संत ज्ञानेश्वर महाराज समाधी अभंग वारकरी भजनी मालिका
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 1
मंगळमूर्ति सुखधामा । भक्तांचिया
मंगळमूर्ति सुखधामा । भक्तांचिया कल्पद्रूमा ।
निवृत्तीचिया पुरुषोत्तमा । नमो तुज ॥१॥
विद्यासागरा वैरागरा । संकटीं माउली ज्ञानेश्वरा ।
भरित दाटले अंबरा । तो तूं योगेश्वरा मोक्षदायी ॥२॥
मति चालविली रसाळ । संत श्रोतियां केला सुकाळ ।
दिधलें पुरुषार्थाचे बळ । ते तूं केवळ संजीवन ॥३॥
अमृतानुभव आनंदलहरी । ग्रंथ सिध्द केला ज्ञानेश्वरी ।
संस्कृत प्राकृत वैखरी । वदविली माझी ॥४॥
आता मोक्षाचिया वाटा । पाहिला षड्चक्र चोहटा ।
आज्ञा द्यावी वैकुंठा । ज्ञानदेव म्हणे ॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 2
अष्टोत्तरशे तीर्थे सारी । ओघे
अष्टोत्तरशे तीर्थे सारी । ओघे आली अलंकापुरीं ।
वाद्ये वाजताती गजरीं । कीर्तन लहरी अमृताची ॥१॥
जैसा कस्तुरीचा सुगंधु । अनुभवी न म्हणतीच बद्धु ।
तैसा औटपिटाचा नादु । आठवी गोविंदु आवडीने ॥२॥
बौद्ध अवतार चक्रपाणि । सत्रावी कळा माय रूक्मिणी ।
जाणत असे अंतःकरणी । भक्त इच्छा ॥३॥
भावे विठ्ठले केली गोष्टी । ज्ञानदेवे अपूर्व इच्छिले पोटी ।
जावे उठाउठीं । समुदायेसी ॥४॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 3
विठ्ठल रुक्मिणीसहित गरुड हनुमंत
विठ्ठल रुक्मिणीसहित गरुड हनुमंत । आणिक संतमहंत जमा झाले ॥१॥
परिसा भागवत नामा पुंडलिक । पताकासहित उठावले ॥२॥
गंधर्व आणि देव आले सुरगण । चालली विमानें अलंकापुरी ॥३॥
लहान थोर सारे आले ऋषीश्वर । उतरले भार वैष्णवांचे ॥४॥
नामा म्हणे देवा दिसती तातडी । जाती मज घडी युग ऐसी ॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 4
पंढरीचा पोहा आला अलंकापुरी
पंढरीचा पोहा आला अलंकापुरी । पंच कोसावरी साधुजन ॥१॥
पांडुरंगा संगें वैष्णवांचे भार । दिंड्या ते बाहेर निघाल्यासे ॥२॥
पताकांचे भार निघाले बाहेर । भेटती ऋषीश्वर पांडुरंगा ॥३॥
अवघिया भेटी झाल्या त्या बाहेरी । मग अलंकापुरी येते झाले ॥ ४ ।
सोपानाने मग केला नमस्कार । उतरिले पार पांडुरंगा ॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 5
हरिहर विधाता आले अलंकापूरी
हरिहर विधाता आले अलंकापूरी । इंद्रायणी तीरी एक थाटीं ॥१॥
योगियांचा सखा कोठे ज्ञानेश्वर । जाती ऋषीश्वर भेटावया ॥२॥
शून्याचिया पोटी निरंजन गुंफा । ज्ञानयज्ञ सोपा सिद्ध केला ॥ ३ ।
उन्मनी निद्रा लागलीसे फार । स्वरूपी ज्ञानेश्वर जागा झाला ॥४॥
नामा म्हणे देवा भली केली बुध्दि । लागली समाधि ज्ञानदेवा ॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 6
धन्य इंद्रायणी पिंपळाचा पार
