।श्राद्धेषु दिव्यैः सकलैरुपहारैरनुत्तमैः ॥ ३ ॥नमस्येsहं पितॄन् भक्त्या येsर्च्यन्ते गुह्यकैर्दिवि…

गोत्र-प्रवरभाग १ गोत्र आणि प्रवर या शब्दांचा संबंध हिंदू धर्माच्या श्रौत व स्मार्त या दोन्ही अंगांशी आहे. गोत्र या शब्दाचा रूढार्थ भारतातील प्राचीन ऋषिकुल असा आहे. प्रवर म्हणजे गोत्रातील प्राचीन विशिष्ट ऋषीचे नाव होय. गोत्र आणि प्रवर यांचा श्रौत आणि…

श्री नर्मदा चालीसा* ॥ दोहा॥ देवि पूजित, नर्मदा,महिमा बड़ी अपार।चालीसा वर्णन करत,कवि अरु भक्त उदार॥इनकी सेवा से सदा,मिटते पाप महान।तट पर कर जप दान नर,पाते हैं नित ज्ञान ॥ ॥ चौपाई ॥ जय-जय-जय नर्मदा भवानी,तुम्हरी महिमा सब जग जानी।अमरकण्ठ से…

ॐकारगीता ब्रह्मतत्त्व हे इंद्रियातीत असते, अखंड एकरसात्मक असते. गुरुने शिष्याला ‘तत् त्वं असि ’, असे सांगितले , आणि गुरुकृपेने शिष्याच्या ‘अहं’ ला त्याचा बोध झाला तरी, त्या ब्रह्मतत्त्वाचे ज्ञान ‘अहं, त्वं, तद्‍’ अशा सर्वनामांनी होते. म्हणजे सर्वनामाइतकेच अल्पांशाने होते !…

पितृपक्ष भाग २ धर्मग्रंथांमध्ये श्राद्धचे जवळजवळ शंभरपेक्षा जास्त प्रकारे वर्णन केले आहेत. त्यातील मुख्य श्राद्ध विधींची माहिती पुढीलप्रमाणे – औध्वर्देहिक विधी :-यामध्ये अंत्येष्टी संस्कारात अंतर्भूत असलेली विविध श्राद्धे येतात. ही सर्व श्राद्धे मृत व्यक्तीला पितृत्व प्राप्त होईपयर्ंतची (सपिंडीकरण श्राद्ध) असून…

भाग १ भाद्रपद महिन्यातील कृष्णपक्षातील पूर्ण पंधरवड्यास ‘श्राध्दपक्ष ‘ म्हटले जाते. यात अश्विन प्रतिपदेचा दिवस मिळवल्यात सोळा दिवसांचा होत असतो. या पंधरवड्यात तिथीला मरण पावलेल्या वडीलधार्या मंडळींना संतुष्ट करून त्यांच्याप्रती कृतज्ञता व्यक्त केली जात असते. यादिवशी आपल्या पूर्वजांच्या नावाचा पितर…

दुर्वा माहात्म्य एकदा यमाच्या नगरात एक मोठा उत्सव होता. त्यास देव-गंधर्वादी लोक आले होते. त्याप्रसंगी तिलोत्तमा नृत्य करीत असता तिच्या सौंदर्याने यम मोहित झाला. लाजून दरबारातून तो उठून चालला असता अग्निचा लोळ उसळला व त्यातून ‘अनल’ नावाचा एक भयंकर राक्षस…

श्रीगणेश भाग ८ श्रीगणेशाची उत्पत्ती गणपती हा भारतातील एक प्राचीन देव आहे. त्याचे स्पष्ट उल्लेख अतिप्राचीन वाङमयात सापडत नसले किंवा पाचव्या शतकापूर्वीच्या त्याच्या मूर्ती सापडत नसल्या तरी त्याच्या प्राचीनत्वाची शंका घेण्याचे काही कारण नाही.सुरवातीला गणपतीची गणना शंकराच्या गणात होऊ लागली.…

