जानवे ” यज्ञोपवीत ” कधी घालावे ?

🔸जानवे कधी घालावे ?🔸

*गुरूंच्या जवळ जाणे म्हणजे उपनयन. यालाच मुंज, व्रतबंध किंवा मौजीबंधन असेही म्हणतात. गुरूच्या जवळ राहून, ब्रह्मचारी म्हणून चांगल्या प्रकारे, एकाग्र चित्ताने अभ्यास करण्यासाठी काही नियम पाळणे आवश्यक असते. त्या नियमांनी व व्रतांनी स्वतःला बांधून घेणे म्हणजेच व्रतबंध. ही व्रते नियमाने पाळण्यासाठी निश्चयशक्तीची जोडही त्याला द्यावी लागते. पहिला जन्म आई-बापांपासून आणि दुसरा जन्म गायत्री मंत्रापासून आणि आचार्य यांच्यामुळे प्राप्त होतो असे या संस्काराचे महत्त्व वेदांत वर्णिलेले आहे.*

हा एक हिंदू धार्मिक संस्कार आहे. परंपरेनुसार हा संस्कार ब्राह्मण, क्षत्रिय व वैश्य या वर्णांतील तीन वर्णांत जन्मलेल्या पुरुषांसाठी सांगितला आहे. या संस्कारानंतर संस्कारित व्यक्ती आपल्या पालकांपासून दूर होऊन स्वतःच्या शिक्षणावर लक्ष केंद्रित करते.

या संस्कारात यज्ञोपवित (जानवे) धारण करणे हा मुख्य विधी असतो. लहानग्या बटूला लंगोट नेसवून इंद्रियनिग्रह समजावणारा हा महत्त्वाचा संस्कार आहे. या संस्काराद्वारे उत्तमपणे ब्रह्मचर्यव्रताचे पालन कसे करावे हे शिकवले जाते.

उत्तम व निकोप शारीरिक तसेच मानसिक वाढ होण्यासाठी काही बंधने अत्यावश्यक असतात. हीच बंधने विशिष्ट संस्काराच्या माध्यमातून मनावर अधिक प्रभावीपणे ठसतात.

यज्ञोपवीत हे हिंदू धर्मातील प्रत्येक पुरुषाने धारण करणे आवश्यक आहे. हा एक संस्कार आहे. ज्ञानाचा, सभ्यतेचा, मर्यादेचा, यज्ञोपवितास, ब्रह्मसूत्र, यज्ञसूत्र, जानवे अशा अनेक संज्ञा आहेत.

९६ चौंगुळी (१ चौंगुळी-चार अंगुळे) लांबी असलेल्या सूतास कोठेही न तोडता त्रिगुणीकरण करून त्यांस गाठ मारून जानवे तयार केले जाते. यज्ञोपवितात तीन मुख्य पदर, प्रत्येक मुख्य पदराचे तीन उपपदर आणि प्रत्येक उपपदराचे तीन सूक्ष्मतंतू दिसतील.

पूर्वी यज्ञोपवित घरातील स्त्री तयार करायची. पण आता बदलत्या काळानुसार, धावपळीच्या युगात विकतचे आणावे. ब्रह्मगाठ कशी मारायची ? हे शिकून घेतल्यास वर्षातून एकदा विशेषतः श्रावणीच्या दिवशी स्वतः तयार केलेले यज्ञोपवीत घालता येते.

जानवे किती घालावीत यामागे असे सांगण्यात येते की, बटुने एक व विवाहित पुरुषाने दोन जानवे घालावीत. दर महिन्याला जानवे बदलावे.

जानव्याचे फायदे.
एकदा मुंज झाली की, गळ्यात जानवे घालण्याची परंपरा आहे. शौचालयात किंवा टॉयलेटमध्ये जाताना हेच जानवे कानाला लावायचीही रीत आहे. असे करण्याची खरे तर काय गरज आहे असा प्रश्न पडू शकतो,

पण कानाला जानवे दोन वेळा लपेटून घेतले तर कानाच्या दोन नसा ज्या पोटाच्या आतडय़ांशी संबंधित असतात त्या जागृत होऊन अपचनासारखे विकार दूर होतात हा एक शास्त्रीय फायदा आहे.

शास्त्र असे सांगते…..