धन्य इंद्रायणी पिंपळाचा पार । धन्य ज्ञानेश्वर पुण्यभूमी ॥१॥
धन्य भागिरथी मनकर्णिका वोघा । आणिक हो गंगा त्रिवेणी त्या ॥२॥
धन्य ऋषीश्वर धन्य पांडुरंग । मिळाले ते सांग अलंकापुरी ॥३॥
नामा म्हणे धन्य भाग्याचे हे संत । झाला पहा एकांत ज्ञानोबाचा ॥४॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 7
कैलासाचा वास अधिक सिद्धबेट
कैलासाचा वास अधिक सिद्धबेट । विष्णूचे वैकुंठ पुरातन ॥१॥
भूमिवरी पंढरी तैसी अलंकापुरी । पंचकोशावरी पुण्यभूमी ॥२॥
सुखाची हे मूर्ति निळकंठलिंग । चक्रतीर्थ सांग मोक्ष भेटे ॥३॥
परमार्थ सुअर्थ देखतांचि संत । सांगितली मात अनुभवाची ॥४॥
नामा म्हणे देवा हे स्थळ चांगले । चित्त मन रंगले ज्ञानोबाचें ॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 8
पुसताती संत सांगा देवा माते
पुसताती संत सांगा देवा माते । पूर्वी येथे होते कोण क्षेत्र ॥१॥
देव म्हणे स्थळ सिध्द हे अनादी । येथेच समाधि ज्ञानदेवा ॥२॥
अष्टोत्तरशें वेळां साधिली समाधि । ऐसे हे अनादि ठाव असे ॥३॥
नामा म्हणे देवा सांगितले उत्तम । ज्ञान अंजन सुगम देखों डोळां ॥४॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 9
देव म्हणे नामया ब्रह्मक्षेत्र आदी
देव म्हणे नामया ब्रह्मक्षेत्र आदी । येथेचि समाधि ज्ञानदेवा ॥१॥
चौयुगां आदि स्थळ पुरातन । गेले ते नेमून मुनिजन ॥२॥
चालिले सकळ झाले ते विकळ । अनादि हे स्थळ ज्ञानदेवा ॥३॥
नामा म्हणे आम्हा सांगितले हरि । दीर्घ ध्वनि करी वोसंडोनि ॥४॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 10
खेद दुःख करी मनाचा कळवळा
खेद दुःख करी मनाचा कळवळा । प्रेमाश्रु डोळां दाटताती ॥१॥
नारा विठा गोंदा पाठविला महादा । साहित्य गोविंदा सांगितले ॥२॥
काय काय आणूं सांगा हे प्रमाण । नेमियेला नेम पांडुरंगें ॥३॥
तुळसी आणि बेल दर्भ आणि फुलें । उदक हे चांगले भागिरथीचे ॥४॥
नामा म्हणे देवा साहित्य करितां । आठविते चित्ता खेद दुःख ॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 11
साडेतीन पाउले टाकिली निश्चळ
साडेतीन पाउले टाकिली निश्चळ । नेमियेलें स्थळ उत्तरायणीं ॥१॥ देव म्हणे ज्ञाना होई सावधान । मागे वरदान मज काही ॥२॥ ज्ञानदेव म्हणे शुध्द कार्तिक मासीं । व्रत एकादशी स्वामीकडे ॥३॥ कृष्णपक्षी व्रत हरिदिनी परिपूर्ण मागितले दान ज्ञानदेवे ॥४॥ नामा म्हणे देवा आवडीने देता ॥ जोडले हे संता पीयूष जे॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 12
वोसंडोनि हरि आनंदला तेथे
वोसंडोनि हरि आनंदला तेथे । पुण्य हे अगणित सांगितले ॥१॥
सर्वांगालागी न्याहाळिलें परिपूर्ण । केले निंबलोण आवडीनें ॥२॥
