श्रीराम नवमी, पूजा, विधी, उपवास, व कशी साजरी करावी, सविस्तर माहिती.
श्रीराम नवमीला उपवास करावा का नाही.?
श्रीराम नवमीला उपवास कसा करावा.?
खाली सविस्तर वाचा.
राम नवमी 2023 तारीख आणि शुभ वेळ-
यावर्षी 30 मार्च 2023 रोजी गुरूवारी रामनवमी साजरी होणार आहे.
- व्रताच्या एक दिवस अगोदर सकाळीच लवकर स्नान आटोपून श्रीरामाचे नामस्मरण करावे.
- दुसर्‍या दिवशी (चैत्र शुक्ल नवमीला) ब्रह्म मुहर्तात ऊठून घर स्वच्छ करावे आणि आपले दैनिक कार्यक्रम लवकर उरकून घ्यावेत.
- त्यानंतर गोमूत्र, शुद्ध पाणी घरात शिंपडून घर पवित्र करावे.
- ‘उपोष्य नवमी त्व यामेष्वष्टसु राघव| तेन प्रीतो भव त्वं भो संसारात् त्राहि मां हरे||’ या मंत्राने ईश्वराप्रती व्रत भावना प्रकट करावी.
- त्यानंतर, ‘मम भगवत्प्रीतिकामनया (वामुकफलप्राप्तिकामनया) रामजयंतीव्रतमहं करिष्ये’ हा संकल्प करून काम- क्रोध-लाभ आणि मोहापासून अलिप्त होऊन व्रत करावे.
- मंदिर किंवा घराला तोरण आणि पताका लावून सुशोभित करावे.
- घराच्या उत्तर भागात रंगीत मंडप टाकून त्यात सर्वतोभद्रमंडलाची रचना करून त्याच्या मध्यभागी विधीपूर्वक कलश स्थापन करावा.
*प्रभु श्रीरामांचा जन्म माध्यान्हकाळी म्हणजे दु. १२ वाजता साजरा करतात. - कलशावर रामपंचायतन (त्यामध्ये राम-सीता, दोन्ही बाजूला भरत आणि शत्रुघ्न, लक्ष्मण आणि पदचरणी हनुमानाच्या सोन्याच्या मूर्ती किंवा चित्राची प्रतिष्ठापना करावी आणि त्यांची पूजा करावी.
*दुपारी १२ वाजता शंखनाद करून ‘प्रभु श्रीरामचंद्र की जय ! असा जयघोष करावा आणि त्यानंतर श्रीरामाचा पाळणा लावावा. - त्यानंतर विधीपूर्वक संपूर्ण पूजा करा.
*श्रीरामासाठी तुळशी आणि चाफ्याच्या फुलांचा हार करावा.
*पूजनानंतर श्रीरामाची आरती करावी.
श्रीराम आरती
उत्कट साधुनी शिळा सेतू बांधोनी । लिंगदेह लंकापुरी विध्वंसूनी ।
कामक्रोधादिक राक्षस मर्दूनी । देह अहंभाव रावण निवटोनी ।। १ ।।
जय देव जय देव निजबोधा रामा । परमार्थे आरती, सद्‍भावे आरती, परिपूर्णकामा ।। धृ० ।।
प्रथम सीताशोधा हनुमंत गेला । लंका दहन करुनी अखया मारिला ।
मारिला जंबुमाळी भुवनी त्राहाटिला । आनंदाची गुढी घेऊनिया आला ।। २ ।।
निजबळे निजशक्ति सोडविली सीता । म्हणुनी येणे झाले अयोध्ये रघुनाथा ।
आनंदे ओसंडे वैराग्य भरता । आरती घेऊनी आली कौसल्यामाता ।। ३ ।।
अनाहतध्वनि गर्जती अपार । अठरा पद्मे वानर करिती भुभुःकार ।
अयोध्येसी आले दशरथकुमार । नगरीं होत आहे आनंद थोर ।। ४ ।।
सहजसिंहासनी राजा रघुवीर । सोऽहंभावे तया पूजा उपचार ।
सहजांची आरती वाद्यांचा गजर । माधवदास स्वामी आठव ना विसर ।। ५ ।।
नैवेद्याला सुंठवडा (सुंठीची आणि साखरेचे एकत्रित मिश्रण) ठेवू शकतो. त्यानंतर तो सर्वांना प्रसाद म्हणून वाटावा.