श्रीगणेश भाग ९ आयुधप्राप्ती श्रीगणेशास ‘पाश’, ‘अंकुश’, ‘कमल’ आणि ‘परशू’ ही आयुधे कशी प्राप्त झाली ते पाहूयात –गणेशास सहावे वर्ष लागताच देवांचे वास्तुकला तज्ज्ञ मानले जाणारे विश्वकर्मा बालगणेशास भेटायला आले व त्यांनी पाश, अंकुश, कमल आणि परशू अशी चार आयुधे…

श्रीगणेशभाग ६ श्री गणेश चालीसा दोहाजय गणपति सदगुणसदन , कविवर बदन कृपाल । विघ्न हरण मंगल करण, जय जय गिरिजालाल ॥ चौपाई जय जय जय गणपति गणराजू । मंगल भरण करण शुभ काजू ॥१॥ जय गजबदन सदन सुखदाता । विश्व…

श्रीगणेश भाग ५ श्रीगणेशाचे अष्टावतार वक्रतुंड वक्रतुण्डावताराश्च देहिनां ब्रह्मधारकः ।मत्सरासुरहन्ता स सिंहवाहनगः स्मृतः ।। अर्थश्रीगणेशाचा वक्रातुंडावतार हा ब्रम्हांडस्वरुप सर्व देहांना धारण करणारा, मत्सरासुराचा संहारक आणि सिंह या वाहनावर आरुढ असा आहेश्रीगणेशाने अष्टावतारापैकी ‘वक्रतुंड’ हा पहिला अवतार मत्सरासुर या राक्षसाच्या संहाराकरीता…

श्रीगणेश भाग ४ ‘एकदंत’ एकदा कार्तवीर्य नावाचा क्षत्रिय राजा मृगयेसाठी बाहेर पडला असता त्याला थकवा आला. शेजारीच जमदग्नी मुनीचा आश्रम पाहून तो तेथे गेला. मुनींनी त्याचे स्वागत केले व सर्वांसह त्याच्याही भोजनाची उत्तम व्यवस्था केली. मुनींच्या आश्रमात सम्राटालाही दुर्लभ अशी…

श्रीगणेश भाग ३ श्रीगणेशाची रोजची साधना अभीप्सितार्थ सिद्ध्यर्थम् अभीप्सितार्थ सिद्ध्यर्थम् पूजितो यः सुरासुरैः । सर्वविघ्नहरस्तस्मै गणाधिपतये नमः ।। अरे मोरया, मोरया अरे मोरया, मोरया नाम तुझे । कृपासागरा भक्ती हेचि माहेर माझे ।। तुझी सोंड रे वाकडी एकदंता । मला…

श्रीगणेश भाग २ गणेश गीता नावाचाही एक ग्रंथ आहे. पण तो जवळजवळ भगवद्गीतेसारखाच आहे. फक्त ‘ कृष्णाऐवजी गणेश ‘ नाव घालण्यात आलं आहे याखेरीज ‘ गणपती कवच ‘, ‘ गणपती पंचरत्न ‘, ‘ गणपति पंचांग ‘, ‘ गणपति पंचावरण स्तोत्र…

गणेश स्थापना गणेश चतुर्थीला चंद्रदर्शन का करत नाही ? एकदा गणपती उंदरावर बसून घाईघाईने जात असताना घसरला. तेव्हा त्याला चंद्र उपहासाने हसला. तें पाहून गणपतीला चंद्राचा फ़ार राग आला. गणपतीने चंद्राला शाप दिला की ” आजपासून तुझें कोणी तोंड पाहणार…

विनायकव्रत भाद्रपद शु चतुर्थी , या चतुर्थीला जर चंद्रदर्शन घडले तर खोट्या आरोपाचा दोष येतो. चतुर्थीला उगवलेला चंद्र जर पंचमीत दृष्टीस पडेल व तो जर विनायकव्रताचा दिवस असेल, तर दोष नाही. पूर्व दिवशी सायाह्नकाळी आरंभ झालेल्या चतुर्थीला जर विनायकव्रताचा अभाव…

श्रीगणेश भाग १ गणेश ही विद्येची देवता व संकटांचं निवारण करणारी देवता म्हणून प्रसिद्ध आहे. एखाद्या महत्कार्याच्या आरंभी ‘ श्री गणेशाय नम: ‘ म्हणून गणेशाची स्तुती व आराधना करण्याचा प्रघात आहे. त्याचप्रमाणे अध्ययनाच्या आरंभीही गणेशाचा नामोच्चार करतात. हा देव सकळ…