आद्य शंकराचार्य संपूर्ण, मृत्यूनंतर पुढे काय ?, वाचावे असे, वेद-ज्ञान, वेदांत, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, हिंदू धर्माची संस्कृती

हिंदु धर्माचा संस्थापक कोण ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

नारी, स्त्री, स्त्रिया महात्म्य संपूर्ण, पाप कर्म कोणते, वाचावे असे, शास्त्र असे सांगते, स्त्रियांची-लक्षणे

परमार्थिकास परस्त्रीची कामवासना किती घातक असते ? महत्त्वाची माहिती

संपूर्ण-माहिती-पहा

ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, पौराणिक, पौराणिक व्यक्ती, रामायण, शास्त्र असे सांगते

प्रभू श्रीरामाने माता कैकईला दंड कां नाही दिला ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

मृत्यूनंतर पुढे काय ?, रामायण, वाचावे असे, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, संपूर्ण कलियुग

चौदा लोक जिवंतपणी मेलेले, अर्थातच 14 प्रकारचे मृत्यू जिवंत असतांना

संपूर्ण-माहिती-पहा

प्रश्नोत्तर सूची, वाचावे असे, वेदांत, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, संत गजानन संपूर्ण

त्यागपूर्वक भोग’ चा अर्थ अर्थात भोग भोगून त्यागी कसे व्हावे ? संत दासगणू महाराज

संपूर्ण-माहिती-पहा

all वारकरी, नित्यनेम, वाचावे असे, वाचावे असे संपूर्ण सूची, वारकरी ग्रंथ, वारकरी वैभव, वारकरी संत, वारकरी संपर्क, वारी, वार्षिक नित्यनेम सूची, शास्त्र असे सांगते, सांप्रदायिक नित्यनेम

11 वाचावे असे “अर्जुनाचा श्रीकृष्णाला प्रश्न” “केशवा जर ‘मृत्यू‘ सगळ्यांनाच येणार असेल तर हे भजन-कीर्तन, पुजा-अर्चा, हा सत्संग कशाला ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

अशौच सुतक विटाळ, आत्म्याचा प्रवास सूची, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, धर्म मार्ग, धार्मिक, नारी, स्त्री, स्त्रिया महात्म्य संपूर्ण, पाप कर्म कोणते, पितृकार्य, पौराणिक, प्रश्नोत्तर सूची, भगवान शंकर, भजनी मालिका, भागवत महापुराण सर्व, मृत्यूनंतर पुढे काय ?, वाचावे असे संपूर्ण सूची, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, स्त्रियांची-लक्षणे, स्वप्न शास्त्र

आत्म्याचा प्रवास, मृत्यूनंतर पुढे काय ? सर्व भाग सूची

संपूर्ण-माहिती-पहा

ईतर लेख, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, प्रश्नोत्तर सूची, वाचावे असे, वाचावे असे संपूर्ण सूची, शास्त्र असे सांगते

7 वाचावे असे ” आपले शब्द आणि त्यांचे परिणाम अर्थात प्रपंचात महाभारत घडतं

संपूर्ण-माहिती-पहा

ईतर लेख, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, तुळशी महात्म्य विवाह, प्रश्नोत्तर सूची, वाचावे असे, वाचावे असे संपूर्ण सूची, शास्त्र असे सांगते

तुळस अंगणात का ? तुलसी माहात्म्य जाणून घ्या.

संपूर्ण-माहिती-पहा

ईतर लेख, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, प्रश्नोत्तर सूची, वाचावे असे, वाचावे असे संपूर्ण सूची, शास्त्र असे सांगते

जानवे ” यज्ञोपवीत ” कधी घालावे ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

ईतर लेख, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, प्रश्नोत्तर सूची, वाचावे असे, वाचावे असे संपूर्ण सूची, शास्त्र असे सांगते

6 वाचावे असे ” शिळे कर्म, ताजे कर्म ” नाण्याच्या दोन बाजू कर्म (काटा) व भाग्य (छाप)

संपूर्ण-माहिती-पहा

ईतर लेख, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, प्रश्नोत्तर सूची, वाचावे असे, वाचावे असे संपूर्ण सूची, शास्त्र असे सांगते

5 वाचावे असे ” कर्माच्या सिद्धांताचे महत्व. “

संपूर्ण-माहिती-पहा

ईतर लेख, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, प्रश्नोत्तर सूची, वाचावे असे, वाचावे असे संपूर्ण सूची, शास्त्र असे सांगते