अलंकापुरीं कोणी करील कीर्तन । तयालागीं येणे वैकुंठीचे ॥३॥
अस्थि नासती उदकी करील ब्रह्मरूप । कोटी कुळांसहित उध्दरीन ॥४॥
जेथे ज्ञानदेव तेथे मी निशिदिनीं । येथे सुखे ज्ञानी डुल्लताती ॥५॥
नामा म्हणे आता वोसंडले हरि । जडमूढावरी कृपा केली ॥६॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 13
निवृत्ति ज्ञानदेव उभे दोहींकडे
निवृत्ति ज्ञानदेव उभे दोहींकडे । सोपान तो पुढे मुक्ताबाई ॥१॥
देहुडे सुरगण थक्क पडिले लोकां । सुरू केला डंका वैकुंठीचा ॥२॥
चक्रतीर्थी उभे देव साधुजन । करविलें स्नान ज्ञानदेवा ॥३॥
देवाचे हे तीर्थ घेतले ज्ञानेश्वरें । केला नमस्कार पादपद्मी ॥४॥
विठ्ठल रुक्मिणी ऋषी सुरवर । पूजा ज्ञानेश्वर करीतसे ॥५॥
नामयाच्या हाती गंध अक्षता । पूजा महंता मान्य झाली ॥६॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 14
टाळ विणे मृदंग वाजती अपार
टाळ विणे मृदंग वाजती अपार । नारद तुंबर गीत गाती ॥१॥
शुक वामदेव अंबऋषी सादर । मध्ये ज्ञानेश्वर ब्रह्मरूप ॥२॥
पिपिलिकेसी मार्ग जावया न मिळे । जाती भार मेळे वैष्णवांचे ॥३॥
नामा म्हणे देवा दाविली नवाळी । पुरविली आळी ज्ञानोबाची ॥४॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 15
दशमीचे दिवशी केली प्रदक्षिणा
दशमीचे दिवशी केली प्रदक्षिणा । आणिक कीर्तना संत उभे ॥१॥
रात्रंदिवस त्यांहीं केला हरिजागर । हरिदिनी थोर कृष्णपक्षी ॥२॥
मग केले स्नान भागिरथीचे तीरीं । संत महंता भारी पूजियेलें ॥३॥
अवलोकिले डोळां अंतर बाहेरी । मग सिद्धेश्वरी येते झाले ॥४॥
सिध्देश्वरालागीं पूजिलें निवळ । मागितलें स्थळ समाधीसी ॥५॥
गंगा आणि गिरजा निळकंठ ईश्वर । केला नमस्कार नामा म्हणे ॥६॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 16
अष्टोत्तरशें वेळा समाधि निश्चळ
अष्टोत्तरशें वेळा समाधि निश्चळ । पूर्वीतुझे स्थळ वहनाखाली ॥१॥
उठविला नंदी शिवाचा ढवळा । उघडिली शिळा विवराची ॥२॥
आसन आणि धुनी मृगछालावर । पाहाती ऋषीश्वर वोसंडोनी ॥३॥
बा माझी समाधि पाहिली जुनाट । केवळ वैकुंठ गुह्यगौप्य ॥४॥
नामा म्हणे देवा पुरातन स्थान । ऐसे नारायणें दावियेले ॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 17
नारा विठा गोंदा महादा पाठविला
नारा विठा गोंदा महादा पाठविला । झाडविली जागा समाधीची ॥१॥
हरिदिनी जागर केला निशीदिनी ॥ उदईक पारणी द्वादशीची ॥२॥
गंगा गिरजा राही रुक्माबाई भामा । उठिल्या रांधण्या पारण्याच्या ॥३॥
नाना प्रकारचे पाक ते अपार । मुनि ऋषीश्वर बोलाविलें ॥४॥
वैष्णव देव आणि आले सुरगण । करोनिया स्नान इंद्रायणी ॥५॥
पिंपळाचे पारी बसविल्या पंक्ती । पात्र ते श्रीपती वाढू लागे ॥६॥