सदाशिवरावभाऊ यांचा जन्म ! शके १६५२ च्या भाद्रपद शु. १ या दिवशीं चिमाजीअप्पा यांचे पराक्रमी चिरंजीव सदाशिवरावभाऊ यांचा जन्म झाला. याच भाऊंनीं दिल्ली येथील मुसलमानी तख्तावर घण घालून इस्लामी आक्रमणास पायबंद घातला. आयुष्याच्या प्रारंभीच्या काळांत दक्षिणेकडील लढायांमधून यांनीं मोठाच पराक्रम…

चक्रधर-कृष्ण यांचा जन्म ! शके ११४३ च्या भाद्रपद शु. २ या दिवशीं महानुभाव पंथाचे आद्य संस्थापक श्री. चक्रधर कृष्ण यांचा जन्म झाला. अनहिलवाड (पट्टण) चा राजा भोला भीमदेव यांच्याच कारकीर्दीत भडोच येथें मल्लदेव नावांचा राजा राज्य करीत होता. त्यानें सिंधुराजाचा…

कौसल्येचा राम सीतामाईच्या वनवासाच्या कहाणीनं काजळून गेलेलं मन बरोबर घेऊनच त्या दिवशी मी नाशिकला गेलेवते. म्हटलं, ऐकलं होतं त्यांतलं ऐकलं होतं त्यांतलं खरंखोटं करायचं तर ते खुद्द रामरायाकडूनच करून घ्यावं आणि मनाला शांत करावं. म्हणून कौसल्येच्या रामाला एकटं गाठून घटकाभर…

खुळी काठी मजी त्या गोष्टीला आता लईं दी झालंगा. तवाच्या येळंला कुळस्वामीला जायाचं लई याड मानसाला. इतकं की, स्वत्ताला पन विसरून जावावं एखाद्यानं. हो. तर एकदा काय झालं म्हनतासा की, कराडच्या संगमाव एकजन आंगुळीला आला. काय ? आला तर किष्णा…

कहाणी शुक्रवारची जिवतीची ऐका शुक्रवारा, तुमची कहाणी. आटपात नगर होत. तिथ एक राजा राज्य करीत होता. त्याला मुलगा नव्हता. तेव्हां राणीने काय कराव? एका सुइणीला बोलावण धाडल. अगं अगं सुइणी, मला लाळवारीसुद्धा एक मुलगा गुपचुप आणुन दे. मी तुला पुष्कळ…

गोमाता गोमाता प्रार्थना मंत्र सुरूपा बहुरूपाश्च विश्वरूपाश्च मातरः।गावो मामुपतिष्ठन्तामिति नित्यं प्रकीर्तयेत्॥ गोमाता श्लोक घृतक्षीरप्रदा गावो घृतयोन्यो घृतोद्भवाः।घृतनद्यो घृतावर्तास्ता मे सन्तु सदा गृहे॥घृतं मे हृदये नित्यं घृतं नाभ्यां प्रतिष्ठितम्।घृतं सर्वेषु गात्रेषु घृतं मे मनसि स्थितम्॥गावो ममाग्रतो नित्यं गावः पृष्ठत एव च।गावो…

