बाळक्रीडा अभंग वारकरी भजनी मालिका
बाळक्रीडा अभंग
टीप: बाळक्रीडेच्या सर्व अभंगांना धृपद हे एकच आहे,
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम ।
ऐसें देईं प्रेम काहीं कळा ॥धृ॥
- देवा आदिदेवा जगत्रयजीवा
- मनोरथ जैसे गोकुळींच्या
- चिंता ते पळाली गोकुळा
- त्यांच्या पूर्वपुण्या कोण
- शिळा स्फटिकची न पालटे
- चारी वेद ज्याची कीर्ती
- चाड अनन्याची धरी
- वैकुंठीच्या लोकां दुर्लभ
- वर्म दावी सोपें भाविका
- भक्तजना दिलें निजसुख
- मनें हरिरूपी गुंतल्या
- जगाचा हा बाप दाखविलें
- ओळखी तयांसी होय एका
- नेणतीयांसाठीं नेणता
- कृष्ण हा परिचारी
- तुका म्हणे पुन्हा
- गोविंद भ्रतार गोविंद
- लीळाविग्रही तो
- जियेवेळीं चोरूनियां
- कुंभपाक लागे तयासि
- संचित उत्तम भूमि
- तुका म्हणे सुख घेतलें
- तयांसवें करी काला
- केला पुढे हरि
- जाय फाकोनियां निवडोनी
- संयोग सकळां असे
- भक्तीसाठीं करी यशोदेसी
- नारायण भूतीं न कळे
- भाव दावी शुध्द
- काय आम्हां चाळविसी
- नाहीं त्याची शंका
- खेळीमेळी आले घरा
- काय आतां यासि
- आपुलाल्यापरी
- मुखे सांगे त्यांसी
- नेदी कळो केल्याविण
- गोपाळां उभडु नावरे
- पाषाण फुटती तें
- तीर देखोनियां
- भावनेच्या मुळें
- आला त्यांचा भाव
- काळयाचे मागे चेंडु
बाळक्रीडा एकूण अभंग १०१
टीप:- बाळक्रीडेच्या सर्व १०१ अभंगाला
“माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम ।
ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥”
हे द्रुपद म्हणावे, तसा वारकरी संप्रदायातील पूर्वापार दंडक आहे.
बाळक्रीडा अभंग १
॥६६६८॥
देवा आदिदेवा जगत्रयजीवा । परियेसी केशवा विनंती माझी ॥१॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
कळा तुजपाशीं आमुचें जीवन । उचित करुन देई आह्मां ॥३॥
आह्मां शरणागतां तुझाचि आधार । तूं तंव सागर कृपासिंधु ॥४॥
सिंधु पायवाट होय तुझ्या नामें । जाळी महाकर्मे दुस्तरें तीं ॥५॥
तीं फळें उत्तमें तुझा निजध्यास । नाहीं गर्भवास सेविलिया ॥६॥
सेविलिया रामकृष्ण नारायण । नाहीं त्या बंधन संसाराचें ॥७॥
संसार तें काय तॄणवतमय । अग्नि त्यासी खाय क्षणमात्रें ॥८॥
क्षणमात्रें जाळी दोषांचिया रासी । निंद्य उत्तमासी वंद्य करी ॥९॥
करीं ब्रीद साच आपलें आपण । पतितपावन दीनानाथ ॥१०॥
नाथ अनाथाचा पति गोपिकांचा । पुरवी चित्तीं चा मनोरथ ॥११॥
चित्तीं जें धरावें तुका ह्मणे दासीं । पुरविता होसी मनोरथ ॥१२॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग २
॥६६६९॥
मनोरथ जैसे गोकुळींच्या जना । पुरवावी वासना तयापरी ॥१॥
रिण फेडावया अवतार केला । अविनाश आला आकारासी ॥२॥
सीण झाला वसुदेवदेवकीस । वधी बाळें कंस दुराचारी ॥३॥
दुराचारियासी नाहीं भूतदया । आप पर तया पाप पुण्य ॥४॥
पुण्यकाळ त्याचा राहिलासे उभा । देवकीच्या गर्भा देव आले ॥५॥
गर्भासी तयांच्या आला नारायण । तुटलें बंधन आपेंआप ॥६॥
आपेंआप बेडया तुटल्या शृंखला । बंदाच्या आर्गळा किलिया कोंडे ॥७॥
कोंडमार केला होता बहु दिस । सोडवी निमिष नलगतां ॥८॥
न कळे तो त्यासी सांगितला भाव । आपणासी ठाव नंदाघरीं ॥९॥
नंदाघरीं जातां येतां वसुदेवा । नाहीं झाला गोवा सवें देव ॥१०॥
सवें देव तया आड नये कांहीं । तुका ह्मणे नाहीं भय चिंता ॥११॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ३
॥६६७०॥
चिंता ते पळाली गोकुळाबाहेरी । प्रवेश भीतरी केला देवें ॥१॥
देव आला घरा नंदाचिया गांवा । धन्य त्याच्या दैवा दैव आलें ॥२॥
आलें अविनाश धरुनी आकार । दैत्याचा संहार करावया ॥३॥
करावया भक्तजनाचें पाळण । आले रामकृष्ण गोकुळासी ॥४॥
गोकुळीं आनंद प्रगटलें सुख । निर्भर हे लोक घरोघरीं ॥५॥
घरोघरी झाला लक्षुमीचा वास । दैन्यदारिद्र्यास त्रास आला ॥६॥
आला नारायण तयांच्या अंतरा । केलियावांचून जपतपें ॥८॥
जपतपें काय करावीं साधनें । जंव नारायणें कृपा केली ॥९॥
केलीं नारायणें आपुली अंकित । तोचि त्यांचे हित सर्व जाणे ॥१०॥
सर्व जाणे एक विष्णु साच खरा । आणिक दुसरा नाहीं नाहीं ॥११॥
नाहीं भक्ता दुजें तिहीं त्रिभुवनीं । एका चक्रपाणीवांचूनियां ॥१२॥
याच्या सुखसंगें घेती गर्भवास । तुका ह्मणे आस त्यजूनियां ॥१३॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ४
॥६६७१॥
यांच्या पूर्वपुण्या कोण लेखा करी । जिहीं तो मुरारी खेळविला ॥१॥
खेळविला जिहीं अंतर्बाह्यमुखें । मेळवूनि मुखें चुंबन दिलें ॥२॥
दिलें त्यांसी मुख अंतरींचें देवें । जिद्दी एका भावे जाणितला ॥३॥
जाणितला तिहीं कामातुर नारी । कृष्णभोगावरी चित्त ज्यांचें ॥४॥
ज्याचें कृष्णीं तन मन झालें रत । गृह पति सुत विसरल्या ॥५॥
विष तयां झालें धन मान जन । वसविती वन एकांतीं त्या ॥६॥
एकांतीं त्या जाती हरीसी घेऊनी । भोगइच्छाधणी फेडावया ॥७॥
वयाच्या संपन्ना तैसा त्यांकारणें । अंतरींचा देणे इच्छाभोग ॥८॥
भोग त्याग नाहीं दोन्ही जयापासी । तुका ह्मणे जैसी स्फटिकशिळा ॥९॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ५
॥६६७२॥
शिळा स्फटिकाची न पालटे भेदें । दाऊनियां छंदें जैसी तैसी ॥१॥
जैसा केला तैसा होय क्षणक्षणा । फेडावी वासना भक्तिभावें ॥२॥
फेडावया आला अवघियांची धणी । गोपाळ गौळणी मायबापा ॥३॥
मायबापा सोडविलें बंदीहूनी । चाणूर मर्दुनी कंसादिक ॥४॥
दिक नाहीं देणें अरिमित्रा एक । पूतना कंटक मुक्त केली ॥५॥
मुक्त केला मामा कंस महादोषी । बाळहत्या रासी पातकांच्या ॥६॥
पाप कोठें राहे हरी आठवितां । भक्ति द्वेषें चिंता जैसा तैसा ॥७॥
साक्षी तयापाशीं पूर्वील कर्माच्या । बांधला सेवेच्या ऋणें देव ॥८॥
देव भोळा धांवें भक्ता पाठोपाठी । उच्चारितां कंठीं मागें मागें ॥९॥
मानाचा कंटाळा तुका ह्मणे त्यासी । धांवे तो घरासी भाविकांच्या ॥१०॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ६
॥६६७३॥
चारी वेद ज्याची कीर्ति वाखाणिती । बांधवी तो हातीं गौळणीच्या ॥१॥
गौळणिया गळा बांधिती धारणीं । पायां चक्रपाणी लागे तया ॥२॥
तयाघरीं रिघे चोरावया लोणी । रितें पाळतूनी शिरे माजी ॥३॥
माजी शिरोनियां नवनीत खाय । कवाड तें आहे जैसें तैसें ॥४॥
जैसा तैसा आहे अंतर्बाह्यात्कारीं । ह्मणऊनि चोरी न सांपडे ॥५॥
न सांपडे तयां करितां खटपट । वाउगे बोभाट वर्माविण ॥६॥
वर्म जाणती त्या एकल्या एकटा । बैसतील वाटा निरोधूनी ॥७॥
निवांत राहिल्या नि:संग होऊनी । निश्चळ ज्या ध्यानीं कृष्णध्यान ॥८॥
न ये क्षणभरी योगियांचे ध्यानीं । धरिती गौळणी भाविका त्या ॥९॥
भाविकां तयांसी येतो काकुलती । शाहाण्या मरती न सांपडे ॥१०॥
नलगे वेचावीं टोली धनानांवें । तुका ह्मणे भावें चाड ऐका ॥११॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ७
॥६६७४॥
चाड अनन्याची धरी नारायण । आपणासमान करी रंक ॥१॥
रंक होती राजे यमाचिये घरीं । आचरणें बरीं नाहीं म्हूण ॥२॥
न सांपडे इंद्रचंद्र ब्रह्मादिकां । अभिमानें एका तिळमात्रें ॥३॥
तिळमात्र जरी होय अभिमान । मेरु तो समान भार देवा ॥४॥
भार पृथिवीचा वाहिला सकळ । जड होती खळ दुष्ट लोक ॥५॥
दुष्ट अभक्त जे निष्ठुर मानसीं । केली हे तयांसी यमपुरी ॥६॥
यमदूत त्यांसी करिती यातना । नाहीं नारायणा भजले जे ॥७॥
जे नाहीं भजले एका भावें हरी । तयां दंड करी यमधर्म ॥८॥
यमधर्म म्हणे तया दोषियांसी । कां रे केशवासी चुकलेती ॥९॥
चुकलेती कथा पुराणश्रवण । होते तुम्हां कान डोळे मुख ॥१०॥
कान डोळे मुख संतांची संगति । न धाराच चित्तीं सांगितलें ॥११॥
सांगितलें संतीं तुम्हां उगवूनी । गर्भासी येऊनी यमदंड ॥१२॥
दंडूं आह्मीं रागें ह्मणे यमधर्म । देवा होय श्रम दुर्जनाचा ॥१३॥
दुर्जनाचा येणें करुनी संहार । पूर्वअवतार रामकृष्ण ॥१४॥
रामकृष्णनामें रंगले जे नर । तुका ह्मणे घर वैकुंठीं त्यां ॥१५॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ८
॥६६७५॥
वैकुंठीच्या लोकां दुर्लभ हरिजन । तया नारायण समागमें ॥१॥
समागम त्यांचा धरिला अनंतें । जिहीं चित्तवित्त समर्पिलें ॥२॥
समर्थे तीं गाती हरीचे पवाडे । येर ते बापुडे रावराणे ॥३॥
रामकृष्णें केलें कौतुक गोकुळीं । गोपाळांचे मेळीं गाई चारी ॥४॥
गाई चारी मोहोरी पांवा वाहे पाठीं । धन्य जाळी काठी कांबळी ते ॥५॥
