सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय १७ वा ओवी १ ते २५ पहा.

॥ सार्थ ज्ञानेश्वरी:॥ अथ सप्तदशोऽध्यायः अध्याय सतरावा ॥ श्रद्धात्रयविभागयोग ॥
अध्याय सतरावा
काम चालू आहे,, ॐ श्री परमात्मने नमः ॥ ॥ अथ श्रीमद्भगवद्गीता ॥ । अथ सप्तदशोऽध्यायः – अध्याय सतरावा । । । श्रद्धात्रयविभागयोगः ।
1-17
विश्वविकासित मुद्रा । जया सोडी तुझी योगमुद्रा । तया नमोजी गणेंद्रा । श्रीगुरुराया ॥ 1 ॥
ज्या जीवांवर तुझ्या स्वरूपसमाधीचा प्रसाद होत नाही त्यास हे चराचर विश्व सत्य वाटते, असें सर्व गणाधीशरूप श्रीगुरुराया जे तुम्ही, त्या तुम्हांस प्रणाम असोत. 1
2-17
त्रिगुणत्रिपुरीं वेढिला । जीवत्वदुर्गीं आडिला । तो आत्मशंभूनें सोडविला । तुझिया स्मृती ॥ 2 ॥
श्रीशंकर त्रिपुरासुराचा वध तुझ्या स्मरणानंतरच करू शकले, त्याप्रमाणे, त्रिगुणात्मक मायारूप असुराने वेढलेला जीवदशेमध्ये अडकलेला जो आत्मरूपी शंकर तो ह्या संकटांतून गणाधीश, जो तू, त्या तुझ्या स्मरणानें मुक्त झाला. 2
3-17
म्हणौनि शिवेंसीं कांटाळा । गुरुत्वें तूंचि आगळा । तऱ्ही हळु मायाजळा- । माजीं तारूनि ॥ 3 ॥
आपल्या स्मरणाने आत्मशंभूतें माया त्रिपुराचा वध केला असल्यामुळे तुलनेने आपण (गुरुत्वांत) शंकरापेक्षांही श्रेष्ठ असून, जीवांस मायानदींतून पैलतीरावर नेणारे म्हणून नौके पेक्षांही हलके आहां.3
4-17
जे तुझ्याविखीं मूढ । तयांलागीं तूं वक्रतुंड । ज्ञानियांसी तरी अखंड । उजूचि आहासी ॥ 4 ॥
ज्यांना तुझ्या स्वरूपाचे ज्ञान नाही त्यांना तुं वक्रतुंड आहेस असे वाटते, पण तत्त्ववेत्यांन तू सदैव उजु अथवा समच आहेस. 4
5-17
दैविकी दिठी पाहतां सानी । तऱ्ही मीलनोन्मीलनीं । उत्पत्ति प्रळयो दोन्ही । लीलाचि करिसी ॥ 5 ॥
हे गुरु गणपते, आपली दृष्टि (नेत्र) स्वभावतःच लहान आहे खरी, पण त्यांच्या मीलनोन्मीलनाने (उघडझांपीनें) जगाचा उत्पत्ति प्रलयादि व्यवहार सहज व्हावा असें तिचे सामर्थ्य आहे.5