श्रावणी ( उपाकर्म ) श्रावणांत ओषधी श्रावणेसस्यानुद्गमादौतुबह्वृचपरिशिष्टे अवृष्ट्यौषधयस्तस्मिन्मासेतुनभवंतिचेत् तदाभाद्रपदेमासिश्रवणेनतदिष्यतेइति तत्राप्यनुद्गमेतु कुर्यादेवतद्वार्षिकमित्याचक्षतेइतिसूत्रात् वर्षर्तौभवंवार्षिकं एतच्चशुक्रास्तादावपिकार्यं उपाकर्मोत्सर्जनंचपवित्रदमनार्पणमितिदमनार नित्येनैमित्तिकेजप्येहोमे यज्ञक्रियासुच उपाकर्मणिचोत्सर्गेग्रहवेधोनविद्यत इति प्रयोगपारिजातेसंग्रहोक्तेः पर्वणिग्रहणेसतिपूर्वंत्रिरात्रादिवेधाभावंवक्तु तेनपर्वणिग्रहणेपिचतुर्दश्यांश्रवणेकार्यमितिहेम अस्तेप्रथमारंभस्तुनभवति गुरुभार्गवयोर्मौढ्येबाल्येवावार्धकेपिवा तथाधिमाससंसर्पमलमासादिषुद्विजे प्रथमोपाकृतिर्नस्यात्कृतंकर्मविनाशकृदितितत् अत्रप्रथमारंभेवृद्धिश्राद्धंकुर्यादितिनारायणवृ एतच्चाधिमासेनकार्यं उपाकर्मतथोत्सर्गः प्रसवाहोत्सवाष्टकाः मासवृद्धौपरेकार्यावर्जयित्वातुपैतृकमितिज्य पराशरोक्तेः उत्कर्षः कालवृद्धौस्यादुपाकर्मादिकर्मणि अभिषेकादिवृद्धीनांनतूत्कर्षोयुगादिष्वितिक यत्तु उपाकर्मणिचोत्सर्गेह्येतदिष्टंवृषादित इतिऋष्यशृंगवचनं तत्सामगविषयं तेषांसिंहार्के एवोक्तेः…

पतिव्रतेची पूजा अंगणातील आमचं तुळशीवृंदावन जरा भारीच उंच हं ! तर बाळपणी आमचा हात कुठला आलाय तिथं पोचायला. म्हणून सकाळी रोज ह्या तुळशीला पाणी घालायचं म्हणजे भारी कोडं वाटायचं. पण आमची आजी मोठी वस्ताद. दरवेळी या श्रावणात नवीन पायरी बांधू…

धर्मशास्त्र यजुर्वेदांचा उपाकर्मनिर्णय ऋग्वेद्यांना जसे श्रवणनक्षत्र लागते, त्याचप्रमाणे यजुर्वेद्यांचा श्रावणी पौर्णिमा हाच मुख्य काळ होय. पुनवेला खंड असल्याने, पूर्व दिवशी जेव्हा ती दोन घटकानंतर सुरू झाली असेल व दुसर्या दिवशी बारा घटका व्यापिनी असेल, तेव्हा सर्व यजुर्वेद्यांनी दुसर्या दिवसाचीच घ्यावी.…

व्रत एखादी गोष्ट प्राप्त करून घेण्यासाठी विशिष्ट कालावधीसाठी एखाद्या देवतेची आराधना करणे, त्यासाठी अन्नग्रहणावर आणि वर्तनावर काही बंधने घालूण घेणे, एखाद्या विशिष्ट महिन्यात, विशिष्ट तिथीला करावयाच्या धर्मकृत्याची वा पाळावयाच्या निर्बंधाची प्रतिज्ञा असा सर्वसाधारणपणे ‘व्रत’ ह्या कल्पनेचा अर्थ सांगता येईल. आज्ञापालन,…

पृथ्वीखंड सावळा मायमराठीच्या बाळपणापासून तुझ्या भक्तीनं भारलेल्या अशा असंख्य मराठी मनाच्या देवा, मी तुझ्याबद्दल आजवर खूप खूप ऐकलं होतं, पण परवा परवा मी तुझ्या नगरीला आले आणि तुझं दर्शन घेतलं तशी मीही भारावून गेले.त्यामुळं तुझ्याकडे एकटक बघताना मी तुझ्या चरणाखालच्या…

कार्तिकेय* हिंदू पुराणकथांतील शिव-पार्वतीचा जेष्ठ पुत्र व देवांचा सेनापती. त्याच्या जन्माबाबत पुराणांत विविध कथा आहेत. रामायणात तो अग्नी व गंगा यांचा पुत्र असल्याचे म्हटले आहे. स्कंद, कुमार, षडानन, अंगार, सेनानी, देवसेनापती, अग्निभू, व्दादशकर, गुह, गंगा-पुत्र, महासेन, मंगळ (ग्रह), शक्तिधर, सिद्धसेन विशाख…