काय गौळियांच्या होत्या पुण्यरासी । आणीक त्या ह्मैसी गाई पशू ॥६॥
सुख तें अमुप लुटिलें सकळीं । गोपिका धणीवरी ॥७॥
धणीवरी त्यांसीं सांगितली माती । जयाचें जें आर्त तयापरी ॥८॥
परी यांचे तुह्मी आइका नवल । दुर्गमे जो खोल साधनासी ॥९॥
शिक लावूनियां घालिती बाहेरी । पाहाती भीतरी सवेंचि तो ॥१०॥
तोंडाकडे त्यांच्या पाहे कवतुकें । शिव्या देतां सुखें हांसतसे ॥११॥
हांसतसे शिव्या देतां त्या गौळणी । मरतां जपध्यानीं न बोले तो ॥१२॥
तो जें जें करिल तें दिसे उत्तम । तुका ह्मणे वरं दावी सोपें ॥१३॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ९
॥६६७६॥
वर्म दावी सोपें भाविकां गोपाळां । वाहे त्यांच्या गळां पाले माळा ॥१॥
मान देती आधीं मागतील डाव । देवा तें गौरव माने सुख ॥२॥
मानती ते मंत्र हमामा हुंबरी । सिंतोडिती वरी स्नान तेणें ॥३॥
वस्त्रें घोंगडिया घालूनियां तळीं । वरी वनमाळी बैसविती ॥४॥
तिहीं लोकांसी जो दुर्लभ चिंतना । तो धांवे गोधना बळतियां ॥५॥
त्यांच्या वचनाचीं पुष्पें वाहे शिरीं । नैवेद्य त्यांकरीं कवळ मागे ॥६॥
त्यांचिये मुखींचे हिरोनियां घ्यावें । उच्छिष्ट तें खावें धणीवरी ॥७॥
वरी माथां गुंफे मोरपिसांवेटी । नाचे टाळी पिटी त्यांच्या छंदें ॥८॥
छंदें नाचतील जयासवें हरी । देहभाव वरी विसरलों ॥९॥
विसरलीं वरी देहाची भावना । तेचि नारायणा सर्वपूजा ॥१०॥
पूजा भाविकांची न कळतां घ्यावी । न मागतां दावी निज ठाव ॥११॥
ठाव पावावया हिंडे मागें मागें । तुका ह्मणे संगें भक्तांचिया ॥१२॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग १०
॥६६७७॥
भक्तजनां दिलें निजसुख देवें । गोपिका त्या भावें आळंगिल्या ॥१॥
आळंगिल्या गोपी गुणवंता नारी । त्यांच्या जन्मांतरीं हरि ऋणी ॥२॥
रुसलिया त्यांचें करी समाधान । करविता आपण क्रिया करी ॥३॥
क्रिया करी तुह्मां न वजे पासूनी । अवघिया जणी गोपिकांसी ॥४॥
गोपिकांसी ह्मणे वैकुंठींचा पति । तुह्मी माझ्या चित्तीं सर्वभावें ॥५॥
भाव जैसा माझ्या ठायीं तुह्मी धरा । तैसाचि मी खरा तुह्मांलागीं ॥६॥
तुह्मां कळों द्या हा माझा साच भाव । तुमचाचि जीव तुह्मां ग्वाही ॥७॥
ग्वाही तुह्मां आह्मां असे नारायण । आपलीच आण वाहतसे ॥८॥
सत्य बोले देव भक्तिभाव जैसा । अनुभवें रसा आणूनियां ॥९॥
यांसी बुझावितो वेगळाल्या भावें । एकीचें हें ठावें नाहीं एकी ॥१०॥
एकी क्रिया नाहीं अवघियांचा भाव । पृथक हा देव घेतो तैसें ॥११॥
तैसें कळों नेदी जो मी कोठें नाहीं । अवघियांचे ठायीं जैसा तैसा ॥१२॥
जैसा मनोरथ जये चित्तीं काम । तैसा मेघश्याम पुरवितो ॥१३॥
पुरविले मनोरथ गोपिकांचे । आणीक लोकांचे गोकुळींच्या ॥१४॥
गोकुळींच्या लोकां लावियेला छंद । बैसला गोविंद त्यांचे चित्तीं ॥१५॥
चित्तें ही चोरुनी घेतलीं सकळा । आवडी गोपाळांवरी तयां ॥१६॥
तयांसी आवडे वैकुंठनायक । गेलीं सकळींक विसरोनी ॥१७॥
निंदा स्तुती कोणी न करी कोणाची । नाहीं या देहाची शुद्धि कोणा ॥१८॥
कोणासी नाठवे कन्या पुत्र माया । देव ह्मणुनी तया चुंबन देती ॥१९॥
देती या टाकून भ्रतारासी घरीं । लाज ते अंतरीं आधीच ना ॥२०॥
नाहीं कोणा धाक कोणासी कोणाचा । तुका ह्मणे वाचा काया मनें ॥२१॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ११
॥६६७८॥
मनें हरिरुपीं गुंतल्या वासना । उदास या सुना गौळियांच्या ॥१॥
यांच्या भ्रतारांचीं धरुनियां रुपें । त्यांच्या घरीं त्यांपें भोग करी ॥२॥
करी कवतुक त्याचे तयापरी । एकां दिसे हरि एकां लेंक ॥३॥
एक भाव नाहीं सकळांच्या चित्तीं । ह्मणऊनि प्रीति तैसें रुप ॥४॥
रुप याचें आहे अवघेंचि एक । परि कवतुक दाखविलें ॥५॥
लेंकरुं न कळे स्थूल कीं लहान । खेळे नारायण कवतुकें ॥६॥
कवतुक केलें सोंग बहुरुप । तुका ह्मणे बाप जगाचा हा ॥७॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग १२
॥६६७९॥
जगाचा हा बाप दाखविलें माये । माती खातां जाये मारावया ॥१॥
मारावया तिणें उगारिली काठी । भुवनें त्या पोटीं चौदा देखे ॥२॥
देखे भयानक झांकियेले डोळे । मागुता तो खेळे तियेपुढें ॥३॥
पुढें रिघोनियां घाली गळां कव । कळों नेदी माव मायावंत ॥४॥
मायावंत विश्वरुप काय जाणे । माझें माझें ह्मणे बाळ देवा ॥५॥
बाळपणीं रिठा रगडिला दाढे । मारियेले गाढे कागबग ॥६॥
गळां बांधवूनी उखळासीं दावें । उन्मळी त्या भावें विमळार्जुन ॥७॥
न कळे जुनात जगाचा जीवन । घातलें मोहन गौळियांसी ॥८॥
सिंकीं उतरुनी खाय नवनीत । न कळे बहुत होय तरी ॥९॥
तरीं दुधें डेरे भरले रांजण । खाय ते भरुन दावी दुणी ॥१०॥
दूणी झालें त्याचा मानिती संतोष । दुभत्याची आस धरुनियां ॥११॥
आशाबद्धा देव असोनी जवळी । नेणती ते काळीं स्वार्थामुळें ॥१२॥
मुळें याच देव न कळे तयासी । चित्त आशापाशीं गोवियेलें ॥१३॥
लेकरुं आमुचें ह्मणे दसवंती । नंदाचिये चित्तीं तोचि भाव ॥१४॥
भाव जाणावया चरित्र दाखवी । घुसळितां रवि डेरियांत ॥१५॥
डेरियांत लोणी खादलें रिघोनी । पाहे तों जननी हातीं लागे ॥१६॥
हातीं धरुनियां काढिला बाहेरी । देखोनियां करी चोज त्यासी ॥१७॥
सिकवी विचार नेणे त्याची गती । होता कोणे रीती डेरियांत ॥१८॥
यांसी पुत्रलोभें न कळे हा भाव । कळों नेदी माव देव त्यासी ॥१९॥
त्यांसी मायामोहजाळ घाली फांसा । देव आपणसा कळों नेदी ॥२०॥
नेदी भाव राहों लोभिकांचे चित्तीं । जाणतांचि होती अंधळीं तीं ॥२१॥
अंधळीं तीं तुका ह्मणे संवसारीं । जिहीं नाहीं हरि ओळखिला ॥२२॥
|माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग १३
॥६६८०॥
ओळखी तयांसी होय एकाभावें । दुसरिया देवें न पविजे ॥१॥
न पविजे कदा उन्मत्त झालिया । दंभ तोचि वांया नागवण ॥२॥
वनवास देवाकारणें एकांत । करावीं हीं व्रततपें याग ॥३॥
व्रत याग यांसी फळलीं बहुतें । होतीं या संचितें गौळियांचीं ॥४॥
यांसी देवें तारियेलें न कळतां । मागील अनंता ठावें होतें ॥५॥
होतें तें द्यावया आला नारायण । मायबापा रीण गौळियांचे ॥६॥
गौळियांचे सुख दुर्लभ आणिकां । नाहीं ब्रह्मादिकां तुका ह्मणे ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग १४
॥६६८१॥
नेणतियांसाठी नेणता लहान । थिंकोनी भोजन मागे माये ॥१॥
माया दोनी यास बाप नारायणा । सारखी भावना तयांवरी ॥२॥
तयांवरी त्याचा समचित्त भाव । देवकीवसुदेव नंद दोघे ॥३॥
घेऊनियां एके ठायीं अवतार । एकी केला थोर वाढवूनी ॥४॥
उणा पुरां यासी नाहीं कोणी ठाव । सारिखाचि देव अवघियांसी ॥५॥
यांसी दोनी ठाव सारिखें अनंता । आधील मागुता वाढला तो ॥६॥
वाढला तो सेवा भक्तिचिया गुणें । उपचारमिष्टानें करुनियां ॥७॥
करुनी सायास मेळविलें धन । तेंही कृष्णार्पण केलें तिहीं ॥८॥
कृष्णासी सकळ गाई घोडे ह्मैसी । समर्पिल्या दासी जिवें भावें ॥९॥
जीवें भावें त्याची करितील सेवा न विसंबती नांवा क्षणभरी ॥१०॥
क्षणभरी होतां वेगळा तयांस । होती कासावीस प्राण त्यांचे ॥११॥
त्यांचे ध्यानीं मनीं सर्वभावें हरि । देह काम करी चित्त त्यापें ॥१२॥
त्याचेंचि चिंतन कृष्ण कोठे गेला । कृष्ण हा जेविला नाहीं कृष्ण ॥१३॥
कृष्ण आला घरा कृष्ण गेला दारा । कृष्ण हा सोयिरा भेटों कृष्णा ॥१४॥
कृष्ण गातां ओंव्या दळणीं कांडणीं । कृष्ण हा भोजनीं पाचारिती ॥१५॥
कृष्ण तयां ध्यानीं आसनीं शयनीं । कृष्ण देखे स्वप्नीं कृष्णरुप ॥१६॥
कृष्ण त्यांस दिसे अभास दुश्चितां । धन्य मातापिता तुका ह्मणे ॥१७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग १५
॥६६८२॥
कृष्ण हा परिचारी कृष्ण हा वेव्हारी । कृष्ण घ्या वो नारी आणिकी ह्मणे ॥१॥
ह्मणे कृष्णाविण कैसें तुह्मां गमे । विळ हा करमे वायांविण ॥२॥
वांयांविण तुह्मी पिटितां चावटी । घ्या गे जगजेठी क्षणभरी ॥३॥
क्षणभरी याच्या सुखाचा सोहळा । पहा एकवेळा घेऊनियां ॥४॥
याचें सुख तुह्मां कळलियावरी । मग दारोदारीं न फिराल ॥५॥
लटिकें हें तुह्मां वाटेल खेळणें । एका कृष्णेविना अवघेचि ॥६॥
अवघ्यांचा तुह्मी टाकाल सांगात । घेऊनी अनंत जाल राना ॥७॥
नावडे तुम्हांस आणीक बोलिलें । मग हें लागलें हरि ध्यान ॥८॥
न करा हा मग या जिवा वेगळा । टोंकवाल बाळा आणिका ही ॥९॥
आणिकां ही तुह्मां येती काकुलती । जवळी इच्छितीं क्षण बैसों ॥१०॥