4 वाचावे असे ” भाग्य या पुरूषार्थ ” कौन शक्तिशाली ? हिंदी

संपूर्ण-माहिती-पहा

प्रश्नोत्तर सूची, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते

पवित्र कार्यात मंगलकलश का स्थापन करतात ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

आरोग्य, आहार भोजन, भोजन संपूर्ण, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते

गीता व ज्ञानेश्वरीतील तामसिक आहार

संपूर्ण-माहिती-पहा

आरोग्य, आहार भोजन, गीता संहिता व्हिडिओ, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, ज्ञानेश्वरी पारायण प्रत, पाप कर्म कोणते, प्रश्नोत्तर सूची, भोजन संपूर्ण, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, संत ज्ञानेश्वर संपूर्ण

गीता व ज्ञानेश्वरीतील राजसिक आहार

संपूर्ण-माहिती-पहा

आरोग्य, आहार भोजन, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, ज्ञानेश्वरी पारायण प्रत, धार्मिक, पाप कर्म कोणते, प्रश्नोत्तर सूची, भोजन संपूर्ण, शास्त्र असे सांगते, संत ज्ञानेश्वर संपूर्ण, सांप्रदाय परिचय, सांप्रदायिक नित्यनेम, सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय सूची

गीता व ज्ञानेश्वरीतील सात्विक आहार

संपूर्ण-माहिती-पहा

अमावास्या,, अशोककाका कुलकर्णी, अशौच सुतक विटाळ, आरोग्य, ग्रहण, दिवाळी-diwali, धर्म मार्ग, वैदिक-हिंदू संस्कृती, व्रत, शास्त्र असे सांगते

सूर्य ग्रहण 25ऑक्टोबर 2022 संपूर्ण माहिती

संपूर्ण-माहिती-पहा

ईतर लेख, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, धर्म मार्ग, शास्त्र असे सांगते, स्त्रियांची-लक्षणे, स्वप्न शास्त्र

संध्याकाळी या ७ गोष्टी करूच नका

संपूर्ण-माहिती-पहा

ईतर लेख, नारी, स्त्री, स्त्रिया महात्म्य संपूर्ण, प्रश्नोत्तर सूची, महिला भारुडकार, वेद-ज्ञान, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, स्त्रियांची-लक्षणे

पतीचा वाईट काळ येण्यापूर्वी महिला करतात ही घाण कामं. गोष्ट कडू आहे परंतु सत्य आहे – चाणक्यनीती

संपूर्ण-माहिती-पहा

तुळशी महात्म्य विवाह, लग्न विवाह, वाचावे असे, शास्त्र असे सांगते

हिन्दू विवाहके (लग्न) सात वचन : सप्तपदी मंत्र

संपूर्ण-माहिती-पहा

वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, हंसराज म. मिसाळ

देवाच्या सेवेतील बत्तीस अपराध

संपूर्ण-माहिती-पहा

आरोग्य, आहार भोजन, पाप कर्म कोणते, भोजन संपूर्ण, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, सदानंद पाटील

भोजनविधी’ म्हणजे काय? त्यात धार्मिक व शास्त्रीय अर्थ आहे काय ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

पाप कर्म कोणते, पौराणिक, महिने, वाचावे असे, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, हिंदू धर्माची संस्कृती

आपण कोणते नवीन वर्ष साजरे करावे १ जानेवारीला का गुढीपाडवाला ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

96 कुळी मराठा, अशोककाका कुलकर्णी, अशौच सुतक विटाळ, कुळ देवता, कुळदेवी, देवी देवता, पितृकार्य, शास्त्र असे सांगते

कुलदेवीच्या ४ गोष्टी संपूर्ण कुटुंब सुखी-समृद्ध होईल

संपूर्ण-माहिती-पहा

अशोककाका कुलकर्णी, शास्त्र असे सांगते, स्वप्न शास्त्र

स्वप्नशास्त्र सूची, स्वप्न व त्याचे फळ

संपूर्ण-माहिती-पहा

नारी, स्त्री, स्त्रिया महात्म्य संपूर्ण, शास्त्र असे सांगते, स्त्रियांची-लक्षणे

स्त्रियांची पांच लक्षणे दैवी संपत्तीचे

संपूर्ण-माहिती-पहा

ईतर लेख, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, धार्मिक, प्रश्नोत्तर सूची, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, सांप्रदाय परिचय

लवकर परमार्थ का करावा ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

all वारकरी, नित्यनेम, वाचावे असे, वाचावे असे संपूर्ण सूची, वारकरी ग्रंथ, वारकरी वैभव, वारकरी संत, वारकरी संपर्क, वारी, वार्षिक नित्यनेम सूची, शास्त्र असे सांगते, सांप्रदायिक नित्यनेम

10 वाचावे असे भीष्मपंचकव्रत, तुळशी माळ कशी धारण करावी.

