श्री दत्त चरित्र, अध्याय १ ओवीबद्ध
संपादन :–अनंत देव.वाई ।
संकलक:- सुरज राकले पंढरपूर
भ. दत्तात्रयांची संपूर्ण माहिती पहा
श्रीदत्तमाहात्म्य – अध्याय १ ला
श्रीमत्परमहंस वासुदेवानंदसरस्वतीस्वामीकृत `श्रीदत्तमाहात्म्य
श्रीगणेशाय नम: ॥ श्रीसरस्वत्यै नम: ॥
श्रीगुरुभ्यो नम: ॥ श्रीसीतारामचंद्राय नम: ॥
श्रीगुरुदत्तात्रेय: प्रसन्नोस्तु ॥ श्रीदत्त ॥
ज्ञानकर्मेंद्रियप्राणगण । ह्यांचें करी जो संरक्षण ।
त्या गणपतीचे वंदूं चरण । मंगलाचरण हें आमुचें ॥१॥
ज्याला म्हणती अंबेचा सुत । कलियुगीं जो गंधर्वस्थित ।
जो वरदाभयदहस्त । स्मरणें समस्तविघ्नहर्ता ॥२॥
कर्ता धर्ता संहर्ता । विश्वाचा जो तारी आर्ता ।
जो स्मरणें दु:खवार्ता । नुरवी भर्ता तो आमुचा ॥३॥
तो आमुचा गुरुवर । त्याला जोडूनी दोनी कर ।
त्याचे चरणीं ठेविलें शिर । ज्याला सुरवर वंदिती ॥४॥
तो हा परमात्मा श्रुतिगेय । नरसिंहसरस्वती दत्तात्रेय ।
परब्रह्म सच्चिदानंदमय । निरामय अद्वितीय तो ॥५॥
तोचि रची हा ग्रंथ । निमित्तमात्र वासुदेव येथ ।
श्रवणें पठणें करवील स्वार्थ । हा यथार्थ भाविकांचा ॥६॥
जगदुद्धारार्थ परमेश्वर । अत्रीच्या घरीं धरी अवतार ।
त्याच्या चरिताचा विस्तार । वर्णिला सुंदर पुराणीं ॥७॥
तत्सारभूत दत्तपुराण । औटसहस्त्र निरूपण ।
तें अपरिचित गीर्वाणभाषण । प्राकृतजन नेणती ॥८॥
म्हणोनि हा ग्रंथारंभ । ह्या योगें उमजेल स्वयंप्रभ ।
भक्तवत्सल पद्मनाभ । चित्तक्षोभर्ता जो ॥९॥
श्रीदत्तपुराणाचे तीन भाग । ज्ञानोपासनाकर्मयोग ।
त्यांतील उपासनाकांड भाग । ईश्वरानुराग दावी जो ॥१०॥
जेथें कार्तवीर्याचें आख्यान । अलर्काचें विज्ञान ।
आयुयदूंचें उद्धरण । हेंचि वर्णन मुख्यत्वें ॥११॥
जरी पाहिजे मुक्ति । तरी आदरावी नवविधाभक्ति ।
जिणें येथें मिळे भुक्ति । अंतीं मुक्ति अनायासें ॥१२॥
स्मरण आणि वंदन । सख्य सेवन आणि अर्चन ।
दास्य श्रवण कीर्तन । सर्वनिवेदन नवविधाभक्ति ॥१३॥
कार्तवीर्यें केली स्मरणभक्ति । अलर्कानें वंदनभक्ति ।
आयुराजानें दास्यभक्ति । सख्यभक्ति परशुरामें ॥१४॥
विष्णुदत्तें केलें सेवन । यदूनें केलें अर्चन ।
वेदधर्में केलें कीर्तन । दीपकें श्रवण श्रीदत्ताचें ॥१५॥
सर्वस्वात्मनिवेदन । कित्येक भक्तांनीं करून ।
श्रीदत्तीं तल्लीन होऊण । निर्वाणस्थान घेतलें ॥१६॥
भक्ती ज्ञानाची माउली । करी कृपेची साउली ।