बैसों चला पाहों गोपाळाचें मुख । एकी एक सुख सांगतील ॥११॥
सांगे जंव ऐसी मात दसवंती । तंव त्या धरिती चित्तीं बाळा ॥१२॥
बाळा एकी घरा घेऊनियां जाती । नाहीं त्या परती तुका ह्मणे ॥१३॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग १६
॥६६८३॥
तुका ह्मणे पुन्हा न येती मागुत्या । कृष्णासीं खेळतां दिवस गमे ॥१॥
दिवस राती कांहीं नाठवे तयांसी । पाहातां मुखासी कृष्णाचिया ॥२॥
याच्या मुखें नये डोळ्यासी वीट । राहिले हे नीट तटस्थचि ॥३॥
ताटास्थ राहिलें सकळ शरीर । इंद्रियें व्यापार विसरलीं ॥४॥
विसरल्या तान भूक घर दार । नाहीं हा विचार असों कोठें ॥५॥
कोठें असों कोण झाला वेळ काळ । नाठवे सकळ विसरल्या ॥६॥
विसरल्या आह्मी कोणीये जातीच्या । वर्णाही चहूंच्या एक झाल्या ॥७॥
एक झाल्या तेव्हां कृष्णाचिया सुखें । नि:शंक भातुकें खेळतील ॥८॥
खेळती भातुकें कृष्णाच्या सहित । नाहीं आशंकित चित्त त्यांचें ॥९॥
चित्तीं तो गोविंद लटिकें दळण । करिती हें जन करी तैसें ॥१०॥
जन करी तैसा खेळतील खेळ । अवघा गोपाळ करुनियां ॥११॥
करिती आपला अवघा गोविंद । जना साच फंद लटिका त्या ॥१२॥
त्यांनी केला हरि सासुरें माहेर । बंधुहे कुमर दीर भावे ॥१३॥
भावना राहिली एकाचिये ठायीं । तुका ह्मणे पायीं गोविंदाचे ॥१४॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग १७
॥६६८४॥
गोविंद भ्रतार गोविंद मुळहारी । नामें भेद परि एकचि तो ॥१॥
एकाचींच नामें ठेवियेंली दोनी । कल्पितील मनीं यावें जावें ॥२॥
जावे यावें तिही घरींचिया घरीं । तेथींची सिदोरी तेथें न्यावी ॥३॥
विचारितां दिसे येणें जाणें खोटें । दाविती गोमटें लोका ऐसें ॥४॥
लोक करुनियां साच वर्तताती । तैशा त्या खेळती लटिक्याची ॥५॥
लटिकी करिती मंगळदायकें । लटिकींच एकें एकां व्याही ॥६॥
व्याही भाई हरि सोयरा जांवयी ॥ अवघियांच्या ठायीं केला एक ॥७॥
एकासीच पावें जें कांहीं करिती । उपचार संपत्ति नाना भोग ॥८॥
भोग देती सर्व एका नारायणा । लटिक्या भावना व्याही भाई ॥९॥
लटिकाच त्यांणीं केला संवसार । जाणती साचार वेगळा त्या ॥१०॥
त्यांणीं मृत्तिकेचे करुनी अवघें । खेळतील दोघें पुरुषनारी ॥११॥
पुरुषनारी त्यांणीं ठेवियेली नांवे । कौतुकभावें विचरती ॥१२॥
विचरती जैसे भावें लोक । तैसें नाहीं मुख खेळतीया ॥१३॥
यांणीं जाणितलें आप आपणया । लटिकें हें वांयां खेळतों तें ॥१४॥
खेळतों ते आह्मी नव्हों नारीनर । ह्मणोनी विकार नाहीं तयां ॥१५॥
तयां ठावें आहे आह्मी अवघीं एक । म्हणोनी नि:शंक खेळतील ॥१६॥
तयां ठावे नाहीं हरीचिया गुणें । आह्मी कोण कोणें काय खेळों ॥१७॥
काय खातों आह्मी कासया सांगातें । कैसें हें लागतें नेणों मुखीं ॥१८॥
मुखीं चवी नाहीं वरी अंगीं लाज । वर्ण याती काज न धरिती ॥१९॥
न धरिती कांहीं संकोच त्या मना । हांसतां या जना नाइकती ॥२०॥
नाइकती बोल आणिकांचे कानीं । हरि चित्तीं मनीं बैसलासे ॥२१॥
बैसलासे हरि जयांचियें चित्तीं । तयां नावडती मायबापें ॥२२॥
मायबापें त्यांचीं नेती पाचारुनी । बळे परि मनीं हरि वसे ॥२३॥
वसतील बाळा आपापले घरीं । ध्यान त्या अंतरीं गोविंदाचें ॥२४॥
गोविंदाचें ध्यान निजलिया जाग्या । आणीक वाउग्या न बोलती ॥२५॥
न बोलती निजलिया हरिविण । जागृति सपन एक झालें ॥२६॥
एकविध सुख घेती नित्य बाळा । भ्रमर परिमळालागीं तैसा ॥२७॥
तैसा त्यांचा भाव घेतला त्यांपरी । तुका ह्मने हरि बाळलीला ॥२८॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग १८
॥६६८५॥
लीलाविग्रही तो लेववी खाववी । यशोदा बैसवी मांडीवरी ॥१॥
मांडीवरी भार पुष्पाचिये परी । बैसोनियां करी स्तनपान ॥२॥
नभाचाही साक्षी पाताळापरता । कुर्वाळिते माता हातें त्यासी ॥३॥
हातें कुर्वाळुनी मुखीं घाली घांस । पुरे ह्मणे तीस पोट धालें ॥४॥
पोट घालें मग देतसे ढेंकर । भक्तीचे तें फार तुळसीदळ ॥५॥
तुळसीदळ भावें सहित देवा पाणी । फार तें त्याहुनि क्षीरसागरा ॥६॥
क्षीराचा कांटाळा असे एकवेळ । भक्तीचें तें जळ गोड देवा ॥७॥
देवा भक्त जिवाहुनी आवडती । सकळहि प्रीति त्यांच्याठायीं ॥८॥
त्यांचा हा अंकित सर्व भावें हरि । तुका ह्मणे करी सर्व काज ॥९॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग १९
॥६६८६॥
जयेवेळीं चोरुनियां नेलीं वत्सें । तयालागीं तैसें होणें लागे ॥१॥
लागे दोहीं ठायीं करावें पाळण । जगाचा जीवन मायबाप ॥२॥
माय झाल्यावरी अवघ्या वत्सांची । घरीं वत्सें जीचीं तैसा झाला ॥३॥
झाला तैसा जैसे घरींचे गोपाळ । आणिक सकळ माहेरी पांवे ॥४॥
मोहरी पावे सिंगें वाहिल्या काहाळा । देखिला सोहाळा ब्रह्मादिकीं ॥५॥
ब्रह्मादिका सुख स्वप्नींही नाहीं । तैसें दोहीं ठायीं वोसंडलें ॥६॥
वोसंडल्या क्षीर अमुप त्या गायी । जैसी ज्याची आई तैसा झाला ॥७॥
लाघव कळलें ब्रह्मयासी याचें । परब्रह्म साचें अवतरलें ॥८॥
तरले हे जन सकळही आतां । ऐसें तो विधाता बोलियेला ॥९॥
लागला हे स्तुति करुं अनंताचि । चतुर्मुख वाची भक्ति स्तोत्रें ॥१०॥
भक्तिकाजें देवें केला अवतार । पृथ्वीचा भार फेडावया ॥११॥
पृथिवी दाटिली होती या असुरीं । नासाहावे वरी भार तये ॥१२॥
तया काकुलती आपल्या दासांची । तया लागी वेची सर्वस्वही ॥१३॥
स्वहित दासांचे करावयालागीं । अव्यक्त हें जगीं व्यक्ती आलें ॥१४॥
लेखा कोण करी त्यांचिया पुण्याचा । जयांसवें वाचा बोले हरी ॥१५॥
हरी नाममंत्रे पातकांच्या रासी । तो आला घरासी गौळियांच्या ॥१६॥
गौळिये अवघीं झालीं कृष्णमय । नामें लोकत्रय तरतील ॥१७॥
तरतील नामें कृष्णाचिया दोषी । बहुत ज्यांपाशीं होईल पाप ॥१८॥
पाप ऐसें नाहीं कृष्णनामें राहे । धन्य तोचि पाहे कृष्णमुख ॥१९॥
मुख माझे काय जो मी वर्णू पार । नमस्कार घाली ब्रम्हा ॥२०॥
ब्रह्मा नमस्कार घाली गोधनासी । कळला तयासी हाचि देव ॥२१॥
देवचि अवघा झालासे सकळ । गाई हा गोपाळ वत्सें तेथें ॥२२॥
तेथें पाहाणें जें आणिक दुसरें । मूर्ख त्या अंतरें दुजा नाहीं ॥२३॥
दुजा भाव तुका ह्मणे जया चित्तीं । रवरव भोगिती कुंभपाक ॥२४॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग २०
॥६६८७॥
कुंभपाक लागे तयासी भोगणें । अवघाचि नेणे देव ऐसा ॥१॥
देव ऐसा ठावा नाहीं जया जना । तयासी यातना यम करी ॥२॥
कळला हा देव तया साच खरा । गाई वत्सें घरा धाडी ब्रह्मा ॥३॥
ब्रह्मादिकां ऐसा देव अगोचर । कैसा त्याचा पार जाणवेल ॥४॥
जाणवेल देव गौळियांच्या भावें । तुका ह्मणे व्हावें संचित हें ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग २१
॥६६८८॥
संचित उत्तम भूमि कसूनियां । जाऊं नेणें वांयां परि त्याचें ॥१॥
त्याचिया पिकासी आलिया घुमरी । आल्या गाईवरी आणिक गाई ॥२॥
गाई दवडूनि घालिती बाहेरी । तंव ह्मणे हरी बांधा त्याही ॥३॥
त्याही तुह्मी बांधा तुमच्या सारिख्या । भोवंडा पारिख्या वाडयांतुनी ॥४॥
पारिख्या न येती कोणाचिया घरा । सूत्रधारी खरा नारायण ॥५॥
नारायण नांदे जयाचिये ठायीं । सहज तेथें नाहीं घालमेली ॥६॥
मेलीं हीं शाहाणीं करितां सायास । नाहीं सुखलेश तुका ह्मणे ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग २२
॥६६८९॥
तुका ह्मणे सुख घेतलें गोपाळीं । नाचती कांबळी करुनी ध्वजा ॥१॥
करुनियां टिरे आपुल्या मांदळ । वाजविती टाळ दगडाचे ॥२॥
दगडाचे टाळ कोण त्यांचा नाद । गीत गातां छंद ताल नाहीं ॥३॥
ताल नाहीं गातां नाचतां गोपाळां । घननीळ सांवळा तयांमध्यें ॥४॥
मध्यें जया हरि तें सुख आगळे । देहभाव काळें नाही तयां ॥५॥
तयांसी आळंगी आपुलिया करीं । जाती भूमीवरी लोटांगणीं ॥६॥
निजभाव देखे जयांचिये अंगी । तुका ह्मणे संगीं क्रीडे तयां ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग २३
॥६६९०॥
तयांसवें करी काला दहिभात । सिदोर्‍या अनंत मेळवुनी ॥१॥
मेळवुनी अवघियांचे एके ठायीं । मागें पुढें कांहीं उरों नेदी ॥२॥
नेदी चोरी करुं जाणें अंतरींचें । आपलें ही साचे द्यावें तेथें ॥३॥
द्यावा दहीं भात आपले प्रकार । तयांचा वेव्हार सांडावावा ॥४॥
वांटी सकळांसी हातें आपुलिया । जैसें मागें तया तैसें द्यावें ॥५॥
द्यावें सांभाळुनी सम तुकभावें । आपणही खावें त्यांचे तुक ॥६॥
तुक सकळांचे गोविंदाचे हातीं । कोण कोणें गति भला बुरा ॥७॥