या दिवशी संपूर्ण आठ प्रहर उपवास ठेवला पाहिजे. (संपूर्ण दिवस २४ तासाचा उपवास एकादशी सारखा)
दिवसभर ईश्वराचे भजन-स्मरण, स्तोत्र-पाठ, हवन आणि उत्सव साजरा करावा. तसेच रामायण वाचणे आवश्यक आहे.
या दिवशी मर्यादा पुरूषोत्तमाचे आदर्श अंगीकारण्याचा संकल्प करावा.
प्रभु श्रीरामचंद्र चरित्र-श्रवण करून जागरण करा.
दुसर्‍या दिवशी (दशमीला) पारायण करून व्रत सोडावे.
हे व्रत नित्य, नैमित्तिक आणि काम्य अशा तीन प्रकारचे आहे. नित्य होण्याबरोबर याला निष्काम भावना ठेवून आयुष्‍यभर केले तर आयुष्य आनंदमय होते.
एखाद्या निमित्ताने हे व्रत केल्यास त्याचे यथेच्छ फळ मिळते.
विश्वासाने हे व्रत केल्यास महान फळ मिळते.
चैत्र शुक्ल नवमीला रामनवमी असे म्हटले जाते. या दिवशी कौसल्येने भगवान श्रीरामाला जन्म दिला होता. भारतीय संस्कृतीत हा दिवस अतिशय महत्त्वाचा मानला जातो. रामनवमीचे एक व्रतही आहे. भगवान श्रीरामाचा जन्म चैत्र शुक्ल नवमी, गुरूवार, पुष्य आणि कर्क लग्नात झाला होता. विशेष म्हणजे, महाकवी तुलसीदास यांनी याच दिवशी रामचरित मानस लिहण्यास सुरवात केली होती.
चैत्र शुद्ध नवमी हा हिंदू पंचागानुसार चैत्र महिन्यातील नवरात्राचा नववा दिवस आहे. या तिथीस भगवान विष्णूचा सातवा अवतार समजले गेलेले श्री राम यांचा जन्म झाला,
. हा दिवस श्री राम नवमी म्हणून साजरा करतात. त्या दिवशी दुपारी सूर्य डोक्यावर आल्यावर (दुपारी १२.०० वाजता) रामजन्माचा सोहळा होतो.श्री रामांच्या चित्रास वा मूर्तीस इतर हारांसमवेतच गाठीपण घालतात.श्री रामांची पूजा करताना त्यानां करंगळीजवळच्या बोटाने, म्हणजेच अनामिकेने गंध लावतात.. तसेच श्री रामांना हळद-कुंकू वहातांना आधी हळद अन् नंतर कुंकू, उजव्या हाताच्या अंगठा आणि अनामिका यांच्या चिमटीत घेऊन चरणांवर वाहतात.. श्रीरामांना केवडा, चंपा, चमेली अन् जाई ही फुले वाहतात.. त्यानंतर आरती करून प्रसाद वाटतात. रामजन्माच्या दिवशी साजर्‍या केल्या जाणाऱ्या उत्सवांत रामजन्माचा पाळणा अवश्य म्हटला जातो.
श्रीरामनवमीच्या दिवशी मठ-मंदिरात भजन,पूजन, कीर्तन, प्रवचन इत्यादी कार्यक्रम करून हा जन्मोत्सव सोहळा साजरा केला जातो. काही ठिकाणी तर गुढीपाडवा ते रामनवमी ह्या काळांत रामायण ग्रंथाचे वाचन, रामकथेचे निवेदन, गीत रामायणाचे गायन वगैरे कार्यक्रमही केले जातात. श्रीराम हे सर्व आबालवृद्धांची लाडकी देवता असल्यामुळे सर्व लहान थोर मंडळी ह्या उत्सवात भाग घेतात.
संत नामदेव सुद्धा लिहितात
उत्तम हा चैत्रमास, ऋतू वसंताचा दिवस,
शुक्लपक्षी ही नवमी, उभे सुरवर व्योमी,
माध्यान्हासी ये दिनकर, पळभरी होई स्थीर।।
अशा या शुभमुहूर्तावर प्रभू श्रीरामाचा जन्म झाला. राम आणि त्यांचे चरित्र आपल्या संस्कृतीला भूषणभूत आहे. राम आपल्या कुटुंबासाठी, धर्मासाठी आणि देशासाठी झटला. त्याला ‘मर्यादा पुरुषोत्तम’ म्हणून आपण गौरवतो. आजही त्याचे गुणगान सर्वत्र भक्तिभावाने केले जाते.
