ज्ञानेश्वर महाराज सार्थ गाथा अभंग क्र.903
👉 अभंग अनुक्रमणिका 👉 ग्रंथ सूची पहा.
ज्ञानेश्वर म. सार्थ गाथा,ज्ञानकाण्ड.
प्रकरण :-१४ वे, रूपके विरहिणी अभंग ९०३
प्रभा कळिकादीप शून्याकार हे स्वरूप । मुनीजनमानसीचें सुख येकलेपणें ॥ बिंब अर्धबिंब अर्थमातृका तुर्या नातळे ज्यासी । भानु तो दिठी केवीं धरावा । गुणातीत निर्गुणी जे सहजी सहजची सगुणी विखुरे रया ॥१॥ आपआपणिया पडे माय विसरू । मज आवडे तो नंदाचा कुमरू गे माये ॥२॥ म्हणोनी डोळियाचें अंजन आणि मेघ:शामबुंथीचें ध्यान । निडारलें वृत्ति नयन पाहों जावो । तेथें तें अनुमतें नलगे मतांतरें । भावे देखणा होय देलो रया ॥३॥ डोळ्याचा डोळसु विचरे हा परेशु तोचि परमात्मा सर्वी असे ॥ बापरखुमादेवीवरु विठ्ठलु उघडा पुरविला सौरसु गे माय ॥ आम्हा जितांचि मरणें कीं मेलिया कल्प कोटी जिणे । निवृतीने दाविले परेशु रया ॥४॥
अर्थ:-
मनन करणाऱ्या मुनी लोकांच्या मनांत ज्या सुखाची उपलब्धि होते ते एकच असून त्यात अनेक प्रकार होतात. कोणास दीपकलिकेच्या प्रभेप्रमाणे, कोणास शून्यरूपाने कोणास साकाररूपाच्या दर्शनाने सुख होते. परंतु ज्या परमात्मवस्तुच्या च ठिकाणों बिंब, अर्धबिब, अर्धमात्रिका किंवा तुर्या इत्यादी धर्माचा संबंध नसतो. त्याची बरोबरी कशी होणार? त्या परमात्मवस्तुला दृष्टिने कसा बघु? गुणातीत जे निर्गुण ब्रह्म ते आपल्या सहज स्वभावाने सगुणामध्ये विस्तारले आहे. ज्याचे दर्शन झाले असता आपल्याला आपलेपणाचा विसर पडावा असा ज्या भगवान श्रीकृष्ण दर्शनाचा महिमा आहे. तो मला फार आवडतो. म्हणून डोळ्याचे अंजन आणि मेघाप्रमाणे शामवर्ण असलेल्या बुंथीचे’ म्हणजे स्वरूपाचे ध्यान चर्मचक्षूने नव्हे तर वृत्तीच्या डोळ्यांने पाहू गेलो असता त्या दर्शनाकरिता इतर शास्त्रकारांच्या मतांच्या अनुमतीची आवश्यकताच रहात नाही. अनन्यभावाने तो देव पाहिला जातो. डोळ्यांचा डोळस म्हणजे डोळ्यालाही प्रकाशीत करणारा तोच परेश परमात्मा सर्व पदार्थामध्ये व्याप्त आहे. माझे पिता व रखुमादेवीचे पती उघड दिसणारे जे श्रीविठ्ठल त्यांनी आमचा हा प्रेमाचा छंद पुरविला. त्यामुळे आमची अशी स्थिति झाली की लोकदृष्ट्या आम्ही जीवंत असतानाच आमचे मरण प्राप्त झाले आणि विचाराने प्राप्त झालेल्या मरणामुळे आता आम्हाला कोट्यवधी कल्पच काय परंतु सदैव जीवंत असणारा परमात्मा त्याच्याशी श्रीगुरू निवृत्तीरायांनी ऐक्य करून दिले. असे माऊली सांगतात.