राखे त्यासी तसें आपलाल्या भावें । विचारुनी द्यावें जैसें तैसें ॥८॥
तैसें सुख नाहीं वैकुंठीच्या लोका । तें दिलें भाविकां गोपाळांसी ॥९॥
गोपाळांचे मुखीं देऊनी कवळ । घांस माखे लाळ खाय त्यांची ॥१०॥
त्यांचिये मुखींचे काढूनियां घांस । झोंबता हातांस खाय बळें ॥११॥
बळें जयाचिया ठेंगणें सकळ । तया ते गोपाळ पाडितील ॥१२॥
पाठी उचलुनी वाहातील खांदीं । नाचतील मांदीं मेळवूनि ॥१३॥
मांदीं मेळवूनी धणी दिली आह्मां । तुका ह्मणे जमा केल्या गाई ॥१४॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग २४
॥६६९१॥
केला पुढें हरि अस्तमाना दिसा । मागें त्यासरिसा थाट चाले ॥१॥
वाट चाले गाई गोपाळांची धूम । पुढें कृष्ण राम तयां सोयी ॥२॥
सोयी लागलीया तयांची अनंतीं । न बोलावितां येती मागें तया ॥३॥
तयांचिये चित्तीं बैसला अनंत । घेती नित्यनित्य तेंचि सुख ॥४॥
सुख नाहीं कोणा हरीच्या वियोगें । तुका म्हणे जुगें घडी जाय ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग २५
॥६६९२॥
जाय फाकोनियां निवडोनी गाई । आपुल्याच सोयी घराचिये ॥१॥
घराचिये सोयी अंतरला देव । गोपाळांचे जीव गोविंदापें ॥२॥
गोविंदें वेधीलें तुका ह्मणे मन । वियोगें ही ध्यान संयोगाचे ॥३॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग २६
॥६६९३॥
संयोग सकळां असे सर्वकाळ । दुश्चित्त गोपाळ आला दिसे ॥१॥
गोपाळ गुणाचा ह्मणे गुणमय । निंबलोण मयि उतरिलें ॥२॥
उतरुन हातें धरी हनुवठी । ओवाळुनी दिठी सांडियेली ॥३॥
दिठी घाली माता विश्वाच्या जनका । भक्तिचिया सुखा गोडावला ॥४॥
लहान हा थोर जीवजंतु भुतें । आपण दैवतें झाला देवी ॥५॥
देवी ह्मैसासुर मुंजिया खेचर । लहानहि थोर देव हरि ॥६॥
हरि तुका म्हणे अवघा एकला । परि हा धाकुला भक्तीसाठीं ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग २७
॥६६९४॥
भक्तीसाठीं केली यशोदेसी आळी । थिंकोनियां चोळी डोळे देव ॥१॥
देव गिळूनियां धरिलें मोहन । माय ह्मणे कोण येथें दुजें ॥२॥
दुजें येथें कोणी नाहीं कृष्णाविण । निरुते जाणोन पुसे देवा ॥३॥
देवापाशीं पुसे देव काय झाला । हांसे आलें बोला याचें हरि ॥४॥
यांचे मी जवळी देव तो नेणती । लटिकें मानिती साच खरें ॥५॥
लटिकें तें साच साच तें लटिकें । नेणती लोभिकें आशाबद्ध ॥६॥
सांग ह्मणे माय येरु वासी तोंड । तव तें ब्रह्मांड देखे माजी ॥७॥
माजी जया चंद्र सूर्य तारांगणें । तो भक्तांकारणे बाळलीळा ॥८॥
लीळा कोण जाणे याचें महिमान । जगाचें जीवन देवादिदेव ॥९॥
देवें कवतुक दाखविलें तयां । लागती ते पायां मायबाप ॥१०॥
मायबाप ह्मणे हाचि देव खरा । आणिक पसारा लटिका तो ॥११॥
तोहि त्यांचा देव दिला नारायणें । माझें हें करणें तोहि मीच ॥१२॥
मीच ह्मणउनी जें जें तेथें ध्याती । तेथें मी श्रीपति भोगिता तें ॥१३॥
तें मज वेगळें मी तया निराळा । नाहीं या सकळा ब्रह्मांडांत ॥१४॥
तद्भावना तैसें भविष्य तयांचें । फळ देता साचें मीच एक ॥१५॥
मीच एक खरा बोले नारायण । दाविलें निर्वाण निजदासां ॥१६॥
निजदासां खूण दाविली निरुती । तुका ह्मणे भूतीं नारायण ॥१७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग २८
॥६६९५॥
नारायण भूतीं न कळे जयांसी । तयां गर्भवासीं येणें जाणें ॥१॥
येणें जाणें होय भूतांच्या मत्सरें । न कळतां खरें देव ऐसा ॥२॥
देव ऐसा जया कळला सकळ । गेली तळमळ द्वेषबुद्धि ॥३॥
बुडीचा पालट नव्हे कोणे काळीं । हरि जळीं स्थळीं तयां चित्तीं ॥४॥
चित्त तें निर्मळ जैसे नवनीत । जाणिजे अनंत तयामाजी ॥५॥
तयामाजि हरि जाणिजे त्या भावें । आपलें परावें सारिखेंचि ॥६॥
चिंतनें तयांच्या तरती आणीक । जो हें सकळीक देव देखे ॥७॥
देव देखे तोही देव कसा नव्हे । उरला संदेहें काय त्यासी ॥८॥
काया वाचा मनें पुजावे वैष्णव । ह्मणउनी भाव धरुनियां ॥९॥
यांसीं कवतुक दाखविलें रानीं । वोणवा गिळूनी गोपाळांसी ॥१०॥
गोपाळांसी डोळे झांकविले हातें । धरिलें अनंतें विश्वरुप ॥११॥
पसरुनी मुख गिळियेले ज्वाळ । पहाती गोपाळ बोटां सांदी ॥१२॥
संधि सारुनिया पाहिलें अनंता । ह्मणती ते आतां कळलासि ॥१३॥
कळला हा तुझा देह नव्हे देवा । गिळिला वोणवा आणीक तो ॥१४॥
तो तयां कळला आरुषां गोपाळां । दुर्गम सकळां साधनांसी ॥१५॥
सीण उरे तुका ह्मणे साधनाचा । भाविकासी साचा भाव दावी ॥१६॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग २९
॥६६९६॥
भाव दावी शुद्ध देखोनियां चित्त । आपल्या अंकित निजदासां ॥१॥
सांगे गोपाळांसी काय पुण्य होतें । वाचलों जळते आगी हातीं ॥२॥
आजी आह्मां येथें राखियेलें देवें । नाहीं तरी जीवें न वांचतों ॥३॥
न वांचत्या गाई जळतों सकळें । पूर्वपुण्यबळें वांचविलें ॥४॥
पूर्वपुण्य होतें तुमचिये गांठीं । बोले जगजेठी गोपाळांसी ॥५॥
गोपाळांसी ह्मणे वैकुंठनायक । भले तुह्मी एक पुण्यवंत ॥६॥
करी तुका ह्मणे करविता आपण । द्यावें थोरपण सेवकांसी ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ३०
॥६६९७॥
काय आह्मां चालविसी वायांविण । ह्मणती दुरुन देखिलासी ॥१॥
लावूनियां डोळे नव्हतों दुश्चित । तुज परचित्त माव होती ॥२॥
होती दृष्टि आंत उघडी आमची । बाहेरी ते वांयांचि कुंची झाकूं ॥३॥
झालासी थोरला थोरल्या तोंडाचा । गिळियेला वाचा धुर आगी ॥४॥
आगी खातो ऐसा आमचा सांगाती । आनंदें नाचती भोंवताली ॥५॥
भोंवतीं आपणा मेळविलीं देवें । तुका ह्मणे ठावें नाहीं ज्ञान ॥६॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ३१
॥६६९८॥
नाहीं त्याची शंका वैकुंठनायका । नेणती ते एकाविण दुजा ॥१॥
जाणतियां सवें येऊं नेदी हरि । तर्कवादी दुरी दुराविले ॥२॥
वादियासी भेद निंदा अहंकार । देऊनियां दूर दुराविले ॥३॥
दुराविले दूर आशाबद्ध देवा । करितां या सेवा कुटुंबाची ॥४॥
चित्तीं द्रव्यदारा पुत्रादि संपत्ति । समान ते होती पशु नर ॥५॥
नरक साधिला विसरोनीं देवा । बुडाले ते भवनदीमाजी ॥६॥
जिहीं हरिसंग केला संवसारीं । तुका ह्मणे खरी खेप त्यांची ॥७॥
बाळक्रीडा अभंग ३२
॥६६९९॥
खेळींमेळीं आले घरा गोपीनाथ । गोपाळांसहित मातेपाशीं ॥१॥
मातेपाशीं एक नवल सांगती । झाली तैसी ख्याती वोणव्याची ॥२॥
ओवाळिलें तिनें करुनी आरती । पुसे दसवंती गोपाळांसी ॥३॥
पुसे पडताळुनी मागुती मागुती । गोपाळ सांगती कवतुक ॥४॥
कवतुक कानीं आइकतां त्याचे । बोलतां ये वाचे वीट नये ॥५॥
नयन गुंतले श्रीमुख पाहतां । न साहे लवतां आड पातें ॥६॥
तेव्हां कवतुक कळों आलें कांहीं । हळूहळू दोहीं मायबापां ॥७॥
हळूहळू त्यांचे पुण्य झालें वाड । वारलें हें झाड तिमिराचें ॥८॥
तिमिर हें तेथें राहों शके कैसें । झालिया प्रकाशें गोविंदाच्या ॥९॥
दावी तुका ह्मणे देव ज्या आपणा । पालटे तें क्षणामाजी एका ॥१०॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ३३
॥६७००॥
काय आतां यासी ह्मणावें लेकरु । जनाचा हा गुरु मायबाप ॥१॥
माया याची यासी राहिली व्यापून । कळों नये क्षण एक होतां ॥२॥
क्षण एक होतां विसरलीं त्यासी । माझें माझें ऐसें करी बाळा ॥३॥
करी कवतुके कळों नेदी कोणा । योजुनी कारणा तेंचि खेळे ॥४॥
तें सुख लुटिलें घरींचिया घरीं । तुका ह्मणे परी आपुलाल्या ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ३४
॥६७०१॥
आपुलाल्यापरी करितील सेवा । गीत गाती देवा खेळवूनी ॥१॥
खेळ मांडियेला यमुनें पाबळीं । या रे चेंडूफळी खेळूं आतां ॥२॥
आणविल्या डांगा चवगुणां काठी । बैसोनियां वांटी गडिया गडी ॥३॥
गडी जंव पाहे आपणासमान । नाहीं नारायण ह्मणे दुजा ॥४॥
जाणोनि गोविंदें सकळांचा भाव । तयांसी उपाव तोचि सांगे ॥५॥
सांगे सकळांसी व्हा रे एकीकडे । चेंडू राखा गडे तुह्मी माझा ॥६॥
मज हा नलगे आणीक सांगाती । राखावी३ बहुतीं हाक माझी ॥७॥
माझे हाके हाक मेळवा सकळ । नव जा बरळ एकमेका ॥८॥
एका समतुकें अवघेचि राहा । जाईल तो पाहा धरा चेंडू ॥९॥
चेंडू धरा ऐसें सांगतों सकळां । आपण निराळा एकलाचि ॥१०॥
चिंतुनियां चेंडू हाणे ऊर्ध्वमुखें । ठेलीं सकळीक पाहातचि ॥११॥
पाहातचि ठेलीं न चलतां कांहीं । येरु लवलाहीं ह्मणे धरा ॥१२॥
धरावा तयानें त्याचें बळ ज्यासी । येरा आणिकांसी लाग नव्हे ॥१३॥
नव्हे काम बळ बुद्धि नाहीं त्याचें । न धरवे निचे उंचाविण ॥१४॥
