सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय १७ वा ओवी १७६ ते २०० पहा.

176-17
तिहीं फळवांच्छात्यागीं । स्वधर्मावांचूनि विरागीं । कीजे तो यज्ञु सर्वांगीं । अळंकृतु ॥ 176 ॥
केवल स्वधर्म म्हणून, अन्य कशाच्याही इच्छेकरितां नव्हे अशा वैराग्यवृत्तीने ते तो यज्ञ सर्वांगानें सालंकृत म्हणजे यथासांग करतात. 76
177-17
परी आरिसा आपणपें । डोळां जैसें घेपें । कां तळहातींचें दीपें । रत्न पाहिजे ॥ 177 ॥
परंतु, आरशांत आपले स्वरूप जसे आपल्या डोळ्यांना दिसते किंवा तळहातावरील रत्नाची दिव्याने परीक्षा करावी. 77
178-17
नाना उदितें दिवाकरें । गमावा मार्गु दिठी भरे । तैसा वेदु निर्धारें । देखोनियां ॥ 178 ॥
किंवा सूर्योदय झाल्यावर आपला इच्छित अगर कोणताही मार्ग जसा स्पष्ट दिसतो तसा वेदाज्ञेचा निर्णय पाहून.78
179-17
bकुंडे, मंडप, वेदी व आणखी लागणाऱ्या सामग्रीची सिद्धता करितात; ती अशी कीं, जणू विधीने मूर्तरूपाने अवतरून ती स्वतःच केली आहे असे वाटावे. 79
180-17
सकळावयव उचितें । लेणीं पातलीं जैसीं आंगातें । तैसे पदार्थ जेथिंचे तेथें । विनियोगुनी ॥ 180 ॥
सर्व देहाचे अवयव यथा योग्य आभरणांनीं जसें श्रृंगारावे तशी यज्ञाची सर्व सामग्री जेथीच्या तेथे मांडतात.180

181-17
काय वानूं बहुतीं बोलीं । जैसी सर्वाभरणीं भरली । ते यज्ञविद्याचि रूपा आली । यजनमिषें ॥181॥
त्याचे आणखी किती वर्णन करावें? यज्ञाच्या निमित्तानें, सर्व साहित्यासह साक्षात् यज्ञविद्याच तेथे अवतरली आहे असे वाटते.81
182-17
तैसा सांगोपांगु । निफजे जो यागु । नुठऊनियां लागु । महत्त्वाचा ॥182॥
याप्रमाणे कोणताही विशिष्ट हेतु न बाळगतां जो सांगोपांग यज्ञ केला जातो. 82
183-17
प्रतिपाळु तरी पाटाचा । झाडीं कीजे तुळसीचा । परी फळा फुला छायेचा । आश्रयो नाहीं ॥183॥
फल, पुष्प, छाया यांपैकी कांहींही प्राप्ति नसलेली तुळशीची झाडं लोक जशीं पाटाच्या पाण्यावर रक्षण करतात. 83
184-17
किंबहुना फळाशेवीण । ऐसेया निगुती निर्माण । होय तो यागु जाण । सात्त्विकु गा ॥184॥
किंबहुना, फलाशेवीण अशा दक्षतेनें जो यज्ञ केला जातो तो सात्विक म्हणावा. 84
185-17
आतां यज्ञु कीर वीरेशा । करी पैं याचि{ऐ}सा । परी श्राद्धालागीं जैसा । अवंतिला रावो ॥ 185 ॥
अर्जुना, दुसरा जो राजस यज्ञ तोही विधि असाच असतो, पण श्राद्धाच्या दिवशी इष्ट पंगतीला राजाला आमंत्रण देण्यासारखे हे असतें. 85

186-17
जरी राजा घरासि ये । तरी बहुत उपेगा जाये । आणि कीर्तीही होये । श्राद्ध न ठके ॥ 186 ॥
राजा जर भोजनास आला तर पुष्कळच उपयोग होण्यासारखा असतो, लौकिकही वाढतो आणि श्राद्धही पार पडले 86
187-17
तैसा धरूनि आवांका । म्हणे स्वर्गु जोडेल असिका । दीक्षितु होईन मान्यु लोकां । घडेल यागु ॥187॥
तसा तिहेरी हेतु मनांत बाळगून तो मनांत समजतो कीं, यज्ञफल म्हणून स्वर्ग ठेवलेलाच; दीक्षित म्हणून लोकांत मान मान्यता होणारच; आणि यज्ञासारखें महत्कार्य घडल्याचे श्रेयही मिळाले. 87
188-17
ऐसी केवळ फळालागीं । महत्त्व फोकारावया जगीं । पार्था निष्पत्ति जे यागीं । राजस पैं ते ॥188॥
असा केवल फलाशेने व लोकांत प्रसिद्धि व्हावी म्हणून जो यज्ञ केला जातो तो राजस यज्ञ होय. 88
विधिहीनमसृष्टान्नं मन्त्रहीनमदक्षिणम् ।
श्रद्दाविरहितं यज्ञं तामसं परिचक्षते ॥ 17.13॥
189-17
आणि पशुपक्षिविवाहीं । जोशी कामापरौता नाहीं । तैसा तामसा यज्ञा पाहीं । आग्रहोचि मूळ ॥189॥
आणि पशु व पक्षी ह्यांच्या विवाहांत कामेच्छेवांचून दुसरा जस कोणी जोशी म्हणून लागत नाही, त्याप्रमाणे तामस यज्ञाला एक आग्रहावांचून अन्य कांहीं कारण लागत नाही. 89
190-17
वारया वाट न वाहे । कीं मरण मुहूर्त पाहे । निषिद्धांसीं बिहे । आगी जरी ॥ 190 ॥
वाऱ्याला वाहण्यास काय मार्ग लागतो? मरणाला काय मुहूर्त पाहिजे? किंवा अग्नि काय पवित्र अपवित्र यास भितो? हें जर होत असेल तर- 190