संपूर्ण-माहिती-पहा

आरोग्य, धार्मिक, प्रश्नोत्तर सूची, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते

धर्मशास्त्रातील झोपेचे नियम

संपूर्ण-माहिती-पहा

आरोग्य, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, सांप्रदाय परिचय, सांप्रदायिक नित्यनेम

कपाळी गंध कशासाठी, कुठे, का, फळ काय ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, प्रश्नोत्तर सूची, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, सांप्रदायिक नित्यनेम

जप एक दैवी शक्ति

संपूर्ण-माहिती-पहा

देवघर, पूजा, प्रश्नोत्तर सूची, मंदिर देव दर्शन, मंदिर बांधकाम, मंदिर-देऊळ, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते

देवघरातील घंटी व महात्म्य

संपूर्ण-माहिती-पहा

अशोककाका कुलकर्णी, देवी देवता, पाप कर्म कोणते, पितृकार्य, पौराणिक व्यक्ती, प्रश्नोत्तर सूची, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते

पितृपक्ष भाग ३ श्राद्ध केल्याने काय होते ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

अशोककाका कुलकर्णी, पितृकार्य, प्रश्नोत्तर सूची, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते

पितृपक्ष भाग २ श्राद्धाचे प्रकार व कधी, कुणी करावे

संपूर्ण-माहिती-पहा

अशोककाका कुलकर्णी, देवी देवता, पितृकार्य, पौराणिक, पौराणिक व्यक्ती, बाबुराव महाराज वाघ, मिनाक्षी देशमुख, शास्त्र असे सांगते, हंसराज म. मिसाळ

श्राद्धाचे भोजन केल्यास प्रायश्चित्ते घ्यावे लागतात ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

अशोककाका कुलकर्णी, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, देवघर, देवी देवता, पाप कर्म कोणते, पूजा, पौराणिक, पौराणिक व्यक्ती, प्रश्नोत्तर सूची, मंदिर देव दर्शन, मंदिर बांधकाम, मंदिर-देऊळ, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते

देवघरातील देवांच्या मूर्ती कश्या असाव्यात ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

अशौच सुतक विटाळ, आरोग्य, पौराणिक, वेद-ज्ञान, शास्त्र असे सांगते, स्त्रियांची-लक्षणे

धर्मशास्त्र मासिकपाळी का पाळावी ? विटाळ म्हणजे काय ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, नारी, स्त्री, स्त्रिया महात्म्य संपूर्ण, प्रश्नोत्तर सूची, लग्न विवाह, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते, स्त्रियांची-लक्षणे

स्त्रियांनी स्मशानभूमी मध्ये का जाऊ नये?

संपूर्ण-माहिती-पहा

आरोग्य, गरुडपुराण, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, दृष्टांत संग्रह, प्रश्नोत्तर सूची, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते

यांच अन्न खाऊ नका, नरकात जाल!

संपूर्ण-माहिती-पहा

देवघर, पूजा, प्रश्नोत्तर सूची, मंदिर देव दर्शन, मंदिर बांधकाम, मंदिर-देऊळ, शास्त्र असे सांगते

देवघर कसे असावे ?

संपूर्ण-माहिती-पहा

कुळ देवता, कुळदेवी, ग्रंथाचे प्रश्नोत्तरे, देवघर, नित्यनेम, पौराणिक, प्रश्नोत्तर सूची, मंदिर देव दर्शन, मंदिर बांधकाम, मंदिर-देऊळ, वैदिक-हिंदू संस्कृती, शास्त्र असे सांगते

मंदिर में दर्शन के बाद बाहर सीढ़ी पर थोड़ी देर क्यों बैठा जाता है

संपूर्ण-माहिती-पहा