जिणें नामरूपा आणिली । ब्रह्ममूर्ती भली अनायासें ॥१७॥
निर्विशेष परब्रह्म । साक्षात्कार करतां श्रम ।
घडे मंदां त्याचा भ्रम । वारी हे क्रम दावूनी ॥१८॥
सगुनब्रह्मध्यानें मन । शीघ्र होई सावधान ।
मग निरस्तोपाधिकल्पन । स्वात्मज्ञान स्फुरतसे ॥१९॥
ती नवविधाभक्ती येथ । वर्णिजेल यथार्थ ।
जी करील कृतार्थ । दावोनि पंथ भाविकां ॥२०॥
स्मरणभक्ती अतिश्रेष्ठ । ती नवांमाजी वरिष्ठ ।
आठांलाही व्यापी गरिष्ठ । भगवत्प्रेष्ठ ती जाणा ॥२१॥
ज्याचें अंगें सहस्त्र । ज्याचीं स्वरूपें सहस्त्र ।
ज्याचीं नामें सहस्त्र । कर्में सहस्त्र जयाचीं ॥२२॥
ह्या सर्वांचें स्मरण । भावें करितां प्रतिक्षण ।
उतरे सर्व कर्माचा शीण । लाभे निर्वाण सहजची ॥२३॥
जातां येतां काम करितां । खातां पितां देतां घेतां ।
हृदयीं भगवत्स्मरण करितां । अकर्मता कर्माची ॥२४॥
स्मरणाविणें न घडे कांहीं । म्हणोन श्रेष्ठ स्मरण भक्ति ही ।
आतां कीर्तनभक्ति ऐका ही । तारी हेही भाविकां ॥२५॥
यस्य स्मृत्या च नामोक्तथा । हे तो स्मृति न हो मिथ्या ।
तपोयज्ञकर्म जें न्यून त्या । पूर्णत्वा नेई कीर्तन ॥२६॥
अजन्म्याचें दिव्य जन्मकीर्तन । अक्रियाचें दिव्य क्रिया गान ।
जन्मबीजाचें करी दहन । नुरवी गहन कर्मवार्ता ॥२७॥
करितां कीर्तन भगवंताचें । उठावे सात्विक भाव साचे ।
तरीच साफल्य जन्माचें । अन्यथा दंभाचें ठाणें तें ॥२८॥
नोहे हृदय सद्गदित । नोहे वाचा गद्गदित ।
न हो तनु रोमांचित । प्रेम्माश्रुपात नोहे जरी ॥२९॥
अंतर्भान नोहे जरी । देहभान न उडे तरी ।
दंभ मिथ्या प्रलापापरी । जाणिजे चतुरीं कीर्तनप्रौढी ॥३०॥
कीर्तनभक्ती ऐसी हे । श्रवणभक्ती तसीच आहे ।
त्रिकरण ज्याचें दृढ राहे । जो न पाहे बाहेर ॥३१॥
सोडोनि असूया स्पर्धा । ठेवोनियां दृढ श्रद्धा ।
अंतर्निष्ठ जो राहे सुधा । श्रवणी बद्धासन विनिद्र ॥३२॥
स्वयें जरी जाणे भगवद्गुण । तरी ऐकिवितां तेचि गुण ।
श्रद्धाभक्तीनें करी श्रवण । तेंचि श्रवण भक्तियुक्त ॥३३॥
प्रेम दावूनी जाती कीर्तना । तेथें वार्ता करिती नाना ।
कीं बैसोनि सेविती शयना । सोडिती अवधाना श्रवणाच्या ॥३४॥
व्यर्थ त्याचा तो परिश्रम । अशा श्रवणें न उडे भ्रम ।
न लागे मोक्षाचा क्रम । स्वरूपीं विश्रम त्या कैंचा ॥३५॥
म्हणोनियां सावधान । करावें भावें श्रवण ।
हें तृतीय भक्तीचें लक्षण । आतां सेवन अवधारा ॥३६॥
मुळीं स्वरूपची एक । तेथें कैंचा सेव्य सेवक ।