राजा दशरथाला संतती नव्हती. पुत्रकामेष्टी यज्ञानंतर त्याला राम, लक्ष्मण, भरत, शत्रुघ्न हे चार पुत्र झाले. श्रीरामचंद्र है भावडात वडील त्याच्या या तिन्ही भावंडांनी वडीलकीचा मान राखून त्याच्या आज्ञेत राहणे पसंत केले. रामाच्या चरित्राला जी उज्ज्वलता प्राप्त होते, ती तो आणि त्याचे कुटुंब यांनी परस्परांना जे सहकार्य दिले, परस्परांचे मान आणि स्थान वाढवण्यासाठी त्याला कष्ट उपसले याची कहाणी आहे. प्रभू श्रीरामचंद्राचा आदर्श आपल्या देशाने आणि संस्कृतीने चिरकाल बाळगला पाहिजे.
चैत्र शुक्ल प्रतिपदेपासून नवमीपर्यंत काळ हा ‘रामनवरात्र’ म्हणून ओळखला जातो. या काळाता रामायणाचे पारायण करणे, रामाच्या चरित्राचे, तसेच इतर काही धार्मिक ग्रंथाचे वाचन करे असे विधी ठिकठिकाणी आचरले जातात. चैत्र शुक्ल नवमीच्या दिवशी रामाचा माध्यान्ही जन्म झाला असल्यामुळे गावोगावी असलेल्या राममंदिरात त्याचा जन्मोत्सव साजरा केला जातो. त्याला पाळण्यात घालून ‘दशरथनंदना कुलभूषणा बाळा जो ‘रे’ ह्यांसारखी पाळण्याची गाणी म्हटली जातात. रामाला राक्षसांचा वैरी, रावणमर्दन राम म्हणून ओळखले जाते. राक्षस हे निशाचर भूतयांनी ही निशाचरांचीच असते, असे समजतात. भुतादिकांचा उपद्रव होऊन नये म्हणून रामनामाचा जप करणे हा उपाय सांगितला जातो. श्रीरामरक्षास्तोत्रदेखील प्रसिद्ध आहे. रोज रामरक्षास्तोत्र म्हटले, तर जिभेला चांगले वळण लागते आणि उच्चार शुद्ध होतात. गुढीपाडवा ते रामनवमी या नऊ दिवसात गीत रामायण ऐकावे किंवा रामायण वाचावे. त्यामुळे रामाच्या पराक्रमाचे, कुटुंबवत्सलतेचे, सत्यप्रियतेचे, सत्वगुणांचे आकलन होते. रामाच्या उपासनेचे अनेक मार्ग आहेत. रामाचे मंत्रही अनेक आहेत. ‘दाशरथाय विद्महे, सीतावल्लभाय धीमही, तन्नो रामः प्रचोदयात!’ ही सुप्रसिद्ध रामगायत्री आहे. तिचे पठण करावे.
रामजन्माच्या दिवशी साधारण १२ वाजून चाळीस मिनीटांनी रामजन्माच्या मुहूर्तावर श्रीराम जय राम जय जय राम’ हा जप करावा. तसेच पाळणा म्हणून, रामाला नैवेद्य दाखवून रामजन्म भक्तिभावाने साजरा करावा.
चैत्र शुक्ल प्रतिपदेपासून नवरात्रीची सुरुवात होते. नवरात्रीच्या नवव्या दिवशी म्हणजे नवमीला रामनवमी उरते. भगवान श्रीराम यांचा जन्म याच दिवशी झाला. चला जाणून घेऊया इंग्रजी दिनदर्शिकेनुसार 2022 मध्ये रामनवमी कधी आहे,
पूजा कशी करावी आणि कोणत्या 10 चुका टाळल्या पाहिजेत.
रामनवमी कधी आहे: इंग्रजी कॅलेंडरनुसार रामनवमी 10 एप्रिल रोजी असेल. हा दिवस रविवार असेल.
रामनवमीची साधी पूजा पद्धत:
टीप: श्रीराम नवमी उपवास संपूर्ण एकादशी सारखा करावा, अर्थात या दिवशी अन्न खावू नये.
- पूजेत पवित्रता आणि सात्त्विकतेला विशेष महत्त्व असून, या दिवशी सकाळी स्नान व ध्यानधारणेतून संन्यास घेऊन देवाचे स्मरण करून, भक्त उपवास व उपवास पाळतांना देवाची पूजा-अर्चा करतात.