विचारीं पडिले देखोनी गोपाळ । या ह्मणे सकळ मजमागें ॥१५॥
मार्ग देवाविण न दिसे आणिका । चतुर होत का बहुत जन ॥१६॥
चतुर चिंतिती बहुत मारग । हरि जाय लाग पाहोनियां ॥१७॥
यामागें जे गेले गोविंदा गोपाळ । ते नेले सीतळ पंथ ठायां ॥१८॥
पंथ जे चुकले आपले मतीचे । तयामागें त्यांचे तेचि हाल ॥१९॥
हाल दोघां एक मोहरा मागिलां । चालतां चुकला वाट पंथ ॥२०॥
पंथ पुढिलांसी चालतां न कळे । मागिलांनीं डोळे उघडावे ॥२१॥
वयाचा प्रबोध विचार ज्या नाहीं । समान तो देहीं बाळकांसी ॥२२॥
सिकविलें हित नाइके जो कानीं । त्यामागें भल्यांनीं जाऊं नये ॥२३॥
नये तेंचि करी श्रेष्ठाचिया मना । मूर्ख एक जाणा तोचि खरा ॥२४॥
रानभरी झाले न कळे मारग । मग तो श्रीरंग आठविला ॥२५॥
लाज सांडुनियां मारितील हाका । कळलें नायका वैकुंठीच्या ॥२६॥
चारी वेद ज्याची कीर्ति वाखाणिती । तया अति प्रीति गोपाळांची ॥२७॥
गोपाळांचा धांवा आइकिला कानीं । सोयी चक्रपाणि पालविलें ॥२८॥
सोयी धरुनियां आले हरिपासीं । लहान थोरांसी सांभाळिलें ॥२९॥
सांभाळिलें तुका ह्मणे सकळांहि । सुखी झाले तेही हरिमुखें ॥३०॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ३५
॥६७०२॥
मुखें सांगे त्यांसी पैल चेंडू पाहा । उदकांत डोहाचिये माथां ॥१॥
माथां कळंबाचे अवघडा ठायीं । दावियेला डोहीं जळामाजी ॥२॥
जळांत पाहातां हाडति या दृष्टि । ह्मणे जगजेठी ऐसें नव्हे ॥३॥
नव्हे साच चेंडू छाया दिसे आंत । खरा तेथें चित्त लावा वरी ॥४॥
वरी देखियेला अवघ्यांनीं डोळां । ह्मणती गोपाळा आतां कैसें ॥५॥
कैसें करुनियां उतरावा खालीं । देखोनियां भ्यालीं अवघीं डोहो ॥६॥
डोहो बहु खोल काळ्या भीतर । सरलीं माघारीं अवघीं जणें ॥७॥
जयाचें कारण तयासीच ठावें । पुसे त्याच्या भावें त्यास हरि ॥८॥
त्यासी नारायण ह्मणे रहा तळीं । चढे वनमाळी झाडावरी ॥९॥
वरी जातां हरि पाहाती गोपाळ । ह्मणती सकळ आह्मी नेणों ॥१०॥
नेणों ह्मणती हें करितोसी कायी । आह्मां तुझी आई देईल सिव्या ॥११॥
आपुलिया कानां ठेवूनियां हात । सकळीं निमित्य टाळियेलें ॥१२॥
निमित्याकारणें रचिलें कारण । गेला नारायण खांदीवरी ॥१३॥
खांदीवरी पाव ठेवियेला देवें । पाडावा त्या भावें चेंडु तळीं ॥१४॥
तळील नेणती तुका ह्मणे भाव । अंतरींचा देव जाणों नेदी ॥१५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ३६
॥६७०३॥
नेदी कळों केल्याविण तें कारण । दाखवी आणून अनुभवा ॥१॥
न पुरेसा हात घाली चेंडुकडे । ह्मणीतलें गडे सांभाळावें ॥२॥
सांभाळ करिता सकळां जीवांचा । गोपाळांसी वाचा ह्मणे बरें ॥३॥
बरें विचारुनी करावें कारण । ह्मणे नारायण बर्‍या बरें ॥४॥
बरें म्हणऊनी तयांकडे पाहे । सोडविला जाय चेंडु तळा ॥५॥
तयासवें उडी घातली अनंतें । गोपाळ रडत येती घरा ॥६॥
येतां त्यांचा लोकीं देखिला कोल्हाळ । सामोरीं सकळ आलीं पुढें ॥७॥
पुसती ते मात आप आपल्यासी । हरिदु:खे त्यांसी न बोलवे ॥८॥
न बोलवे हरि बुडालासे मुखें । कुटितील दु:खे उर माथे ॥९॥
मायबापें तुका म्हणे न देखती । ऐसें दु:ख चित्तीं गोपाळांच्या ॥१०॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ३७
॥६७०४॥
गोपाळां उभडु नावरे दु:खाचा । कुंटित हे वाचा झाली त्यांची ॥१॥
झालें काय ऐसें न कळे कोणासी । ह्मणती तुह्मांपासीं देव होता ॥२॥
देवासवें दु:ख न पवते ऐसें । कांहीं अनारिसें दिसे आजी ॥३॥
आजी दिसे हरि फांकला यांपाशी । ह्मणऊनी ऐशी परी झाली ॥४॥
जाणविल्याविण कैसें कळे त्यांसि । शहाणे तयांसी कळों आलें ॥५॥
कळों आलें तिहीं फुंद शांत केला । ठायींचाच त्यांला थोडा होता ॥६॥
होता तो विचार सांगितला जना । गोपाळ शाहाणा होता त्याणें ॥७॥
सांगे आतां हरि तुह्मां आम्हां नाहीं । बुडाला तो डोहीं यमुनेच्या ॥८॥
यासी अवकाश नव्हेचि पुसतां । झालिया अनंता कोण परी ॥९॥
परी त्या दु:खाची काय सांगो आतां । तुका ह्मणे माता लोकपाळा ॥१०॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ३८
॥६७०५॥
पाषाण फुटती तें दु:ख देखोनी । करितां गौळणी शोक लोकां ॥१॥
काय ऐसें पाप होतें आम्हांपासीं । बोलती एकासी एक एका ॥२॥
एकांचिये डोळां असूं बाह्यात्कारीं । नाहीं तीं अंतरीं जळतील ॥३॥
जळतील एकें अंतर्बाह्यात्कारे । टाकिली लेंकुरें कडियेहूनी ॥४॥
निवांत चि एकें राहिलीं निश्चिंत । बाहेरी ना आंत जीव त्यांचे ॥५॥
त्यांचे जीव वरी आले त्या सकळां । एका त्या गोपाळांवांचूनियां ॥६॥
वांचणें ते आतां खोटें संवसारीं । नव्हे भेटी जरी हरीसवें ॥७॥
सवें घेऊनियां चाललीं गोपाळां । अवघींच बाळा नर नारी ॥८॥
नर नारी नाहीं मनुष्याचें नांव । गोकुळ हें गांव सांडियेलें ॥९॥
सांडियेली अन्ने संपदा सकळ । चित्तीं तो गोपाळ धरुनी जाती ॥१०॥
तिरीं माना घालुनियां उभ्या गाई । तटस्थ या डोहीं यमुनेच्या ॥११॥
यमुनेच्या तिरीं झाडें वृक्ष वल्ली । दु:खें कोमाइलीं कृष्णाचिया ॥१२॥
यांचें त्यांचे दु:ख एक झालें तिरीं । मग शोक करी मायबाप ॥१३॥
मायबाप तुका ह्मणे सदोदर । तोंवरीच तीर न पवतां ॥१४॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ३९
॥६७०६॥
तीर देखोनियां यमुनेचें जळ । काठींच कोल्हाळ करिताती ॥१॥
कइवाड नव्हे घालावया उडी । आपणासी ओढी भय मागें ॥२॥
मागें सरे माय पाउलापाउलीं । आपलेंच घाली धाकें अंग ॥३॥
अंग राखोनियां माय खेद करी । अंतरींचें हरी जाणवलें ॥४॥
जाणवलें मग देवें दिली बुडी । तुका ह्मणे कुडी भावना हे ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ४०
॥६७०७॥
भावनेच्या मुळें अंतरला देव । शिरला संदेह भयें पोटीं ॥१॥
पोटीं होतें मागें जीव द्यावा ऐसें । बोलिल्या सरिसें न करवे ॥२॥
न करवे त्याग जीवाचा या नास । नारायण त्यास अंतरला ॥३॥
अंतरला बहु बोलतां वाउगे । अंतरींच्या त्यागेंविण गोष्टी ॥४॥
गोष्टी सकळांच्या आइकिल्या देवें । कोण कोण्याभावें रडतीं तीं ॥५॥
तीं गेलीं घरास आपल्या सकळ । गोधनें गोपाळ लोक माय ॥६॥
मायाबापांची तों ऐसी झाली गति । तुका ह्मणे अंतीं कळों आलें ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ४१
॥६७०८॥
आला त्यांचा भाव देवाचिया मना । अंतरीं कारणासाठीं होता ॥१॥
होता भाव त्यांचा पाहोनी निराळा । नव्हता पाताळा गेला आधीं ॥२॥
आधीं पाठीमोरीं झालीं ती सकळें । मग या गोपाळें बुडी दिली ॥३॥
दिली हाक त्याणें जाऊनी पाताळा । जागविलें काळा भुजंगासी ॥४॥
भुजंग हा होता निजला मंदिरीं । निर्भर अंतरीं गर्वनिधि ॥५॥
गर्व हरावया आला नारायण । मिस या करुन चेंडुवाचें ॥६॥
चेंडुवाचे मिसें काळ्या नाथावा । तुका म्हणे देवा कारण हें ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ४२
॥६७०९॥
काळ्याचे मागे चेंडू पत्नीपाशीं । तेज:पुंज राशी देखियेला ॥१॥
लावण्यपुतळा मुखप्रभाराशी । कोटि रवि शशी उगवले ॥२॥
उगवला खांब कर्दळीचा गाभा । ब्रीदें वांकी नभा देखे पायीं ॥३॥
पाहिला सकळ तिनें न्याहाळूनी । कोण या जननी विसरली ॥४॥
विसरु ही तीस कैसा याचा झाला । जीवाहूनी वाला दिसतसे ॥५॥
दिसतसे रुप गोजिरें लहान । पाहतां लोचन सुखावले ॥६॥
पाहिलें पर्तोनी काळा दुष्टाकडे । मग ह्मणे कुडें झालें आतां ॥७॥
आतां हा उठोनी खाईल या बाळा । देईल वेल्हाळा माय जीव ॥८॥
जीव याचा कैसा वांचे ह्मणे नारी । मोहिली अंतरीं हरीरुपें ॥९॥
रुपें अनंताचीं अनंतप्रकार । न कळे साचार तुका म्हणे ॥१०॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ४३
॥६७१०॥
ह्मणे चेंडू कोणें आणिला या ठाया । आलों पुरवाया कोड त्याचें ॥१॥
त्याचें आइकोन निष्ठुर वचन । भयाभीत मन झालें तिचें ॥२॥
तिची चित्तवृत्ति होती देवावरी । आधीं ते माघारी फिरली वेगीं ॥३॥
वेगीं मन गेलें भ्रताराचे सोयी । विघ्न आलें कांहीं आह्मांवरी ॥४॥
वरी उदकास अंत नाहीं पार । अक्षोभ सागर भरलासे ॥५॥
संचारकरुनी कोण्या वाटे आला । ठायींच देखिला अवचिता ॥६॥
अवचिता नेणों येथें उगवला । दिसे तो धाकुला बोल मोठे ॥७॥
मोठयानें बोलतो भय नाहीं मनीं । केला उठवूनी काळ जागा ॥८॥
जागविला काळसर्प तये वेळीं । उठिला कल्लोळीं विषाचिये ॥९॥
यमुनेच्या डोहावरी आला ऊत । काळ्याकृतांतधुधुकारें ॥१०॥
कारणें ज्या येथें आला नारायण । झालें दरुषण दोघांमध्यें ॥११॥