191-17
तरी तामसाचिया आचारा । विधीचा आथी वोढावारा । म्हणूनि तो धनुर्धरा । उत्सृंखळु ॥191॥
तामसाच्या यज्ञाला विधीची मर्यादा लागेल; पण अर्जुना, तो स्वतःच निर्बंधरहित आहे. 91
192-17
नाहीं विधीची तेथ चाड । नये मंत्रादिक तयाकड । अन्नजातां न सुये तोंड । मासिये जेवीं ॥192॥
त्याला विधिची चाड नसते, मंत्राची गरज लागत नाही आणि त्या मंडपांत माशीच्या तोंडालाही अन्न लागत नाही. 92
193-17
वैराचा बोधु ब्राह्मणा । तेथ कें रिगेल दक्षिणा । अग्नि जाला वाउधाणा । वरपडा जैसा ॥193॥
ब्राह्मण जेथे डोळ्यासमोर नको, तेथे दक्षिणेचा प्रश्न कोठून येणार? आणि आगीला जसे वाऱ्याचे सहाय्य व्हावें. 93
194-17
तैसें वायांचि सर्वस्व वेंचे । मुख न देखती श्रद्धेचें । नागविलें निपुत्रिकाचें । जैसें घर ॥194॥
त्याप्रमाणे पुष्कळ द्रव्य खर्च होऊनही तेथे श्रद्धेचा लेशही नसतो; म्हणजे निपुत्रिकाचे घर त्याच्यामागून वाटेल त्याने बळकवावें तसेच हे होय. 94
195-17
ऐसा जो यज्ञाभासु । तया नाम यागु तामसु । आइकें म्हणे निवासु । श्रियेचा तो ॥ 195 ॥
देव म्हणाले अर्जुना, ऐक बरे! असा जो यज्ञाभास ‘ (नाममात्र यज्ञ ) तो तामस यज्ञ. 95

196-17
आता गंगेचें एक पाणी । परी नेलें आनानीं वाहणीं । एक मळीं एक आणी । शुद्धत्व जैसें ॥ 196 ॥
अरे, गंगोदक तेच; परंतु निरनिराळ्या प्रकारानें उपयोग केला म्हणजे गटारात सोडलेले अपवित्र होते, व दुसऱ्यानें तीर्थ म्हणून शुद्धता येते. 96
197-17
तैसें तिहीं गुणीं तप । येथ जाहलें आहे त्रिरूप । तें एक केलें दे पाप । उद्धरी एक ॥ 197 ॥
त्याप्रमाणे तपही तीन गुणांनीं त्रिधा झाले आहे. त्यांतील एकाचा आचार पापाला कारण होतो, तर एकाचा उद्धाराला कारण होतो, 97
198-17
तरी तेंचि तिहीं भेदीं । कैसेनि पां म्हणौनि सुबुद्धी । जाणों पाहासी तरी आधीं । तपचि जाण ॥198॥
तरी त्याचेच तीन भेद कोणते हे जाणावयाची इच्छा असेल तर, प्रथम तप म्हणजे काय हे समजून घे. 98
199-17
येथ तप म्हणजे काई । तें स्वरूप दाऊं पाहीं । मग भेदिलें गुणीं तिहीं । तें पाठीं बोलों ॥199॥
आतां, तप म्हणजे काय ते प्रथम सांगून तीन गुणांनीं तें त्रिविध कसे झाले आहे हें मग सांगू 99
200-17
तरी तप जें कां सम्यक् । तेंही त्रिविध आइक । शारीर मानसिक । शाब्द गा ॥200॥
तरी यथार्थ तपाचे, शरीर, मानसिक आणि शाब्द असे तीन भेद आहेत. 200

Sartha Dnyaneshwari Chapter 17th Complete
Sartha Dnyaneshwari Adhyay Satarawa Sampurn
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय सतरावा संपूर्ण
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय 17 वा संपूर्ण
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय १७ वा संपूर्ण