6-17
प्रवृत्तिकर्णाच्या चाळीं । उठली मदगंधानिळीं । पूजीजसी नीलोत्पलीं । जीवभृंगांच्या ॥ 6 ॥
आपल्या प्रवृत्तिरूप कर्णाच्या चलनातें गंडस्थलांतून वाहणाऱ्या मदाचा सुगंध आसमंतात पसरून, त्यायोगें जीवरूपी नील भ्रमर तेथें जमा होतात व जणू कांहीं नीलकमलांनीच आपले पूजन केल्याप्रमाणे आपण शोभतां. 6
7-17
पाठीं निवृत्तिकर्णताळें । आहाळली ते पूजा विधुळे । तेव्हां मिरविसी मोकळें । आंगाचें लेणें ॥ 7 ॥
मागाहून निवृत्तिरूप कर्णाच्या गतीने ती बांधलेली पूजा उधळून गेली (अंतर्मुखता आली) म्हणजे आपल्या शुद्ध स्वरूपाचे दर्शन होतें. 7
8-17
वामांगीचा लास्यविलासु । जो हा जगद्रूप आभासु । तो तांडवमिसें कळासु । दाविसी तूं ॥ 8 ॥
आपली वामांगा सरस्वती (आदिमाया) तिचा नृत्यविलासाचा प्रभाव, तोच हा जगदाभास होय; व ते तांडवकौशल्य प्रकाशन तुम्ही करितां. (तुमच्या प्रकाशानें होतें) 8
9-17
हें असो विस्मो दातारा । तूं होसी जयाचा सोयरा । सोइरिकेचिया व्यवहारा । मुकेचि तो ॥ 9 ॥
हें असो; दयाळा, आपला दुसरा चमत्कार काय सांगावा? कीं, तुझ्याशी सोयरीक जोडतो तो सोयरिकीच्या व्यवहारांतून कायमचा मुक्त होतो. ( त्वद्रूप होतो, भिन्नत्वाने उरत नाही.) 9
10-17
फेडितां बंधनाचा ठावो । तूं जगद्बंधु ऐसा भावो । धरूं वोळगे उवावो । तुझाचि आंगीं ॥ 10 ॥
बंधनांतून मुक्त करणारे असे जगद्बंधु आपण आहां, ह्या भावनेने जो तुला शरण येऊ पहातो (त्याच्या ठिकाणी तुझ्याच आनंदाचा आविर्भाव होतो). 10

11-17
तंव दुजयाचेनि नांवें तया । देहही नुरेचि पैं देवराया । जेणें तूं आपणपयां । केलासि दुजा ॥ 11 ॥
त्या योगे, हे गुरुराया, ज्या देहामुळे मी एक व तू एक असा दैतव्यवहार सिद्ध होतो तो त्याचा देहच (देहात्मभावच) आपण दुजेपणानें उरू देत नाही. (देहबुद्धि बाधित होते) 11
12-17
तूंतें करूनि पुढें । जे उपायें घेती दवडे । तयां ठासी बहुवें पाडें । मागांचि तूं ॥ 12 ॥
तुला दृश्य विषय मानून जे तुझ्या दर्शनार्थ अनेक प्रकारचे उपाय योजून धांवाधाव करितात, त्यांच्या तर तू प्रायः मागेच असतोस. ( त्यांना तुझे दर्शन होतच नाहीं ) 12
13-17
जो ध्यानें सूये मानसीं । तयालागीं नाहीं तूं त्याचे देशीं । ध्यानही विसरे तेणेंसीं । वालभ तुज ॥ 13 ॥
जे ध्यान करून तुला चित्तांत आणू पहातात, त्यांन तर तुझा पत्ताच लागत नाहीं; उलट ध्यानासह ज्यांना देहबुद्धीचा विसर पडतो ते तुला फार प्रिय असतात. 13
14-17
तूतें सिद्धचि जो नेणे । तो नांदे सर्वज्ञपणें । वेदांही येवढें बोलणें । नेघसी कानीं ॥ 14 ॥
ज्याची सिद्धि केली जावी असा तू नसून तू स्वतःसिद्ध आहेस हें न जाणतांही जो वेद सर्वज्ञ म्हणून गणला जातो त्याने (वेदानें ) केलेले एवढे मोठे वर्णनही तुम्ही कानावर घेत नाही. 14
15-17
मौन गा तुझें राशिनांव । आतां स्तोत्रीं कें बांधों हाव । दिसती तेतुली माव । भजों काई ॥ 15 ॥
पत्रिकेवरून “मौन” हें तुझी राशिनाम आहे, मग अशा वस्तूची स्तुति करण्याची कां हांव धरावी? शिवाय जेवढे म्हणून दृश्यजात आहे ही आपली माया होय; मग भजावें तरी कसे? 15