दोघांमध्यें झाले बोल परस्परें प्रसंग उत्तरें युद्धाचिया ॥१२॥
चिंतावला चित्तीं तोंडें बोले काळ । करीन सकळ ग्रास तुझा ॥१३॥
झाला सावकाश झेंप घाली वरी । तंव हाणे हरि मुष्टिघातें ॥१४॥
तेणें काळें त्यासी दिसे काळ तैसा । हरावया जैसा जीव आला ॥१५॥
आठवले काळा हाकारिलें गोत । मिळालीं बहुत नागकुळें ॥१६॥
कल्हारीं संधानीं वेष्टियेला हरि । अवघा विखारीं व्यापियेला ॥१७॥
यांस तुका ह्मण नाहीं भक्ताविण । गरुडाचें चिंतन केलें मनीं ॥१८॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ४४
॥६७११॥
निजदास उभा तात्काळ पायापें । स्वामी देखे सर्पे वेष्टियेला ॥१॥
लहानथोरें होतीं मिळालीं अपारें । त्यांच्या धुधुकारें निवारलीं ॥२॥
निघतां आपटी धरुनी धांवामधीं । एकाचेंचि वधी माथें पायें ॥३॥
एकीं जीव दिले येतांच त्या धाकें । येतील तीं एकें काकुलती ॥४॥
यथेष्ट भक्षिलीं पोट धाये वरी । तंव ह्मणे हरि पुरे आतां ॥५॥
आतां करुं काम आलों जयासाठीं । हरि घाली मिठी काळयासी ॥६॥
यासी नाथुनियां नाकीं दिली दोरी । चेंडू भार शिरीं कमळांचा ॥७॥
चालविला वरी बैसे नारायण । गरुडा आळंगून बहुडविलें ॥८॥
विसरु न पडे संवगडया गाई । यमुनेच्या डोहीं लक्ष त्यांचें ॥९॥
त्याच्या गोष्टी कांठीं बैसोनी सांगती । बुडाला दाविती येथें हरि ॥१०॥
हरीचें चिंतन करितां आठव । तुका ह्मणे देव आला वरी ॥११॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ४५
॥६७१२॥
अवचित त्यांणी देखिला भुजंग । पळतील मग हाउ आला ॥१॥
आला घेऊनिया यमुने बाहेरी । पालवितो करीं गडियांसी ॥२॥
गडियांसी ह्मणे वैकुंठनायक । या रे सकळीक मजपाशीं ॥३॥
मजपाशीं तुह्मां भय काय करी । जवळी या दुरी जाऊं नका ॥४॥
कानीं आइकिलें गोविंदाचे बोल । म्हणती नवल चला पाहों ॥५॥
पाहों आले हरी जवळ सकळ । गोविंदें गोपाळ आळिंगिले ॥६॥
आल्या गाई वरी घालितील माना । वोरसलें स्तना क्षीर लोटें ॥७॥
लोटती सकळें एकावरी एक । होऊनी पृथक कुर्वाळलीं ॥८॥
कुर्वाळलीं आनंदें घेती चारापाणी । तिहीं चक्रपाणी देखियेला ॥९॥
त्यांचपाशीं होता परि केली माव । न कळे संदेह पडलिया ॥१०॥
याति वृक्ष वल्ली होत्या कोमेलिया । त्यांसी कृष्णें काया दिव्य दिली ॥११॥
दिले गोविंदें त्या पदा नाहीं नाश । तुका म्हणे आस निरसली ॥१२॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ४६
॥६७१३॥
आस निरसली गोविंदाचे भेटी । संवसारा तुटी पुढिलिया ॥१॥
पुढें पाठविलें गोविंदें गोपाळां । देऊनी चपळां हातीं गुढी ॥२॥
हाका आरोळिया देऊनी नाचती । एक सादाविती हरि आला ॥३॥
आरंभीं पडिलीं होतीं तयां घरीं । संकीर्ण त्या नारी नरलोक ॥४॥
लोकां भूक तान नाहीं निद्रा डोळां । रुप वेळोवेळां आठविती ॥५॥
आहाकटा मग करिती गेलिया । आधीं ठावा तयां नाहीं कोणा ॥६॥
आधीं चुकी मग घडे आठवण । तुका म्हणे जन परिचयें ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ४७
॥६७१४॥
जननी हे म्हणे आहा काय झालें । शरीर रक्षिलें काय काजें ॥१॥
काय काज आतां हरिविण जिणें । नित्य दु:ख कोणें सोसावें हें ॥२॥
हें दु:ख न सरे हरि न भेटे तों । त्यामागेंचि जातों एका वेळे ॥३॥
एकवेळ जरी देखतें मी आतां । तरी जीवांपरता न करितें ॥४॥
करितों हे मात हरीचें चिंतन । शुभ तो शकुन तुका म्हणे ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ४८
॥६७१५॥
शुभ मात तिहीं आणिली गोपाळीं । चेंडू वनमाळी घेउनी आले ॥१॥
आली दारा देखे हरुषाची गुढी । सांगितली पुढी हरुषें मात ॥२॥
हरुषली माता केलें निंबलोण । गोपाळांवरुन कुरवंडी ॥३॥
गोपाळां भोवतें मिळालें गोकुळ । अवघीं सकळ लहान थोरें ॥४॥
थोर सुख झालें ते काळीं आनंद । सांगती गोविंद वरी आला ॥५॥
आले वरी बैसोनियां नारायण । काळ्या नाथून वहन केलें ॥६॥
नगराबाहेरी निघाले आनंदें । लावूनियां वाद्यें नाना घोष ॥७॥
नारायणापुढें गोपाळ चालती आनंदें नाचती गाती गीत ॥८॥
तंव तो देखिला वैकुंठीचा पति । लोटांगणीं जाती सकळही ॥९॥
सकळही एका भावें आलिंगिलें । अवघियां झाले अवघे हरि ॥१०॥
हरि आलिंगनें हरिरुप झालीं । आप विसरलीं आपणास ॥११॥
सकळांसी सुख एक दिलें देवें । मायबापभावें लोकपाळां ॥१२॥
मायबाप देखा नाहीं लोकपाल । सारिखीं सकळ तुका म्हणे ॥१३॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ४९
॥६७१६॥
नेणे वर्ण धर्म जीं आलीं सामोरीं । अवघींच हरी आलिंगिलीं ॥१॥
हरि लोकपाळ आले नगरांत । सकळांसहित मायबाप ॥२॥
पारणें तयांचें झालें एका वेळे । देखिलें सांवळें परब्रम्ह ॥३॥
ब्रम्हानंदें लोक सकळ नाचती । गुढिया उभविती घरोघरीं ॥४॥
घरोघरीं सुख आनंद सोहळा । सडे रंग माला चौकदारीं ॥५॥
दारीं वृंदावनें तुळसीचीं वनें । राम कृष्ण गाणें नारायण ॥६॥
नारायण तिहीं पूजिला बहूतीं । नाना पुष्पयाती करुनियां ॥७॥
यांचें ऋण नाहीं फिटलें मागील । पुढें भांडवल जोडिती हीं ॥८॥
हीं नवह्तीं कधीं या देवा वेगळीं । केला वनमाळी सेवाऋणी ॥९॥
सेवाऋणें तुका म्हणे रुपधारी । भक्तांचा कैवारी नारायण ॥१०॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ५०
॥६७१७॥
नारायण आले निज मंदिरासी । झाले या लोकांसी बहुडविते ॥१॥
बहुडविले बहु केले समाधान । विसरु तो क्षण नका माझा ॥२॥
मात सांगितली सकळ वृत्तांत । केलें दंडवत सकळांनीं ॥३॥
सकळां भातुक वांटिल्या साखरा । आपलाल्या घरा लोक गेले ॥४॥
लोक गेले कामा गाईपें गोपाळ । वारली सकळ लोभापाठी ॥५॥
लोभ दावूनियां आपला विसर । पाडितो कुमर धनआशा ॥६॥
आशेचे बांधले तुका म्हणे जन । काय नारायण ऐसा जाणें ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ५१
॥६७१८॥
झाला कवतुक करिता रोकडें । आणिकही पुढें नारायण ॥१॥
येऊनियां पुढें धरिला मारग । हरावया भाग इंद्रयाजीं ॥२॥
इंद्रा दहीं दूध तूप नेतां लोणी । घेतलें हिरोनी वाटे त्यांचें ॥३॥
हिरोनी घेतल्या कावडी सकळा । म्हणति गोपाळा बरें नव्हें ॥४॥
नव्हे तेंचि करी न भे कळिकाळा । तुका म्हणे लीळा खेळे देव ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ५२
॥६७१९॥
खेळ नव्हे बरा इंद्र कोपलिया । देव तया भीऊंनका ॥१॥
नका धरुं भय धाक कांहीं मनीं । बोले चक्रपाणि गौळियांसी ॥२॥
गौळियांसी धीर नाहीं या वचनें । आशंकित मनें वेडावलीं ॥३॥
वेडावलीं त्यांस न कळतां माव । देवाआदिदेव नोळखतां ॥४॥
नोळखतां दु:खें वाहाती शरीरीं । तुका म्हणे वरी भारवाही ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ५३
॥६७२०॥
भारवाही नोळखती या अनंता । जवळी असतां अंगसंगें ॥१॥
अंगसंगें तयां न कळे हा देव । कळोनी संदेह मागुतला ॥२॥
मागुती पडती चिंतेचिये डोहीं । जयाची हे नाहीं बुद्धि स्थिर ॥३॥
बुद्धि स्थिर होऊं नेदी नारायण । आशाबद्ध जन लोभिकांची ॥४॥
लोभिकां न साहे देवाचें करणें । तुका म्हणे तेणें दु:खी होती ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ५४
॥६७२१॥
दु:खी होती लोभें करावें तें काई । उडतील गाई म्हैसी आतां ॥१॥
आणीकही कांहीं होईल अरिष्ट । नाइके हा धीट सांगितलें ॥२॥
सांगों चला याच्या मायबापांपाशीं । निघाले घरासी देवा रागें ॥३॥
रागें काला देतां न घेती कवळ । टोंकवी गोपाळ क्रोधियांसी ॥४॥
क्रोध देवावरी धरियेला राग । तुका ह्मणे भाग न लभती ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ५५
॥६७२२॥
भाग त्या सुखाचे वांकडया बोबडयां । आपलिया गडयां भाविकांसी ॥१॥
भारवाही गेले टाकूनी कावडी । नवनीतगोडी भाविकांसी ॥२॥
काला करुनियां वांटिला सकळां । आनंदें गोपाळांमाजी खेळे ॥३॥
खेळेमेळे दहीं दुध तूप खाती । भय नाहीं चित्तीं कवणाचें ॥४॥
कवणाचें चाले तुका म्हणे बळ । जयासी गोपाळ साह्य झाला ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ५६
॥६७२३॥
जाणवलें इंद्रा चरित्र सकळ । वांकुल्या गोपाळ दाविताती ॥१॥
तातडिया मेघा आज्ञा करी राव । गोकुळीचा ठाव उरों नेदा ॥२॥
नेदाविया गाई म्हैसी वांचों लोक । पुरा सकळीक सिळाधारी ॥३॥
धाक नाहीं माझा गौळियांच्या पोरां । सकळीक मारा म्हणे मेघां ॥४॥
म्हणविती देव आपणां तोंवरी । जंव नाहीं वरी कोपलो मी ॥५॥
मीपणें हा देव नकळेचि त्यांसी । अभिमानें रासी गर्वाचिया ॥६॥