पौराणिक कथा*वज्रनाभ राजाची कथा कश्‍यप नावाचे महातपोनिधी ऋषी होते. इंद्र हा त्यांचाच पुत्र. कश्‍यपांची एक पत्नी दिती हिला वज्रनाभ व सुनाभ अशी दोन मुले होती. दोघेही अत्यंत शूर व शक्तिशाली. मेरू पर्वतावर वज्रपुरी नावाची एक भव्य व सुंदर नगरी त्यांनी…

पुरुषसूक्त* ऋग्वेदाच्या दहाव्या मंडलातील नव्वदावे सूक्त. विश्वपुरुष व त्याच्यापासून निर्माण झालेली सृष्टी यांचे वर्णन करणारे हे सूक्त असून त्यात सोळा ऋचा आहेत. सूक्ताचा नारायण हाच ऋषी म्हणजे द्रष्टा व देवता पुरुष (परमेश्वर) आहे. हे मुख्यत्वे अनुष्टुप् छंदामध्ये असून यांच्या शेवटच्या…

नित्योपासना संस्कार* सूर्यनमस्कार आचम्य । प्राणायमं कृत्वा । अद्य पूर्वच्चरितर्वमान एवंगुणविशेषणविशिष्टायां शुभुपुण्य़तिथौ मम आत्मन: श्रुतिस्मृति पुराणोत्कफलप्राप्त्यर्थं श्रीसवितृसूर्यनारायणप्रीत्यर्थं नमस्काराख्यं कर्म करिष्ये । ॥ अथ ध्यानम् ॥ ध्येय: सदा सवितृमण्डल मध्यवर्ती नारायण: सरसिजासनसन्निविष्ट: । केयूरवान् मकरकुण्डलवान किरीटी । हारी हिरण्यमय वपुर्धृतशड्‍खचक्र: ।ॐ…

नित्य पाठाच्या बेचाळीस ओव्या* ॐ नमोजी अपरिमिता । आदि अनादि मायातीता । पूर्ण ब्रह्मानंदा शाश्र्वता । हेरंबतात जगद्गुरु ॥ १ ॥ ज्योतिर्मयस्वरुपा पुराणपुरुषा । अनादिसिद्धा आनंदवनविलासा । मायाचक्रचाळका अविनाशा । अनंतवेषा जगत्पते ॥ २ ॥ जयजय विरुपाक्षा पंचवदना । कर्माध्यक्षा शुद्धचैतन्या । मनोजदमनी मनमोहना ।…

बाबुराव महाराज वाघ पंढरपूर कीर्तनामध्ये आईबाप हा विषय असावा कां आईबापावर किर्तन असावे? तसेच कीर्तनामध्ये शिवाजीमहाराज असावेत कां शिवाजी महाराजांवर किर्तन असावे ? विचार केला तर आपण नेमके कशावर कीर्तन करत आहोत? हे तरुण कीर्तनकाराच्या लक्षात कसे येत नाही? कीर्तनामध्ये…

बोरन्हाण* पहिल्या संक्रांतीच्या निमित्ताने शिशुसंस्कार म्हणून बोरन्हाण करण्याची परंपरा आपल्याकडे आहे. संक्रातीपासून रथसप्तमी पर्यंतच्या या काळात हे बोरन्हाण घातलं जातं. ज्या दिवशी बोरन्हाण करणार, त्या दिवशी बाळाला काळं झबलं आणि हलव्याचे दागिने घातले जातात. मग, या कार्यक्रमासाठी बोलावलेल्या लहान लहान…

धर्मशास्र* विष्णूस प्रिय पुष्पे मालती, जाई, केतकी, मोगरी, अशोक, चंपक, पुन्नाग, बकुल, कमल, कुंद, कण्हेर, पाटला, तगर ही पुष्पे व इतर सुगंधी पुष्पे ही विष्णूस प्रिय आहेत. अपामार्ग (आघाडा), माका, खदिर, शमी, दूर्वा, दवणा, बिल्व व तुळशी यांची पत्रे उत्तरोत्तर…