- दैनंदिन कामातून निवृत्त झाल्यानंतर, आपल्या इष्ट देवाची किंवा ज्याची पूजा करत आहात त्यांची मूर्ती किंवा चित्र ठेवा, लाकडी ताटावर लाल किंवा पिवळे कापड पसरवा. मूर्तीला आंघोळ घालावी आणि चित्र असेल तर नीट स्वच्छ करावे.
- पूजेमध्ये देवतांच्या समोर धूप आणि दिवे लावावेत. देवतांसाठी लावलेला दिवा स्वतःहून कधीच विझू नये.
- नंतर देवतांच्या डोक्यावर हळद, चंदन आणि तांदूळ लावा. त्यानंतर त्यांना हार आणि फुले अर्पण करा. नंतर त्यांची आरती करावी. पूजेमध्ये सुगंध (चंदन, कुमकुम, अबीर, गुलाल, हळद, मेहंदी) अनामिका (करंगळीजवळील अनामिका) लावावा.
- पूजा केल्यानंतर प्रसाद किंवा नैवेद्य (भोग) अर्पण करा. नैवेद्यात मीठ, मिरची, तेल वापरत नाही हे लक्षात ठेवा. प्रत्येक ताटावर तुळशीचे पान ठेवले जाते.
- शेवटी आरती करा. तीज सणाला किंवा दररोज कोणत्याही देवी किंवा देवतेची पूजा केली जात असेल तर शेवटी त्यांची आरती करून नैवेद्य दाखवून पूजेची सांगता केली जाते. श्री रामाचा आवडता पदार्थ खीर आणि फळ-मूळ प्रसादाच्या स्वरूपात तयार करा आणि आगाऊ ठेवा.
७. घरात किंवा मंदिरात कोणतीही विशेष पूजा केली जाते तेव्हा त्याच्या प्रमुख देवतेसोबत स्वस्तिक, कलश, नवग्रह देवता, पंच लोकपाल, षोडश मातृका, सप्त मातृका यांचीही पूजा केली जाते. परंतु केवळ पंडितच विस्तृत पूजा करतात, म्हणून तुम्ही पंडिताच्या मदतीने ऑनलाइन विशेष पूजा देखील करू शकता. विशेष पूजा पंडिताच्या मदतीनेच करावी म्हणजे पूजा योग्य प्रकारे होईल. - पूजेनंतर घरातील सर्वात लहान स्त्री किंवा मुलीने घरातील सर्व लोकांच्या कपाळावर तिलक लावावा.
10 चुका करू नका: - पूजेच्या वेळी चुकूनही दिवा विझू नये.
- घराच्या ईशान्य दिशेलाच पूजा करा. पूजेच्या वेळी आपले तोंड उत्तर, पूर्व किंवा उत्तर दिशेला असले पाहिजे. दुसऱ्या बाजूला तोंड करून पूजा करू नका.
- पूजेची योग्य वेळ पहा मगच पूजा करा. मुहूर्त पाहिल्याशिवाय पूजा करू नये.
- पूजेच्या वेळी पंचदेवाची स्थापना करा. सूर्यदेव, श्री गणेश, दुर्गा, शिव आणि विष्णू यांना पंचदेव म्हणतात.
- पूजेच्या वेळी सर्वांनी एकत्र जमून पूजा करावी. पूजा करताना कोणताही आवाज करू नका.
- आधी गणेश पूजन करा आणि मगच श्री राम पूजन करा.
- पूजेदरम्यान कोणतीही खोटी भांडी, बूट, चप्पल आणि चामड्याच्या वस्तू सोबत ठेवू नका. तुमच्याकडे काही अयोग्य नसल्याची खात्री करा.
- पूजेच्या ताटात शिळी फुले आणि शिळे अन्न ठेवू नये.
- पूजेदरम्यान तुटलेली अक्षत किंवा तुटलेली मूर्ती असू नये.
- देवतांच्या लढाईच्या मूर्ती किंवा चित्रे नसावीत. उभ्या स्थितीत लक्ष्मीची मूर्ती किंवा चित्र असू नये.
श्री राम नवमी 2022: प्रभू रामाचे 10 साधे शुभ मंत्र आणि उपासनेची पद्धत
भगवान राम नवमी 2022
चैत्र नवरात्री आणि श्री राम नवमी 2022 रोजी रामचरित मानस, वाल्मिकी रामायण, सुंदरकांड इत्यादी विधी करण्याची परंपरा आहे. मंत्रांचा उच्चारही केला जातो. त्यांच्या किंवा त्‍यांच्‍यापैकी कोणत्याही एकाने केल्याने मनोकामना नि:संशय पूर्ण होतील.