नामा म्हणे देवा करणे साहित्यासी । येतो कासाविसी प्राण माझा ॥ ७ ॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 18
सोवळ्याने हरि वाढितो सकळा
सोवळ्याने हरि वाढितो सकळा । मनीचा कळवळा कोण जाणे ॥१॥
रुक्माईचे कानी सांगितली गोष्ट । विस्तारावें ताट ज्ञानदेवा ॥२॥
राही रुक्माबाई वाढिती आवडीनें । सोडितो पारणे ज्ञानदेव ॥३॥
नामा म्हणे देवा परब्रह्म अन्न । जातो बोलावण ज्ञानदेवा ॥४॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 19
जेऊनिया स्वस्थ उठिले परिपूर्ण
जेऊनिया स्वस्थ उठिले परिपूर्ण । केले आचमन वैष्णवांनी ॥१॥
वैकुंठीचा प्रसाद पावले निवाडे । गोंदा महादा विडे वांटिताती ॥२॥
दोन प्रहरपावेतों आटोपलें भोजन । तृतीय प्रहरी कीर्तन आरंभिलें ॥३॥
कीर्तनाच्या नादें मोहिला गोविंद । करावा उद्योग समाधीचा ॥४॥
नामा म्हणे देवा करितां उशीर । विकळ ज्ञानेश्वर जात असे ॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 20
ब्रह्मादिक तेथे करिताती पूजा
ब्रह्मादिक तेथे करिताती पूजा । घालिताती सेजा समाधिसी ॥१॥ चिद्रत्न आसन उन्मनीची धुनी । समाधि सज्जनी पाहियेली ॥२॥ धुवट वस्त्राची घडी ते अमोल । तुळसी आणि बेल आंथरिलें ॥३॥ दुर्वा दर्भ वरी टाकिलें मोकळे । पुष्पें ती सकळ समर्पिली ॥४॥ नामा म्हणे येथे छाया निरंतर । सुखी ज्ञानेश्वर सुखावला ॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 21
पुढे ज्ञानेश्वर जोडोनिया कर
पुढे ज्ञानेश्वर जोडोनिया कर । बोलतो उत्तर स्वामिसंगें ॥१॥ पाळिले पोसिले चालविला लळा । बा माझ्या कृपाळा निवृत्तिराजा ॥२॥ स्वामिचिया योगे झालो स्वरूपाकार । उतरलो पार मायानदी ॥३॥ निवृत्तीने हात उतरिला वदना । त्यागिले निधाना आम्हांलागीं ॥४॥ नामा म्हणे देवा देखवेना मज । ब्रह्मीं ज्ञानराज मेळविला ॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 22
वोसंडोनि निवृत्ति आलिंगो लागला
वोसंडोनि निवृत्ति आलिंगो लागला । आणिकांच्या डोळां अश्रु येती ॥१॥ अमर्यादा कधी केली नाही येणे । शिष्य गुरुपण सिध्दि नेले ॥२॥ गीतार्थाचा अवघा घेतला सोहळा । गुह्यगौप्यमाळा लेवविल्या ॥३॥ फेडिली डोळ्यांची अत्यंत पारणी । आता ऐसे कोणी सखे नाही ॥४॥ काढोनिया गुह्य वेद केले फोल । आठविती बोल मनामाजी ॥५॥ नामा म्हणे संत कासावीस सारे । लाविती पदर डोळियांसी ॥६॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 23
निवृत्तिदेव म्हणे सांगतो या वाचे