अभिमानराशि जयाचिये ठायीं । तुका म्हणे तई देव दुरी ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ५७
॥६७२४॥
देव त्यां फावला भाविकां गोपाळा । नाहीं तेथें कळा अभिमान ॥१॥
नाडलीं आपल्या आपणचि एकें । संदेहदायकें बहुफारें ॥२॥
फारें चालविलीं नेदी कळों भाव । देवाआदिदेव विश्वंभर ॥३॥
विश्वासावांचूनी कळों नये खरा । अभक्तां अधिरा जैसा तैसा ॥४॥
जैसा भाव तैसा जवळी त्या दुरी । तुका ह्मणे हरि देतो घेतो ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ५८
॥६७२५॥
तो या साचभावें न कळेचि इंद्रा । ह्मणऊनी धारा घालीसिळा ॥१॥
घाली धारा मेघ कडाडिला माथा । वरी अवचिता देखियेला ॥२॥
देखती पाऊस वोळला गोपाळ । भ्याले हे सकळ विचारिती ॥३॥
विचार पडला विसरले खेळ । अन्याय गोपाळ ह्मणती केला ॥४॥
लागलेंसे गोड न कळे ते काळीं । भेणें वनमाळी आठविती ॥५॥
आतां काय कैसा करावा विचार । गोधनासी थार आपणिया ॥६॥
यांचिया विचारें होणार तें कायीं । तुका ह्मणे ठायीं वेडावलीं ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ५९
॥६७२६॥
वेडावलीं काय करावें या काळीं । म्हणे वनमाळी गोपाळांसी ॥१॥
शिरीं धरुं गोवर्धन उचलूनी । ह्मणे तुम्ही कोणी भिऊं नका ॥२॥
नका सांडूं कोणी आपला आवांका । मारितां या हाकां आरोळिया ॥३॥
आशंकित चित्तें न वाटे त्यां खरें । धाकेंच ते बरें ह्मणती चला ॥४॥
चित्तीं धाक परि जवळी अनंत । तुका ह्मणे घात होऊं नेदी ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ६०
॥६७२७॥
नेदी दु:ख देखों दासा नारायण । ठेवी निवारुन आल्या आधीं ॥१॥
आधीं पुढें शुद्ध करावा मारग । दासांमागे मग सुखरुप ॥२॥
पर्वतासी हात लाविला अनंतें । तो जाय वरतें आपेंआप ॥३॥
आपल्या आपण उचलिला गिरी । गोपाळ हे करी निमित्यासी ॥४॥
निमित्य करुनी करावें कारण । करितां आपण कळों नेदी ॥५॥
दीनाचा कृपाळू पतितपावन । हें करी वचन साच खरें ॥६॥
सांगणें न लगे सुखदु:ख दासा । तुका ह्मणे ऐसा कृपावंत ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ६१
॥६७२८॥
कृपावंतें हाक दिली सकळिकां । माजिया रे नका राहों कोणी ॥१॥
निघाले या भेणें पाउसाच्या जन । देखे गोवर्धन उचलिला ॥२॥
लाविले गोपाळ फेरीं चहुंकडे । हांसे फुंदे रडे कोणी धाकें ॥३॥
धाकें हीं सकळ निघालीं भीतरी । उचलिला गिरी तयाखालीं ॥४॥
तया खालीं गाई वत्सें आलीं लोक । पक्षी सकळीक जीवजाति ॥५॥
जिहीं ह्मणविलें हरीचे अंकित । जातीचे ते होत कोणी तरी ॥६॥
जाति कुळ नाहीं तयांसी प्रमाण । अनन्या अनन्य तुइका ह्मणे ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ६२
॥६७२९॥
त्यांसी राखे बळें आपुले जे दास । कळिकाळासी वास पाहों नेदी ॥१॥
पाउस न येतां केली यांची थार । लागला तुषार येऊं मग ॥२॥
येऊनी दगड बैसतील गिरी । वरुषला धारी शिळांचिये ॥३॥
शिळांचिये धारीं वरुषला आकांत । होता दिवस सात एक सरें ॥४॥
एक सरें गिरी धरिला गोपाळीं । होतों भाव बळी आम्ही ऐसें ॥५॥
ऐसें कळों आलें देवाचिया चित्ता । ह्मणे तुह्मी आतां हात सोडा ॥६॥
हांसती गोपाळ करुनी नवल । आइकोनी बोल गोविंदाचे ॥७॥
दावितील डोया गुडघे कोपर । फुटले ते भार उचलितां ॥८॥
भार आह्मांवरी घालूनी निराळा । राहिलासी डोला चुकवूनी ॥९॥
निमित्य अंगुली लावियेली बरी । पाहों कैसा गिरी धरितोसी ॥१०॥
सिणले हे होते ठायींच्या त्या भारें । लटिकेंचि खरें मानूनियां ॥११॥
यांणीं अंत पाहों आदरिला याचा । तुका ह्मणे वाचा वाचाळ ते ॥१२॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ६३
॥६७३०॥
वाचाळ लटिके अभक्त जे खळ । आपुलें तें बळ वाखाणावें ॥१॥
बळें हुंबरती सत्य त्यां न कळे । नुघडती डोळे अंधळ्याचें ॥२॥
आसुडिल्या माना हात पाय नेटें । तंव भार बोटें उचलिला ॥३॥
लटिका चि आम्ही सीण केला देवा । कळों आलें तेव्हां सकळांसी ॥४॥
आलें कळों तुका ह्मणे अनुभवें । मग अहंभावें सांडवलें ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ६४
॥६७३१॥
सांडवले सकळांचे अभिमान । आणिले शरण लोटांगणीं ॥१॥
लोटांगणीं आले होऊनियां दीन । मग नारायण म्हणे भले ॥२॥
भला आजी तुम्ही केला साच पण । गिरि गोवर्धन उचलिला ॥३॥
लागती चरणा सकळ ते काळीं । आम्हांमध्यें बळी तूंचि एक ॥४॥
एका तुजविण न यों आम्ही कामा । कळों कृष्णा रामा आलें आजी ॥५॥
आजिवरी आम्हां होता अभिमान । नेणतां चरणमहिमा तुझा ॥६॥
तुझा पार आह्मी नेणों नारायणा । नखीं गोवर्द्धना राखियेलें ॥७॥
राखियेलें गोकुळ आह्मां सकळांसी । दगडाच्या रासी वरुषतां ॥८॥
वर्णावें तें काय तुझें महिमान । धरिती चरण सकळही ॥९॥
सकळही तान विसरलीं भूक । सकळही सुख दिलें त्यांसी ॥१०॥
त्यांसी कळों आला वैकुंठनायक । तुका ह्मणे लोक निर्भर ते ॥११॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ६५
॥६७३२॥
लोकां कळों आला देव आह्मामधीं । टाकिली उपाधि तिहीं शंका ॥१॥
शंका नाहीं थोरां लहानां जीवांसी । कळला हा हृषीकेशी मग ॥२॥
मग मनीं झाले निर्भर सकळ । संगे लोकपाळ कृष्णाचिया ॥३॥
कृष्णाचिया ओंव्या गाणें गाती गीत । कृष्णमय चित्त झालें त्यांचें ॥४॥
त्यांसी ठावा नाहीं बाहेरील भाव । अंतरींच वाव सुख झालें ॥५॥
सुखें तया दीस न कळे हे राती । अखंड या ज्योती गोविंदाची ॥६॥
चिंतनेंचि धालीं न लगे अन्नपाणी । तुका ह्मणे मनीं समाधान ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ६६
॥६७३३॥
समाधान त्यांचीं इंद्रियें सकळ । जयां तो गोपाळ समागमें ॥१॥
गोविंदाचा झाला प्रकाश भीतरी । मग त्यां बाहेरी काय काज ॥२॥
काज काम त्यांचे सरले व्यापार । नाहीं आप पर माझें तुझें ॥३॥
माया सकळांची सकळां ही वरी । विषम तें हरि दिसों नेदी ॥४॥
दिसे तया आप परावें सारिखें । तुका ह्मणे सुखें कृष्णाचिया ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ६७
॥६७३४॥
कृष्णाचिया सुखें भूक नाहीं तान । सदा समाधान सकळांचे ॥१॥
कळलेंचि नाहीं झाले किती दिस । बाहेरील वास विसरलीं ॥२॥
विसरु कामाचा तुका ह्मणे झाला । उद्वेग राहिला जावें यावें ॥३॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ६८
॥६७३५॥
जावें बाहेरी ना नाठवे विचार । नाहीं समाचार ठावा कांहीं ॥१॥
कांहीं न कळे तें कळों आलें देवा । मांडिला रिघावा कवतुक ॥२॥
कवतुकासाठीं भक्त देहावरी । आणिताहे हरि बोलावया ॥३॥
यासी नांव रुप नाहीं हा आकार । कळला साचार भक्ता मुखें ॥४॥
मुखें भक्तांचिया बोलतो आपण । अंगसंगें भिन्न नाहीं दोघें ॥५॥
दोघे वेगळाले लेखील जो कोणी । तयाचा मेदिनी बहु भार ॥६॥
तयासी घडलीं सकळही पापें । भक्तांचिय कोपें निंदा द्वेषें ॥७॥
द्वेषियाचा संग न घडावा कोणा । विष जेंवीं प्राणा नाश करी ॥८॥
करितां आइके निंदा या संतांची । तया होती तेचि अध:पात ॥९॥
पतन उद्धार संगाचा महिमा । त्यजावें अधमा संतसेवीं ॥१०॥
संतसेवीं जोडे महालाभरासी । तुका ह्मणे यासी नाश नाहीं ॥११॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ६९
॥६७३६॥
नाहीं नाश हरि आठवितां मुखें । जोडतील सुखें सकळही ॥१॥
सकळही सुखें वोळलीं अंतरीं । मग त्याबाहेरी काय काज ॥२॥
येऊं विसरलीं बाहेरी गोपाळें । तल्लीन सकळें कृष्णसुखें ॥३॥
सुख तें योगियां नाहीं समाधीस । दिलें गाई वत्स पशु जीवां ॥४॥
वारला पाऊस केव्हां नाहीं ठावा । तुका ह्मणे देवावांचूनियां ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ७०
॥६७३७॥
यांसी समाचार सांगतों सकळा । चलावें गोकुळा ह्मणे देव ॥१॥
देव राखे तय आडलिया काळें । देव सुखफळें देतो दासां ॥२॥
दासां दु:ख देखों नेदी आपुलिया । निवारी आलिया न कळतां ॥३॥
नाहीं मेघ येतां जातां देखियेला । धारीं वरुषला शिळांचिये ॥४॥
एवढें भक्तांचे सांकडें अनंता । होय निवारिता तुका म्हणे ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ७१
॥६७३८॥
काकुलती एकें पाहाता बाहेरी । तया ह्मणे हरि वोसरला ॥१॥
वोसरला मेघ आला होता काळ । बाहेरी सकळ आले लोक ॥२॥
कवतुक झालेम ते काळीं आनंद । कळला गोविंद साच भावें ॥३॥
भावें तया पुढें नाचती सकळें । गातील मंगळें ओंव्या गीत ॥४॥
गीत गाती ओंव्या रामकृष्णावरी । गोपाळ मोहोरी वाती पावे ॥५॥
वत्सें गाई पशु नाचती आनंदें । वेधलिया छंदें गोविंदाचया ॥६॥
