सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय १७ वा ओवी १५१ ते १७५ पहा.

151-17
तैसें एकमेकां सळें । रोग उठती एके वेळे । ऐसा राजसु आहारु फळे । केवळ दुःखें ॥ 151 ॥
तसेच एकमेकांची स्पर्धा करीत सर्व रोग एकेच वेळीं उद्भवतात, असा राजस आहाराचा दुःखदायक परिणाम होतो. 51
152-17
एवं राजसा आहारा । रूप केलें धनुर्धरा । परीणामाचाहि विसुरा । सांगितला ॥ 152 ॥
याप्रमाणे राजस आहाराची लक्षणे सांगून त्यांचा परिणाम कसा होतो हेंही सांगितलें. 52
153-17
आतां तया तामसा । आवडे आहारु जैसा । तेंही सांगों चिळसा । झणें तुम्ही ॥ 153 ॥
आतां त्या तामसाला कोणता आहार प्रिय असतो तें सांगतों कीं, जो ऐकून तुम्हांस खंतीच वाटेल. 53
154-17
तरी कुहिलें उष्टें खातां । न मनिजे तेणें अनहिता । जैसें कां उपहिता । म्हैसी खाय ॥ 154 ॥
तरी सडलेलें अगर उष्टे अन्न खातांना हें अहितकर आहे अशी मुळीच शंका न येतां जशी म्हैस आंबलेलें आंबण तसा जो आहार आहे. 54
यातयामं गतरसं पूति पर्युषितं च यत् ।
उच्छिष्टमपि चामेध्यम् भोजनं तामसप्रियम् ॥ 17.10॥
155-17
निपजलें अन्न तैसें । दुपाहरीं कां येरें दिवसें । अतिकरें तैं तामसें । घेईजे तें ॥ 155 ॥
त्याप्रमाणे सकाळचे अन्न दुपारी किंवा दुस-या दिवशीं शिळे करून खाणे तामसाला फार आवडतें. 55

156-17
नातरी अर्ध उकडिलें । कां निपट करपोनि गेलें । तैसेंही खाय चुकलें । रसा जें येवों ॥ 156 ॥
किंवा अर्धे कच्चे अथवा करपून निःसत्व झालेले अन्नही तो खातो. 56
157-17
जया कां आथि पूर्ण निष्पत्ती । जेथ रसु धरी व्यक्ती । तें अन्न ऐसी प्रतीती । तामसा नाहीं ॥ 157 ॥
जे पुरें शिजलेले आहे किंवा रसपूर्ण आहे ते अन्न खरें, ’ ह्या तामसाला माहितही नसतें. 57
158-17
ऐसेनि कहीं विपायें । सदन्ना वरपडा होये । तरी घाणी सुटे तंव राहे । व्याघ्रु जैसा ॥ 158 ॥
एखादेवेळीं अकस्मात् अशा अन्नाची व त्याची गांठ पडलीच तर वाघाप्रमाणे तो त्याला ( त्या अन्नाला) घाण सुटेपर्यंत शिळे होऊ देतो. 58
159-17
कां बहुवें दिवशीं वोलांडिलें । स्वादपणें सांडिलें । शुष्क अथवा सडलें । गाभिणेंही हो ॥ 159 ॥
किंवा फार दिवसांचे शिळे, रुचि गेलेली, शुष्क किंवा सडलेले किंवा आंत जीव उत्पन्न झालेलें. 59
160-17
तेंही बाळाचे हातवरी । चिवडिलें जैसी राडी करी । का सवें बैसोनि नारी । गोतांबील करी ॥ 160 ॥
व तेही मुलांनी चिखल चिवडून राड करावी त्याप्रमाणे चिवडलेले व गोतांबील ( सर्व पदार्थाची एक रास) केलेले असे बायकांमुलांसह एकत्र खातो. 160

161-17
ऐसेनि कश्मळें जैं खाय । तैं तया सुखभोजन ऐसें होय । परी येणेंही न धाय । पापिया तो ॥ 161 ॥
अशी घाण जेव्हां तो भक्षण करील तेव्हां आज सुखभोजन झाले असे त्यास वाटते; पण त्या पाप्याचे एवढयानेच समाधान होत नाही. 61
162-17
मग चमत्कारु देखा । निषेधाचा आंबुखा । जया का सदोखा । कुद्रव्यासी ॥ 162 ॥
चमत्कार असा की, जो घाणेरडे अन्न सदोष व शास्त्रदृष्टीने निषिद्ध अथवा त्याज्य आहे.62
163-17
तया अपेयांच्या पानीं । अखाद्यांच्या भोजनीं । वाढविजे उतान्ही । तामसें तेणें ॥ 163 ॥
तशा अपेय पदार्थाचे पान करण्याची व अभक्ष्य पदार्थांचे भक्षण करण्याची त्या तामसाला फार इच्छा होते. 63
164-17
एवं तामस जेवणारा । ऐसैसी मेचु हे वीरा । तयाचें फल दुसरां । क्षणीं नाहीं ॥ 164 ॥
ह्याप्रमाणे तामसाचा आहार असतो; त्याचे फल मिळण्यास त्यास पुढला क्षण लागत नाही. 64
165-17
जे जेव्हांचि हें अपवित्र । शिवे तयाचें वक्त्र । तेव्हांचि पापा पात्र । जाला तो कीं ॥ 165 ॥
कारण ज्या क्षणीं हे अपवित्र अन्न तो तोंडांत घालतो तेव्हांच तो पापी ठरतो. 65