निवृत्तिदेव म्हणे सांगतो या वाचे । राहाणे चौघांचे एकरूप ॥१॥ त्रिवेणीचा ओघ जैसा एके ठायीं । तैसी मुक्ताबाई आम्हांमध्ये ॥२॥ ब्रह्माविष्णुहर जैसें एकेठायीं । तैसी मुक्ताबाई आम्हांमध्ये ॥३॥ रज तम गुण सत्वगुणाठायीं । तैसी मुक्ताबाई आम्हामध्ये ॥४॥ भूचरी खेचरी चांचरी ते पाहीं । अगोचरी ठायीं मुक्त गंगा ॥५॥ प्रथम ज्ञानेश्वरें काढियेली वाट । धरियेलें वैकुंठ अलंकापुरी ॥६॥ इंद्रनीळ पर्वत नेमिला सोपाना । निवृत्तीसी जाणा त्र्यंबकेश्वर ॥ ७ ॥ चौथी मुक्ताबाई नेमियेली तापी । नामा म्हणे ख्याति केली त्यांनी ॥ ८ ॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 24
निवृत्तिदेव म्हणे करितां समाधान
निवृत्तिदेव म्हणे करितां समाधान । काही केल्या मन राहात नाही ॥१॥ बांधल्या तळ्याचा फुटलासे पाट । ओघ बारा वाटा मुरडताती ॥२॥ बांधल्या पेंढीचा सुटलासे आळा । तृण रानोमाळा पांगलेसे ॥३॥ हरिणीवीण खोपी पडियेली वोस । दशदिशा पाडस भ्रमताती ॥४॥ मायबापें आम्हां त्यागियेले जेव्हां । ऐसे संकट तेव्हां झाले नाही ॥५॥ नामा म्हणे देवा पेटला हुताशन । करा समाधान निवृत्तीचे ॥६॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 25
मुंग्यांचिये विवरी लागलीसे आग
मुंग्यांचिये विवरी लागलीसे आग । पुढे आणि मागे झाले नाही ॥१॥ राही रखुमाई आणि सत्यभामा । ओवाळिती प्रेमा ज्ञानेश्वरा ॥२॥ उभारिल्या गुढीया आणि तोरणे । छाया सुदर्शन धरियेले ॥३॥ नारा विठा गोंदा भेटला महादा । उभे जागोजागा राहिलेती ॥४॥ विसोबा खेचर चांगा वटेश्वर । केला नमस्कार अवघियांनी ॥५॥ गोरा कुंभार सांवता माळी । नामा तळमळी वत्सा ऐसे ॥६॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 26
सर्व स्वस्ति क्षेम वैष्णव मंडळीं
सर्व स्वस्ति क्षेम वैष्णव मंडळीं । बैसलेति पाळी समाधीच्या ॥१॥ पताकांची छाया दुणावली फार । सिद्ध ज्ञानेश्वर तेव्हां झाले ॥२॥ अजानवृक्षदंड आरोग्य अपार । समाधिसमोर स्थापियेला ॥३॥ कोरड्या काष्टा फुटियेला पाला । तेव्हां अवघियाला नमस्कारी ॥४॥ नामा म्हणे देवा घार गेली उडोन । बाळे दानादान पडियेली ॥५॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 27
देव निवृत्ति यांनी धरिले दोन्ही कर
देव निवृत्ति यांनी धरिले दोन्ही कर । जातो ज्ञानेश्वर बैसावया ॥१॥ नदीचिया माशा घातले माजवण । तैसे जनवन कालवलें ॥२॥ दाही दिशा धुंद उदयास्तावीण । तैसेचि गगन कालवलें ॥३॥ जाऊनि ज्ञानेश्वर बैसले आसनावरी । पुढे ज्ञानेश्वरी ठेवियेली ॥४॥ ज्ञानदेव म्हणे सुखीं केले देवा । पादपद्मी ठेवा निरंतर ॥५॥ तीन वेळां तेव्हां जोडिले करकमळ । झांकियेलें डोळे ज्ञानदेवे ॥६॥ भीममुद्रा डोळा निरंजन मैदान । झाले ब्रह्म पूर्ण ज्ञानदेव ॥ ७ ॥ नामा म्हणे आता लोपला दिनकर । बाप ज्ञानेश्वर समाधिस्थ ॥ ८ ॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 28
निवृत्तीने बाहेर आणिलें गोपाळा