उत्तमाधवभाव विवेक । परी ठेविती लोक द्वैतभावीं ॥३७॥
अनादिकाल प्रवृत्ति । तीस अनुसरोनी वदे श्रुती ।
ज्या योगें मिळे पद्धती । लोक तरती अनायासें ॥३८॥
वज्रांकुशध्वजांकित । भगवत्पद पद्मचिन्हित ।
त्याला सेवी जो संत । तो होय मुक्त निश्चयें ॥३९॥
आतां परिसावें अर्चन । साकार मूर्ति कल्पून ।
सर्व भावें कीजे पूजन । सर्वोपचारेंकरोनी ॥४०॥
यथेष्ट प्रतिमा करून । स्वदेहाप्रमाणें मानून ।
मिळती ते उपचार समर्पून । करावें अर्चन भावार्थें ॥४१॥
त्रिकाल करावें अर्चन । किंवा षोडशोपचारीं प्रात:पूजन ।
मध्यान्हीं पंचोपचार देवून । रात्रौ नीरांजन समर्पावें ॥४२॥
जी जी वस्तु आपणा आवडे । ती ती ठेवावी देवापुढें ।
ऐसी भगवत्प्रीति जोडे । कडे पडे भवाब्धीच्या ॥४३॥
मूर्तिपूजा डोळां देखावी । तैसीच चित्तीं रेखावी ।
तेथेंच वृत्ती राखावी । ब्रह्मपदवी मिळेल ॥४४॥
एकाग्रतेनें पूजोत्तर । बसोनी देवासमोर ।
समरस करूनी अंतर । गुरुदत्तमंत्र जपावा ॥४५॥
याचें नांव अर्चन । आतां सांगतों वंदन ।
जेणें समान वृत्ति होऊन । अढळ स्थान मिळेल ॥४६॥
ब्राह्मणापासोनी चांडाळापर्यंत । गाई अश्व श्व खर सहित ।
स्थावर जंगमात्मक समस्त । यांसी सतत वंदावें ॥४७॥
वाच्यार्थ तो देह सगुण । अंतर्यामीं लक्ष्यार्थ निर्गुण ।
तो एक भगवान् परिपूर्ण । चालक भासक सर्वांचा ॥४८॥
सच्चिदात्मा स्वयें एक । अस्ति भाति प्रियत्वें देख ।
भाव ठेवोनी तेथें एक । वंदितां लोक अढळ मिळे ॥४९॥
सर्वथा न निंदी कोणा कोण । त्याचा मनीं नाणी शीण ।
सर्वभूतीं देवपण । मानूनि वंदन सर्वां कीजे ॥५०॥
येथें रुद्राध्याय प्रमाण । याचें नांव वंदन ।
आतां बोलिजेल दास्यलक्षण । वागावें आपण दासापरी ॥५१॥
धन्यापाशीं सेवक जैसा । तदधीन होऊनि वागे तैसा ।
मानापमान आणि आळसा । सोडोनि दिननिशा सेवावें ॥५२॥
दास न ठेवी पोटाची चिंता । तैसी योगक्षेमाची चिंता ।
न ठेवावी सर्वथा । ते घे माथां परमेश्वर ॥५३॥
असें असे हें दास्य जाण । आतां सख्यभक्तीची खूण ।
करिजेल निरूपण । श्रुतिप्रमाण विख्यात् ॥५४॥
अनेक देह सुटले जरी । कल्पाचे कल्प लोटले तरी ।
जो जिवलगा अंतरीं । आम्हां क्षणभरी न विसंबे ॥५५॥
सर्वस्य चाहं हृदि सन्निविष्ट । असी स्मृति बोले स्पष्ट ।
तो सर्वां वरिष्ठ । तोचि प्रेष्ठ जिवलगा ॥५६॥
त्याचें करावें सख्य । निरपेक्ष करणें हें मुख्य ।
