सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय १७ वा ओवी २७६ ते ३०० पहा.

276-17
का जयाचें ठेविलें तया । देऊनि होईजे उतराइया । नाना हडपें विडा राया । दिधला जैसा ॥ 276 ॥
किंवा, जशी कांही त्याची अ।पल्यापाशी असलेली ठेवच आपण परत करून त्याचे उतराई व्हावे अथवा राजसेवकाने जसा कर्तव्य म्हणून राजास विडा द्यावा तशी भावना असवी. 76
277-17
तैसेनि निष्कामें जीवें । भूम्यादिक अर्पावें । किंबहुना हांवे । नेदावें उठों ॥ 277 ॥
अशा निष्कामबुद्दीनें भूमि आदिक दान ब्राह्मणास अर्पण करावें,पण त्याबद्दल मनांत मुळींच फलेच्छा नसवी 77
278-17
आणि दान जया द्यावें । तयातें ऐसेया पाहावें । जया घेतलें नुमचवे । कायसेंनही ॥ 278 ॥
आणि ज्याला दान द्यावयाचे तो असा असावा की त्याला आपल्या दानाची उलटफेड करण्याची कधीं संधि येणार नाही. 78
279-17
साद घातलिया आकाशा । नेदी प्रतिशब्दु जैसा । का पाहिला आरसा । येरीकडे ॥ 279 ॥
आकाशाकडे मुख करून हांक मारिली असतां जसें प्रत्युत्तर मिळत नाही, किंवा आरशाच्या मागील बाजूने पाहतां प्रतिबिंब दिसत नाही, 79
280-17
नातरी उदकाचिये भूमिके । आफळिलेनि कंदुकें । उधळौनि कवतिकें । न येईजे हाता ॥ 280 ॥
किंवा कौतुकाने पाण्यावर चेंडू आपटला असतां जसा तो प्रत्याघाताने परत आपल्या हात येत नाही. 280

281-17
नाना वसो घातला चारू । माथां तुरंबिला बुरू । न करी प्रत्युपकारू । जियापरी ॥ 281 ॥
किंवा चारलेला पोळ अथवा उपकार केलेला कृतघ्न मनुष्य हे जसे केव्हांही प्रत्युपकार करीत नाहींत. 81
282-17
तैसें दिधलें दातयाचें । जो कोणेही आंगें नुमचे । अर्पिलया साम्य तयाचें । कीजे पैं गा ॥ 282 ॥
त्याप्रमाणे दिलेलें दान कोणत्याही रीतीने परत होण्याचा संभव नाही, असे जे दान तेच श्रेयशसकर दान होय. 82
283-17
ऐसिया जें सामग्रिया । दान निफजे वीरराया । तें सात्त्विक दानवर्या । सर्वांही जाण ॥ 283 ॥
अशा तजवीजीने केलेलें जे दान ते, अर्जना, सात्विक सर्वश्रेष्ठ दान होय. 83
284-17
आणि तोचि देशु काळु । घडे तैसाचि पात्रमेळु । दानभागुही निर्मळु । न्यायगतु ॥ 284 ॥
आणि तो देश काल पात्र जसे योग्य असतात तसे दिले जाणारें द्रव्यही न्यायनिष्ठ व धामिक आचाराने मिळविलेले असावें. 84
यत्तु प्रत्युपकारार्थं फलमुद्दिश्य वा पुनः ।
दीयते च परिक्लिष्टं तद्दानं राजसं स्मृतम् ॥17. 21॥
285-17
परी मनीं धरूनि दुभतें । चारिजे जेवीं गाईतें । का पेंव करूनि आइतें । पेरूं जाइजे ॥ 285 ॥
मनांत दुधाची आशा धरून गाईला चारतात किंवा आधीं पेवाची तयारी करून मग जसे शेत पेरतात. 85

286-17
नाना दिठी घालुनि आहेरा । अवंतुं जाइजे सोयिरा । का वाण धाडिजे घरा । वोवसीयाचे ॥ 286 ॥
किंवा आहेर मिळेल ही पोटांत आशा धरून मग जसें लग्नकार्यात सोयऱ्याला आमंत्रण देतात, किंवा जेथून वाण परत येईल अशाकडेच ते पाठवावयाचे.86
287-17
पैं कळांतर गांठीं बांधिजे । मग पुढिलांचें काज कीजे । पूजा घेऊनि रसु दीजे । पीडितांसी ॥ 287 ॥
किंवा लांच अगर मोबदला घेऊन दुसऱ्याचे काम करावें अथवा द्रव्य घेऊन आर्त औषध जनांस द्यावें. 87
288-17
तैसें जया जें दान देणें । तो तेणेंचि गा जीवनें । पुढती भुंजावा भावें येणें । दीजे जें का ॥ 288 ॥
तसें दान ज्याला द्यावयाचे, त्या दानाच्या आधारावरच स्वतः पुन्हा त्या मनुष्याचा फायदा घेतां येईल अशी बुद्धि आंत ठेवावयाची. 88
289-17
अथवा कोणी वाटे जातां । घेतलें उमचों न शकता । मिळे जैं पंडुसुता । द्विजोत्तमु ॥ 289 ॥
अथवा, सहज वाटेने जातांना एखादा पवित्र पण प्रत्युपकार न करणारा ब्राह्मण भेटला, 89
290-17
तरी कवड्या एकासाठीं । अशेषां गोत्रांचींच किरीटी । सर्व प्रायश्चित्तें सुयें मुठीं । तयाचिये ॥ 290 ॥
तर अधेल्या पैशाचे दानाकरितां त्याच्या हाता वर सर्व आप्तेष्टांच्या प्रायश्चित्तार्थ जें उदक सोडतात,290