निवृत्तीने बाहेर आणिलें गोपाळा । घातियेली शिळा समाधीसी ॥१॥ सोपान मुक्ताई सांडिती शरीरा । म्हणती धरा धरा निवृत्तीसी ॥२॥ आणिकांची तेथे उद्विग्न ती मनें । घालिताती सुमनें समाधीसी ॥३॥ नामदेवे भावे केली असे पूजा । बापा ज्ञानराजा पुण्यपुरुषा ॥४॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 29
देवो म्हणती रुक्मिणी । हा एकचि
देवो म्हणती रुक्मिणी । हा एकचि योगी देखिला नयनीं । हेचि ज्ञानसंजीवनीं । जाण त्रैलोक्यासी ॥१॥ धन्य धन्य धरातळीं । जो याते दृष्टी न्याहाळी । तो वाहात येईल टाळी । वैकुंठ भुवनासी ॥२॥ जो करील याची यात्रा । तो तारील सकळ गोत्रां ॥ सकळहि कुळे पवित्रा । याचेनि दर्शनें होती ॥३॥ अलंकापुरीं हे शिवपीठ । पूर्वी येथे होते नीळकंठ । ब्रह्मादिकी तप वरिष्ठ । येथेचि पैं केले ॥४॥ इंद्र येऊनिया भूमीसी । याग संपादिलें अहर्निशीं । इंद्रायणी इंदोरिसी । पंचक्रोशी यापासूनी ॥५॥ येथे त्रिवेणी गुप्त असे । भैरवापासूनी भागिरथी वसे । पूर्ववटी जेमाया दिसे । ते प्रत्यक्ष जाणा पार्वती ॥६॥ भोवती वनवल्ली वृक्षी । येथे देव येऊनि होती पक्षी । हे असे नित्य साक्षी । अस्थी नासती उदकी ॥ ७ ॥ हे पंढरीहूनी सोपे । जनाची हरावया पापे । कळिकाळ कोपलिया कोपे । न चले अलंकापुरासी ॥ ८ ॥ ऐसे सांगता हरीसी । प्रेम ओसंडलें रुक्मिणीसी । म्हणे धन्य धन्य जयाचिये कुसी । ज्ञानदेव जन्मले ॥ ९ ॥ नामा म्हणे माझा स्वामी । वसे संतसमागमी । ऐसे सांगितलें ग्रामी । अलंकापुरीसी ॥ १० ॥
ज्ञानेश्वर म. समाधी अभंग 30
अलंकापुरीस पांडुरंग गेले
अलंकापुरीस पांडुरंग गेले। समाधीस्त केले ज्ञानदेवे ॥१॥ उरकोणी सोहळा संगे संत मेळा। विठोबा राहिला आळंदीस ॥२॥ पाहे चक्रपाणी नाम्या डोळा पाणी । कंठ तो दाटुनी उभा असे ॥३॥ पुसे रूख्मिनीकांत का रे तु निवांत । नाम्या शोकाक्रांत कोण्या दुखे ॥४॥
****॥ विठ्ठल-विठ्ठल ॥*****
संत ज्ञानेश्वर महाराज संपूर्ण साहित्य एकाच ठिकाणी पाहा
वारकरी संत समाधी अभंग
ईतर लेख, गोसावी-बैरागी-संन्यासी\, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, ज्ञानेश्वर म. सार्थ गाथा, ज्ञानेश्वरी पारायण प्रत, प्रश्नोत्तर सूची, वैदिक-हिंदू संस्कृती, संत ज्ञानेश्वर चरित्र, संत ज्ञानेश्वर म. संपूर्ण चरित्र सूची, संत ज्ञानेश्वर संपूर्ण, संत तुकाराम संपूर्ण, संत नामदेव संपूर्ण, संत समाधी अभंग, संत सोपान काका संपूर्ण, सार्थ ज्ञानेश्वरी, सार्थ ज्ञानेश्वरी १८ वा अध्याय, सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय सूची
संजीवन समाधी व जिवंत समाधी यात काय फरक
वारकरी संत चरित्र
[…] […]
[…] संत ज्ञानेश्वर समाधी अभंग […]