येणें लाभे ब्रह्माख्य । पद जें सांख्ययोगगम्य ॥५७॥
त्यावांचुनी न गमावें । त्यावांचुनि न विसंबावें ।
त्यावांचुनि न वागावें । त्याला गावें निरपेक्ष ॥५८॥
सापेक्ष सत्य जी मैत्री होय । ती संसारा वारील काय ।
जरी ईश्वरीं सख्य होय । खास न होय पुनरावृत्ती ॥५९॥
तनु मन धन । परिवार क्षेत्र सदन ।
करावें ईशा निवेदन । आत्मनिवेदन बोलिजे ॥६०॥
मी केवळ शुद्ध बुद्ध । साक्षित्व हें म्हणणें विरुद्ध ।
अद्वितीय मी स्वत:सिद्ध । अपापविद्ध सदोदित ॥६१॥
मला नाहीं कर्तृत्व । मग कैचें भोक्तृत्व ।
यास्तव नाहीं बद्धत्व । नित्य मुक्तत्व खास असे ॥६२॥
असें अभ्यासें ठरतां । सहज हो नि:संगता ।
हेचि सर्वस्वात्मनिवेदनता । भक्ति संतां मानली ॥६३॥
अत्रिऋषी महामुनी ॥ नवविधा भक्ति करूनी ।
देवां अत्यंत प्रिय होवोनी । देवपिता होवोनी राहिला ॥६४॥
परात्मा ईक्षणें करून । भूतभौतिक सृष्टी रचून ।
ब्रह्मदेवा उपजवून वेद देवून सृष्टी रचवी ॥६५॥
ब्रह्मदेवें मानससुत । मुख्य उपजविले सात ।
त्यांतील दुसरा विख्यात । ब्रह्मसंमत अत्रिऋषी ॥६६॥
सोडी तीनी देहांचा अभिमान । तीनी अवस्था सोडून ।
तीनी गुणां उलंडून । सार्थक अभिधान मिरवे अत्री ॥६७॥
निष्कल्मश ब्रह्मयाचें तप । नेत्रद्वारा आपोआप ।
प्रगटलें होवूनि सुरूप । ऋषिस्वरूप तो हा अत्री ॥६८॥
पहिलें लागलें सूर्यग्रहण । कोणी नेणती तें कारण ।
अत्री सर्वज्ञ तें जाणून । करी ग्रहण प्रगट तें ॥६९॥
ऋग्वेदाचें पांचवें मंडळ । जो प्रगट करी सकळ ।
ज्यामध्यें अग्न्यादि देवकुळ । शीघ्र फलप्रद असे ॥७०॥
कृतयुगीं रोगग्रस्त । जाहले सर्व जीव त्रस्त ।
वैद्य होऊनि रोगांचे अस्त । करी समस्त सुखी अत्री ॥७१॥
मनूनें मंदबोधार्थ । स्मृती केली ती यथार्थ ।
नेणे लोक म्हणोनी सुखार्थ । करी समर्थ दुसरी स्मृती ॥७२॥
स्वयें जरी निरिच्छ मनीं । ब्रह्मवित् वरीयान् असूनी ।
पित्याची आज्ञा मानूनी । वरी मुनी अनसूयेतें ॥७३॥
कर्दमाचें तप मूर्तिमंत । प्रगटलें देवहूतीचे उदरांत ।
ते हे अनसूया विख्यात । अत्री हात धरी जीचा ॥७४॥
अतिथि जिच्या स्वप्नींही । मागें परतोनि गेला नाहीं ।
जिणें स्वयें नग्न होवोनिही । दिधली भिक्षा त्रिमूर्तीला ॥७५॥
सावित्री लक्ष्मी पार्वती । ऐकून अनसूयासतीख्याती ।
मत्सरें ग्रासूनि पाठवीती । स्वपतींतें जीपाशीं ॥७६॥
सतीचें सत्व हरावया । तीनी देव अतिथी होवोनियां ।
आलें बाल करूनि तयां । ठेवी अनसूया धर्मबळें ॥७७॥