166-17
यावरतें जें जेवीं । ते जेविती वोज न म्हणावी । पोटभरती जाणावी । यातना ते ॥ 166 ॥
याउपर जें जेवणें तें जेवण न म्हणतां पोटांत यातना भरण्यासारखेच होय असें जाणावें. 66
167-17
शिरच्छेदें काय होये । का आगीं रिघतां कैसें आहे । हें जाणावें काई पाहें । परी साहातुचि असे ॥ 167 ॥
शिरच्छेद केला तर कसे काय होतें, आगींत शिरले तर काय वाटतें, हें प्रत्यक्ष कां पहावयाचे असतें? पण त्यालाही याची तयारी असते. 67
168-17
म्हणौनि तामसा अन्ना । परीणामु गा सिनाना । न सांगोंचि गा अर्जुना । देवो म्हणे ॥ 168 ॥
म्हणून अर्जुना, तामस अन्नाचा परिणाम निराळा सांगण्याचे कारण नाहीं असें देव म्हणाले. 68
169-17
आतां ययावरी । आहाराचिया परी । यज्ञुही अवधारीं । त्रिधा असे ॥ 169 ॥
असे आहाराचे प्रकार झाल्यावर यज्ञाचेही तीन प्रकार आहेत ते ऐक. 69
170-17
परी तिहींमाजीं प्रथम । सात्त्विक यज्ञाचें वर्म । आईक पां सुमहिम -। शिरोमणी ॥ 170 ॥
तर, ह्या तीन प्रकारांपैकीं प्रथम सात्विक यज्ञाचे वर्म, हे कीर्तिमंत शिरोमणे, तू ऐक. 170
अफलाकांक्षिभिर्यज्ञो विधिदृष्टो य इज्यते ॥
यष्टव्यमेवेति मनः समाधाय स सात्त्विकः ॥17. 11॥

171-17
तरी एकु प्रियोत्तमु-/ । वांचोनि वाढों नेदी कामु । जैसा का मनोधर्मु । पतिव्रतेचा ॥ 171 ॥
तरी, एक पति, किंवा पतीची इच्छा ह्यापलीकडे पतिव्रतेला जशी स्वतःची अशी इच्छाच नसते. 71
172-17
नाना सिंधूतें ठाकोनि गंगा । पुढारां न करीचि रिगा । का आत्मा देखोनि उगा । वेदु ठेला ॥ 172 ॥
किंवा समुद्राला मिळाल्यावर गंगेचा आणखी पुढे प्रवेश असा नसतो, अथवा आत्मदर्शन होतांच वेद जसा मौनावतो. 72
173-17
तैसें जे आपुल्या स्वहितीं । वेंचूनियां चित्तवृत्ती । नुरवितीचि अहंकृती । फळालागीं ॥ 173 ॥
त्याप्रमाणे, जे स्वहितार्थ सर्व चित्तवृत्तींचा व्यय किंवा वेचं करून जे फलाशेने अहंकार बाळगीत नाहीत. 73
174-17
पातलेया झाडाचें मूळ । मागुतें सरों नेणेंचि जळ । जिरालें गां केवळ । तयाच्याचि आंगीं ॥ 174 ॥
पाणी जसें झाडाचे मूळ गांठल्यावर परत न फिरतां त्याच्याच अंगांत जिरतें. 74
175-17
तैसें मनें देहीं । यजननिश्चयाच्या ठायीं । हारपोनि जें कांहीं । वांछितीना ॥ 175 ॥
त्या प्रमाणे मनाने व देहाने निश्चयपूर्वक यज्ञांत फलेच्छा न करितां निमग्न होतात. 75

Sartha Dnyaneshwari Chapter 17th Complete
Sartha Dnyaneshwari Adhyay Satarawa Sampurn
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय सतरावा संपूर्ण
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय 17 वा संपूर्ण
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय १७ वा संपूर्ण