धार्मिक ग्रंथानुसार भगवान श्री राम नामाची शक्ती अमर्याद आहे. त्याच्या नावाने लिहिलेले दगड वाहून गेले. त्यांनी सोडलेला अखंड बाण हा अगम्य रामबाण उपाय आहे, मग त्यांच्या मंत्राच्या सामर्थ्याला काय म्हणावे?
येथे वाचा श्री रामचे 10 सोपे मंत्र आणि त्यांची पूजा करण्याची पद्धत – राम नवमी 10 मंत्र आणि विधि
(१) ‘राम’ हा मंत्र स्वतःच पूर्ण आहे आणि तो शुद्ध आणि अशुद्ध अवस्थेतही जपता येतो. याला तारक मंत्र म्हणतात.
(२) ‘राम रामाय नमः’ असा जप करणारा हा मंत्र राज्य, लक्ष्मीपुत्र, आरोग्य आणि संकटांचा नाश करणारा आहे.
(३) ‘ओम रामचंद्राय नमः’ हा दुःख दूर करणारा प्रभावी मंत्र आहे.
(४) ‘ओम रामभद्राय नमः’ हे कामातील अडथळे दूर करण्यासाठी प्रभावी आहे.
(५) ‘ओम जानकी वल्लभाई स्वाहा’ हा जप परमेश्वराचा आशीर्वाद आणि इच्छा पूर्ण होण्यासाठी योग्य आहे.
(६) ‘ओम नमो भगवते रामचंद्राय’ हा जप संकटे आणि आक्षेप दूर करण्यासाठी केला जातो.
(७) ‘श्री राम जय राम, जय जय राम’ या मंत्राची बरोबरी नाही. शुद्ध आणि अशुद्ध अवस्थेत नामजप करण्यास योग्य आहे.
(8) श्री राम गायत्री मंत्र ‘ओम दशरथय नमः विद्महे सीता वल्लभाई धीमहि तन्नो राम: प्रचोदयात।’ हा मंत्र सर्व संकटांना शमन करणारा आणि रिद्धी-सिद्धी देणारा मानला जातो.
(9) ‘ओम नमः शिवाय’, ‘ओम हून हनुमंते श्री रामचंद्राय नमः।’ हा मंत्र एकाच वेळी अनेक कार्ये करतो. महिलाही नामजप करू शकतात.
सामान्यतः हनुमानजींचे मंत्र अग्निमय असतात. शिव आणि राम मंत्राने जप केल्याने त्यांचा रोष संपतो.
(१०) ‘ओम रमया धनुष्पणये स्वाहा’ शत्रू शमन, न्यायालयीन समस्यांपासून मुक्तता, खटला इ.
राम नवमी उपासना विधि
दरवर्षी चैत्र नवरात्रीची नवमी तिथी श्री रामनवमी म्हणून साजरी केली जाते. चला जाणून घेऊया या दिवशी प्रभू श्री रामाच्या पूजेसाठी काय करावे-
चैत्र शुक्ल नवमीच्या दिवशी प्रभू श्रीरामाच्या पूजेसाठी प्रथम स्नान आटोपल्यानंतर सर्व साहित्य गोळा करावे.
पवित्र वस्त्रे परिधान करून पूजागृह पवित्र झाल्यानंतर पूजास्थळी पूजा साहित्य घेऊन आसनावर बसावे.
पोस्टावर किंवा लाकडी फळीवर लाल कापड ठेवा.
त्यावर श्रीरामाची मूर्ती स्थापित करा.
सोबत श्री रामाच्या दरबाराचे चित्र ठेऊन सजवावे.
पूजेसाठी तुळशीची पाने आणि कमळाचे फूल ठेवावे.
श्री रामनवमीला षोडशोपचारासह सर्व पदार्थांसह पूजा करा.
श्री रामाचा आवडता पदार्थ खीर आणि फळ-मुळा प्रसादाच्या स्वरूपात तयार करा.
पूजेनंतर घरातील सर्व सदस्यांच्या कपाळावर सर्वात लहान स्त्री किंवा मुलीला तिलक लावा.
याशिवाय श्री रामरक्षा स्तोत्र, सुंदरकांड, हनुमान चालीसा, बजरंग बाण इत्यादींचे पठण करून अधिक लाभ मिळू शकतात.
[…] श्री राम जन्माची संपूर्ण माहिती, पूजा … […]
[…] श्री राम जन्माची संपूर्ण माहिती, पूजा … […]