गर्वताठा तुटतां येती । तीनी देवी पती मागती ।
अनसूया बाळे ठेवी पुढती । त्या नेणती पतीच्या खुणा ॥७८॥
मग हांसूनी अनसूया । त्यांचे पती देई तयां ।
सती लाभे अशा सामर्थ्या । पातिव्रत्याश्रयें ती ॥७९॥
सूर्या शापी कौशिकसती । तेव्हां अंधकारें प्राणी मरती ।
तीशीं समजावोनी उदयाप्रती । सूर्या आणि अनसूया ॥८०॥
मांडव्यशापें ब्राह्मण । सहसा पावला मरण ।
न लागतां एकक्षण । अनसूया तया उठवी ॥८१॥
सुदुष्कर करणी पाहून । देव देती वरदान ।
तीनी देव पुत्र होऊन । त्वदधीन राहती असा ॥८२॥
जीला मृदुला झाली धरा । मंद मंद वाहे वारा ।
शीतलता ये दिवाकरा । अमरा थरथरा कांपरा ये ॥८३॥
चंद्रतुल्य तिचें सौंदर्य । म्हणतां वाटे मना भय ।
कलंकी तो तिचा तनय । कलांचा क्षय जयाच्या ॥८४॥
पूर्णिमेसी पूर्ण हो जरी । तरी सरतांची रात्री ।
निस्तेजस्क होय त्याची सरी । कोण करी अनसूयेसी ॥८५॥
तेजस्वी सूर्य म्हणों तरी । उदयास्त असे बरोबरी ।
अनसूयेच्या तेजापरी । नित्य तेज दावी कोण अंगीं ॥८६॥
कौशिकस्त्रियेनें देतां शाप । कळलें सूर्याचें तप ।
जाणोनी सतीचा कोप । घेतली झोंप दशदिन ॥८७॥
त्याला उदया आणिला । असी दाविली सहज लीला ।
कोण तये अनसूयेला । जगीं तुला करील ॥८८॥
दया क्षमा शांती प्रमुख । गुण जयाचे सुरेख ।
तो विष्णु जगन्नियामक । जगीं एक मान्य असे ॥८९॥
त्याला जिणें केला अनुज । पुनरपि केला आत्मज ।
त्याचे उपमेचें काय काज । वाटे लाज मजलागीं ॥९०॥
तेव्हां केवला चित्कला । अनसूया वाटली मनाला ।
जगीं उपमा नाहीं तिला । अबला कोण म्हणेल ॥९१॥
अत्रिऋषी परम समर्थ । तपश्चर्या हा त्याचा अर्थ ।
ज्याला नाहीं किमपि स्वार्थ । परोपकारार्थ जो वागे ॥९२॥
त्याची ही अनसूया । जाहली असे जाया ।
पातिव्रत्यभूषणें काया । शोभवी दयाक्षमायुक्त ॥९३॥
धुंडतां हें त्रिभुवन । न मिळे दुजें साध्वीरत्न ।
न करितां तप:प्रयत्न । उत्तम साधन संपादिलें ॥९४॥
ईश्वरें साकार व्हावया । जेवीं पूर्वीं रचिली माया ।
पश्चात् सगुण होवोनियां । प्रगट झाला जगामाजी ॥९५॥
तेवीं धरावया अवतार । प्राकट्यस्थान सुंदर ।
अनसूयेचें हें शरीर । पृथ्वीवर प्रगटवी ॥९६॥
येथें अनसूयेशीं जरी । करावीं मायेची बरोबरी ।
माया जड हे चेतना निर्धारी । केवीं सरी द्यावी सरा ॥९७॥
तेव्हां निरुपम अनसूया । पुत्री कर्दमाची द्वितीया ।
ती दिली ब्रह्मपुत्रा द्वितीया । अद्वितीय आत्मज ज्यांचा ॥९८॥