गुप्त नवरात्र* चार नवरात्री प्रामुख्याने मानल्या जातात. सर्व नवरात्रीत देवी प्रमुख देवता असते. १. शारदीय नवरात्र शरद ऋतूत येते म्हणून शारदीय नवरात्र. शारदीय नवरात्रात आश्विन शुद्ध नवमीपर्यंत देवीची उपासना केली जाते. शारदीय नवरात्र अधिक प्रचलित आहे. शारदीय नवरात्र हे शाक्तपंथीय…

शाकंभरी नवरात्र* पौष शुद्ध अष्टमी म्हणजेच दुर्गाष्टमीपासून शाकंभरी नवरात्र सुरू होतंय. शाकंभरी नवरात्र अष्टमीपासून म्हणजेच पौष महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील अष्टमीपासून तर पौर्णिमेपर्यंत असतं. अश्विन महिन्यातील नवरात्रा इतकंच शाकंभरी नवरात्राचंही खूप महत्त्व असतं. देवी शाकंभरीला आदिशक्तीचंच एक रूप मानलं जातं. देवीस्तुतीच्या…

कामधेनू आपल्या पुराणकथांत, सर्व इच्छा पूर्ण करणारी धेनू म्हणून कामधेनूचा उल्लेख आहे. देवासुरांनी समुद्रमंथन केले, तेव्हा त्यातून वर आलेल्या चौदा रत्नांतील कामधेनू ही एक होय. दुसऱ्या एका कथेत दक्षकन्या सुरभी आणि कश्यपप्रजापती यांच्या रोहिणी नावाच्या मुलीस शुन:शेपापासून (अथवा शूरसेनापासून) कामधेनू…

व्रतादिकांचा तिथिनिर्णय ज्या कर्मांना जो काल सांगितला असेल त्या कर्माकरिता तत्कालव्यापिनी तिथि घ्यावी. उदाहरणार्थ – विनायकव्रतामध्ये पूजन मध्यान्हकाळी सांगितले आहे; यास्तव, मध्यान्हकाळव्यापिनी तिथी घ्यावी. कर्मकाल जर दोन दिवसाम्चा असेल अथवा नसेल किंवा अंशतः असेल, तर युग्मवाक्याच्या अनुरोधाने पूर्वविद्धा किंवा परविद्धा…

धर्मशास्र कालभेद वर्ष, अयन, ऋतु, महिना, पक्ष व दिवस – असे कालाचे सहा प्रकार आहेत. चांद्र, सौर, सावन, नाक्षत्र आणि बार्हपत्य – असे वर्षाचे पांच प्रकार आहेत. शुद्ध प्रतिपदेपासून अमावास्येपर्यंत जे दिवस, त्यांचा एक महिना होतो. याप्रमाणे चैत्रादि बारा महिन्यांचे…

चित्त प्रसादन चित्तप्रसादन ही योगशास्त्रातील विशेष संज्ञा आहे. तिच्यात चित्त व प्रसादन अशी पदे आहेत. चित्तप्रसादन म्हणजे चित्ताची शुद्धता आणि प्रसन्नता होय. योगसाधनेमध्ये चित्ताची एकाग्रता साधत असताना जे घटक चित्ताला एकाग्रतेपासून विचलित करतात त्यांचे वर्णन पतंजलींनी चित्तविक्षेप व विक्षेपसहभू म्हणजे…

अशौच देशांतरी मरण झाल्यास देशांतरी सपिंडाचे मरण १० दिवसांनंतर समजल्यास दीड महिनापर्यंत त्रिरात्र, सहामासपर्यंत पक्षिनी, नऊ मासपर्यंत १ दिवस व वर्षपर्यंत सज्जाति असे माधवाचे मत आहे. देशांतरी सपिंडाचे मरण १० दिवसांनंतर समजल्यास स्नानमात्र करावे असे विज्ञानेश्वर म्हणतो. या बाबतीत माधवाचे…

गावास अशौच गावात जोपर्यंत प्रेत असेल तोपर्यंत गावास अशौच आहे. पण नगरास अशौच नाही. गाव व नगर यांची लक्षणे दुसर्‍या ग्रंथात पहावी. गाई, इत्यादि पशु मरण पावले असता जोपर्यंत त्या पशूचे प्रेत घरात राहील तोपर्यंत गृहस्थास अशौच. ब्राह्मणाच्या घरी कुत्रा…