16-17
दैविकें सेवकु हों पाहों । तरी भेदितां द्रोहोचि लाहों । म्हणौनि आतां कांहीं नोहों । तुजलागीं जी ॥ 16 ॥
तुम्हाला सेव्य मानून सेवक होऊं असें म्हणावें तरी ह्या भेदभावनेने मी एकप्रकारें द्रोहीच ठरेन, म्हणून “तुझा मी अमुक” असें नातें लावण्याच्या भानगडत न पडणेच बरें. (त्वद्रूप होणें उत्तम) 16
17-17
जैं सर्वथा सर्वही नोहिजे । तैं अद्वया तूतें लाहिजे । हें जाणें मी वर्म तुझें । आराध्य लिंगा ॥ 17 ॥
हे आराध्य गुरुराज ह्या सर्व दृश्याचा तत्त्वतः मजपाशीं कांहीही संबंध नाहीं असें जेव्हां मी पूर्णपणे जाणेन तेव्हांच मला आपल्या अद्वयस्वरूपाचा लाभ होईल हे आपल्या स्वरूपाचे वर्म मी ओळखतों. 17
18-17
तरी नुरोनि वेगळेंपण । रसीं भजिन्नलें लवण । तैसें नमन माझें जाण । बहु काय बोलों ॥ 18 ॥
तरी दुजेपणानें न राहतां मीठ जलाशी जसें एकरूप होते त्याचप्रमाणे तुला खरे नमन करणे म्हणजे तुझ्या स्वरूपाहून भिन्नत्वें न उरणें हे होय; मी आणखी काय बोलावें? 18
19-17
आतां रिता कुंभ समुद्रीं रिगे । तो उचंबळत भरोनि निगे । कां दशीं दीपसंगें । दीपुचि होय ॥ 19 ॥
असे पहा कीं, रिकामा कुंभ समुद्रांत बुडविला असतां जसा भरून बाहेर येतो किंवा सुताची दशी ही दीपसंगानं दीपत्व पावते. 19
20-17
तैसा तुझिया प्रणितीं । मी पूर्णु जाहलों श्रीनिवृत्ती । आतां आणीन व्यक्तीं । गीतार्थु तो ॥ 20 ॥
त्याप्रमाणे हे निवृत्तिनाथ श्रीगुरुराया, तुम्हाला प्रणाम केल्याने माझे अपूर्णत्व फिटलें; ( मी पूर्ण झालों ) आतां गीतार्थ स्पष्टपणे मांडतों. 20

21-17
तरी षोडशाध्यायशेखीं । तिये समाप्तीच्या श्लोकीं । जो ऐसा निर्णयो निष्टंकीं । ठेविला देवें ॥ 21 ॥
तरी षोडशाध्यायाच्या अखेरच्या श्लोकांत देवांनीं जो असा असंदिग्ध निर्णय दिला आहे; 21
22-17
जे कृत्याकृत्यव्यवस्था । अनुष्ठावया पार्था । शास्त्रचि एक सर्वथा । प्रमाण तुज ॥ 22 ॥
कीं अर्जुना, कर्तव्य काय किंवा अकर्तव्य कोणतें हे जाणणें तर शास्त्रप्रामाण्यावरूनच ती व्यवस्था तू ठरविली पाहिजे. 22
23-17
तेथ अर्जुन मानसें । म्हणे हें ऐसें कैसें । जे शास्त्रेंवीण नसे । सुटिका कर्मा ॥ 23 ॥
तेव्हां अर्जुन मनांत म्हणतो, कर्मालाही शास्त्रावांचून सुटका नसावी असें कां असावें? 23
24-17
तरी तक्षकाची फडे । ठाकोनि कैं तो मणि काढे । कैं नाकींचा केशु जोडे । सिंहाचिये? ॥ 24 ॥
पण सर्वांच्या फणेला हात घालून त्यावरील मणि काढणार कसा? किंवा सिंहाच्या नाकांतील केंस कोणी उपटून आणू शकतो काय? 24
25-17
मग तेणें तो वोंविजे । तरीच लेणें पाविजे । एऱ्हवीं काय असिजे । रिक्तकंठीं? ॥ 25 ॥
पण, हे घडेल तेव्हां त्या केसांत तो मणि ओवून मगच तें भूषण गळ्यात घालावें आणि एऱ्हवी गळा काय रिकामा ठेवावा? 25

Sartha Dnyaneshwari Chapter 17th Complete
Sartha Dnyaneshwari Adhyay Satarawa Sampurn
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय सतरावा संपूर्ण
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय 17 वा संपूर्ण
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय १७ वा संपूर्ण