तो हा भगवान् स्वयंदत्त । दत्तात्रेय नामें विख्यात ।
जे आधुनिक दतक सुत । ते विख्यात व्द्यामुष्यायण ॥९९॥
ज्याला नाहीं मातापिता । नसे कुळगोत्राची वार्ता ।
त्याणें आत्मदान करितां । व्द्यामुश्यायणता केवें ये ॥१००॥
ऐसा तो भगवान अप्रमेय । भक्तिस्तव झाला दाता देय ।
प्रसिद्ध तो दत्तात्रेय । श्रुतिगेय सद्गुण ॥१०१॥
ज्याचे अनंत गुणगण । गणतां शीणती वेद पुराण ।
आमुचें चित्त अल्प प्रमाण । गुणसंपूर्ण गणेल कीं ॥१०२॥
अथवा सत्कवित्व रचून । देवाचें तोषवाया कीं मन ।
बृहस्पतीचें कवित्व सद्गुण । विस्मय कारण तेंही नोहे ॥१०३॥
तरी येथें किमपि कारण । नसे जसें करी प्रेरण ।
तसें घडे हें लेखन । नाहीं अभिमान कर्तृत्वाचा ॥१०४॥
गोदावासी वेदधर्मा । तो निस्तारावया निजकर्मा ।
काशीवास करोनि शर्मां । पावला दुष्कर्मा टाळोनियां ॥१०५॥
त्याची सेवा दीपक । शिष्य होवोनी करी चोख ।
एकवीस वर्षें साहे दु:ख । नोहे पराड्मुख सेवेसी ॥१०६॥
त्यासी हरिहर प्रसन्न होती । बळेंची वरदान देती ।
तरी न भुले त्याची मती । सत्यधृती केवळ तो ॥१०७॥
मग गुरु म्हणे वर घे आतां । शिष्य म्हणे सांगा दत्तचरिता ।
तेणें तथास्तु म्हणोनि कथा । श्रीदत्ताची कथियेली ॥१०८॥
इति श्रीदत्तमाहात्म्ये प्रथमोsध्याय ॥१॥
॥ श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु ॥
संपादन :–अनंत देव.वाई ।
संकलक:- सुरज राकले पंढरपूर
भ. दत्तात्रयांची संपूर्ण माहिती पहा
Datta Charitra Ovi baddha All 51 chapters
Datta Charitra Ovibanddha 1st Chapter
Datta Biography Ovibanddha 1th Chapter
WARKARI ROJNISHI
वारकरी रोजनिशी
www.warkarirojnishi.in
https://96kulimaratha.com
धनंजय महाराज मोरे
संपूर्ण दत्त चरित्र ओवीबद्ध संपूर्ण ५१ अध्याय
संपूर्ण श्री दत्त भगवान माहिती
[…] दत्त चरित्र, अध्याय १ ते ५ ओवीबद्धदत्त चरित्र, अध्याय ६ ते १० ओवीबद्धदत्त चरित्र, अध्याय ११ ते १५ ओवीबद्धदत्त चरित्र, अध्याय १६ ते २० ओवीबद्ध […]
[…] दत्त चरित्र, अध्याय १ ते ५ ओवीबद्धदत्त चरित्र, अध्याय ६ ते १० ओवीबद्धदत्त चरित्र, अध्याय ११ ते १५ ओवीबद्धदत्त चरित्र, अध्याय १६ ते २० ओवीबद्ध […]
[…] दत्त चरित्र, अध्याय १ ते ५ ओवीबद्धदत्त चरित्र, अध्याय ६ ते १० ओवीबद्धदत्त चरित्र, अध्याय ११ ते १५ ओवीबद्धदत्त चरित्र, अध्याय १६ ते २० ओवीबद्ध […]