291-17
तेवींचि पारलौकिकें । फळें वांछिजती अनेकें । आणि दीजे तरी भुके । येकाही नोहे ॥ 291 ॥
त्याचप्रमाणे, अनेक पारलौकिक फळांची इच्छा बाळगून जे दान देतात व तेंही इतकें कीं त्याने एक वेळची भूकही भागू नये 91
292-17
तेंही ब्राह्मणु नेवो सरे । कीं हाणिचेनि शिणें झांसुरें । सर्वस्व जैसें चोरें । नागऊनि नेलें ॥ 292 ॥
आणि तें दान ब्राह्मण नेवू लगला की, चोरांनी नागविल्याप्रमाणे जणू आपली हानि झाली, असे मानून त्याबद्दल मनांत झुरतात. 92
293-17
बहु काय सांगों सुमती । जें दीजे या मनोवृत्ती । तें दान गा त्रिजगतीं । राजस पैं ॥ 293 ॥
अर्जुना, फार काय वर्णावे ! अशा मनोवृत्तीने जे दिले जातें तें दान सर्व जगांत राजसदान म्हणून प्रसिद्ध आहे 93
अदेशकाले यद्दनमपात्रेभ्यश्च दीयते ।
असत्कृतमवज्ञातं तत्तामसमुदाहृतम् ॥17. 22॥
294-17
मग म्लेंच्छांचे वसौटें । दांगाणे हन कैकटे । का शिबिरें चोहटे । नगरींचे ते ॥ 294 ॥
मग म्लेच्छांच्या वस्तीची जागा, अथवा अरण्य किंवा अपवित्र स्थळ किंवा शिबिर, नगरांतले चव्हाटे,94
295-17
तेही ठाईं मिळणी । समयो सांजवेळु कां रजनी । तेव्हां उदार होणें धनीं । चोरियेच्या ॥ 295 ॥
अशा ठिकाणीं बसून सायंकाळीं अथवा रात्रीं चोरीने मिळविलेले द्रव्य उदारपणानें दान करितात. 95

296-17
पात्रें भाट नागारी । सामान्य स्त्रिया का जुवारी । जिये मूर्तिमंते भुररीं । भुले तया ॥ 296 ॥
हें द्रव्य ज्यांना दिले जाते ते लोक म्हणजे भाट, तमासगीर,वेश्या, जुगारी, भुताटक्या, अथवा भूल घालणारे असे असतात. 96
297-17
रूपानृत्याची पुरवणी । ते पुढां डोळेभारणी । गीत भाटीव तो श्रवणीं । कर्णजपु ॥ 297 ॥
त्यांतील रूपवानांनी त्यांच्यापुढे नृत्यगानादि प्रकार करून त्यांस नेत्रकटाक्षाने वगैरे भुरळ पाडून त्याच्या कानांत जाईल असा स्तुतीचा जप केला; 97
298-17
तयाहीवरी अळुमाळु । जैं घे फुलागंधाचा गुगुळु । तंव भ्रमाचा तो वेताळु । अवतरे तैसा ॥ 298 ॥
म्हणजे तल्लीन होऊन, अत्तर गुलाब वगैरे सुगंधी द्रव्यांचा चनीनें भोग घेऊन मूर्तीमंत वेताळच बनतात ! 98
299-17
तेथ विभांडूनियां जग । आणिले पदार्थ अनेग । तेणें घालूं लागे मातंग । गवादी जैसी ॥ 299 ॥
मग लोकांना लुटून आणलेल्या अनेक पदार्थानि तेथे मांग गारोडीसारख्यांना अन्नछत्र घालतात. 299
300-17
एवं ऐसेनि जें देणें । तें तामस दान मी म्हणें । आणि घडे दैवगुणें । आणिकही ऐक ॥ 300 ॥
एकूण असा जो द्रव्याचा व्यय होतो त्याला मी तामसदान म्हणतों; आणि त्यांतही एखादेवेळीं कसा प्रकार घडतो, तें ऐक. 300

Sartha Dnyaneshwari Chapter 17th Complete
Sartha Dnyaneshwari Adhyay Satarawa Sampurn
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय सतरावा संपूर्ण
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय 17 वा संपूर्ण
सार्थ ज्ञानेश्वरी अध्याय १७ वा संपूर्ण