चित्त वेधियेलें गोविंदें जयाचें । कोण तें देवाचें तयाहूने ॥७॥
तयाहूनी कोणी नाहीं भाग्यवंत । अखंड सांगात गोविंदाचा ॥८॥
गोविंदाचा संग तुका ह्मणे ध्यान । गोविंद ते जन गोकुळींचे ॥९॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ७२
॥६७३९॥
गोकुळींची गति कोण जाणे परि । पाहों आला वरी इंद्रराव ॥१॥
इंद्रापाशीं मेघ बोलती बडीवार । सकळ संहार करुनी आलों ॥२॥
आतां जीव नाहीं सांगाया ते रानीं । पुरिलें पाषाणीं शिळाधारीं ॥३॥
रिता कोठें नाहीं राहों दिला ठाव । जल्पती तो भाव न कळतां ॥४॥
न कळतां देव बळें हुंबरती । साच ते पावती अपमान ॥५॥
माव न कळतां केली तोंडपिटी । इंद्र आला दृष्टी पाहावया ॥६॥
पाहतां तें आहे जैसें होतें तैसें । नाचती विशेषें तुका म्हणे ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ७३
॥६७४०॥
नाचतां देखिलीं गाई वत्सें जन । विस्मित होऊन इंद्र ठेला ॥१॥
लागला पाऊस शिळांचिये धारीं । वांचलीं हीं परी कैसी येथें ॥२॥
येथें आहे नारायण संदेह नाहीं । विघ्न केलें ठायीं निर्विघ्न तें ॥३॥
विचारितां उंचलिला गोवर्द्धन । अवतार पूर्ण कळों आला ॥४॥
आला गौळियांच्या घरा नारायण । करितो स्तवन इंद्र त्यांचें ॥५॥
त्यांच्या पुण्या पार कोण करी लेखा । न कळे चतुर्मुखा ब्रम्हयासी ॥६॥
सीणतां जो ध्याना नये एकवेळा । तो तया गोपाळां समागमें ॥७॥
समागमें गाई वत्स पुण्यवंता । देह कुर्वाळितां अंगसंग ॥८॥
संग झाला मायबापां लोकपाळां । आलिंगिती गळां कंठाकंठ ॥९॥
करिते हे झाले स्तुति सकळीक । देव इंद्रादिक गोविंदाची ॥१०॥
करितील वृष्टि पुष्पवरुषाव । देवाआदिदेव पूजियेला ॥११॥
पुष्पांजुळी मंत्रघोष जयजयकार । दुमदुमी अंबर तेणें नादें ॥१२॥
नामाचा गजर गंधर्वाचीं गाणीं । अनंद भुवनीं न माये तो ॥१३॥
तो सुखसोहळा अनुपम्य रासी । गोकुळीं देवासी दोहीं ठायीं ॥१४॥
दोहीं ठायीं सुख दिलें नारायणें । गेला दरुषणें वैरभाव ॥१५॥
भावना भेदाची जाय उठाउठी । तुका ह्मणे भेटी गोविंदाचें ॥१६॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ७४
॥६७४१॥
गोविंदाचें नाम गोड घेतां वाचे । तेथें हे कईचे वैरभाव ॥१॥
भावें नमस्कार घातले सकळीं । लोटांगणें तळीं महीवरी ॥२॥
वरी हातबाहे उभारिली देवें । कळलीया भावें सकळांच्या ॥३॥
सकळ ही बरी बहुडविले स्थळा । चलावें गोपाळां ह्मणे घरा ॥४॥
राहिली हीं नाचों गोविंदाच्या बोलें । पडिलिया डोळें छंदें होतीं ॥५॥
छंद तो नावरे आपणा आपला । आनंदाचा आला होता त्यांसी ॥६॥
त्यांच्या तुका ह्मणे आनंदें सकळ । ठेंगणें गोपाळ समागमें ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ७५
॥६७४२॥
समागमें असे हरि नेणतियां । नेदी जाऊं वांयां अंकितांसी ॥१॥
अंकितां सावध केलें नारायणें । गोपाळ गोधनें सकळही ॥२॥
सकळही जन आले गोकुळासी । आनंद मानसी सकळांच्या ॥३॥
सकळांचा केला अंगिकार देवें । न कळतां भावे वांचवी त्यां ॥४॥
त्यां झाला निर्धार हरि आह्मांपासीं । निवांत मानसीं निर्भर तीं ॥५॥
निर्भर हे जन गोकुळींचे लोक । केले सकळीक नारायणें ॥६॥
नारायण भय येऊं नेदी गांवा । तुका ह्मणे नावां अनुसारे त्या ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ७६
॥६७४३॥
ये दशे चरित्र केलें नारायणें । रांगतां गोधनें राखिताहे ॥१॥
हें सोंग सारिलें या रुपें अनंतें । पुढें हि बहु तें करणें आहे ॥२॥
आहे तुका ह्मणे धर्मसंस्थापणें । केला नारायणें अवतार ॥३॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ७७
॥६७४४॥
अवतार केला संहाराया दुष्ट ॥ करिती हे नष्ट परपीडा ॥१॥
परपीडा करी दैत्य कंसराव । पुढें तो हि भाव आरंभिला ॥२॥
लाविलें लाघव पाहोनियां संधि । सकळांहीं वधी दुष्टजन ॥३॥
दुष्टजन परपीडक जे कोणी । ते या चक्रपाणी न साहती ॥४॥
न साहवे दु:ख भक्तांचे या देवा । अवतार घ्यावा लागे रुप ॥५॥
रुप हे चांगलें राम कृष्ण नाम । हरे भवश्रम उच्चारितां ॥६॥
उच्चारितां नाम कंस वैरभावें । हरोनियां जिवें कृष्ण केला ॥७॥
कृष्णरुप त्यासी दिसें आवघें जन । पाहे आपण कृष्ण झाला ॥८॥
पाहीलें दर्पणीं आधिल्या मुखासी । चतुर्भुज त्यासी तोचि झाला ॥९॥
झालीं कृष्णरुप कन्या पुत्र भाज । तुका ह्मणे राज्य सैन्य जन ॥१०॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ७८
॥६७४५॥
सैन्य जन हांसे राया झालें काई । वासपे तो ठायीं आपणासी ॥१॥
आपणा आपण जयास तीं तैसीं । वैरभाव ज्यांसी भक्ति नाहीं ॥२॥
नाहीं याचा त्याचा भाव एकविध । ह्मणऊनी छंद वेगळाले ॥३॥
वेगळाल्या भावें ते तया हांसती । तयास दिसती अवघीं हरि ॥४॥
हरिला कंसाचा जीवभाव देवें । द्वेषाचिया भावें तुका ह्मणे ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ७९
॥६७४६॥
द्वेषाचिया ध्यानें हरिरुप झाले । भाव हारपले देहादिक ॥१॥
देहादिक कर्म अभिमान वढे । तया कंसा जोडे नारायण ॥२॥
नारायण जोडे एकविध भावें । तुका ह्मणे जीवें जाणें लागे ॥३॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ८०
॥६७४७॥
जीवभाव त्याचा गेला अभिमान । ह्मणऊनि जन हांसे कंसा ॥१॥
सावध करितां नये देहावरी । देखोनियां दुरी पळे जन ॥२॥
जन वन हरि झालासे आपण । मग हे लोचन झांकियेले ॥३॥
झांकूनी लोचन मौन्येंचि राहिला । नाहीं आतां बोळायाचें काम ॥४॥
बोलायासी दुजें नाहीं हें उरलें । जन कृष्ण झालें स्वर्यें रुप ॥५॥
रुप पालटलें गुण नाम याति । तुका म्हणे भूतीं देव जाला ॥६॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ८१
॥६७४८॥
जीवभाव त्याचा गेला अभिमान । ह्मणऊनि जन हांसे कंसा ॥१॥
सावध करितां नये देहावरी । देखोनियां दुरी पळे जन ॥२॥
जन वन हरि झालासे आपण । मग हे लोचन झांकियेले ॥३॥
झांकूनि लोचन मौन्येंचि राहिला । नाहीं आतां बोळायचें काम ॥४॥
बोलायासी दुजें नाहीं हें उरलें । जन कृष्ण झालें स्वयें रुप ॥५॥
रुप पालटलें गुण नाम याति । तुका म्हणे भूतीं देव झाला ॥६॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ८२
॥६७४८॥
झालों स्वये कृष्ण आठव हा चित्तीं । भेदें भयवृत्ति उरली आहे ॥१॥
उरली आहे रुप नांव दिसे भिन्न । मी आणि हा कृष्ण आठवतो ॥२॥
तोंवरी हा देव नाहीं तयापासीं । आला दिसे त्यासी तोचि देव ॥३॥
देवरुप त्याची दिसे वरी काया । अंतरीं तो भयातीत भेदें ॥४॥
भेदें तुका म्हणे अंतरे गोविंद । साचें विण छंद वांयां जाय ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ८३
॥६७४९॥
वांयां तैसे बोल हरिशीं अंतर । केले होती चार भयभेदें ॥१॥
भेद भय गेले नोळखे आपणा । भेटी नारायणा कंसा झाली ॥२॥
झाली भेटी कंसा हरीशीं निकट । सन्मुखचि नीट येरयेरां ॥३॥
येरयेरां भेटी युद्धाच्या प्रंसगीं । त्याचें शस्त्र अंगीं हाणितलें ॥४॥
त्याचें वर्म होतें ठावें या अनंता । तुका ह्मणे सत्तानायक हा ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ८४
॥६७५०॥
नारायणें कंस चाणुर मर्दिला । राज्यीं बैसविला उग्रसेन ॥१॥
उग्रसेन स्थापियेला शरणागत । पुरविल अंत अभक्ताचा ॥२॥
अवघेंचि केलें कारण अनंतें । आपुलिया हावें सकळ ही ॥३॥
सकळही केलीं आपलीं अंकित । राहे गोपिनाथ मथुरेसी ॥४॥
मथुरेसी आला वैकुंठनायक । झालें सकळीक एक राज्य ॥५॥
राज्य दिलें उग्रसेना शरणागता । सोडविलीं माता दोन्ही ॥६॥
सोडवणे धांवे भक्ताच्या कैवारें । तुहा ह्मणे करें शस्त्र धरी ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ८५
॥६७५१॥
धरी दोहीं ठायीं सारखाचि भाव । देवकी वसुदेव नंद दोघे ॥१॥
दोन्ही एके ठायीं केल्या नारायणें । वाढविला तिणें आणि व्यली ॥२॥
व्याला वाढला हा आपल्या आपण । निमित्या कारणें माय बाप ॥३॥
माय हा जगाची बाप नारायण । दुजा करी कोण यत्न यासी ॥४॥
कोण जाणे याचे अंतरींचा भाव । कळों नेदी माव तुका म्हणे ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ८६
॥६७५२॥
दिनाचा कृपाळू दुष्टजना काळ । एकला सकळ व्यापक हा ॥१॥
हांसे बोले तैसा नव्हे हा अनंत । नये पराकृत ह्मणों यासी ॥२॥
यासी कळावया एक भक्तिभाव । दुजा नाहीं ठाव धांडोळितां ॥३॥
धांडोळितां श्रुति राहिल्या निश्चित । तो करी संकेत गोपिसवें ॥४॥
गोपिकांची वाट पाहे द्रुमातळीं । मागुता न्याहाळीं न देखतां ॥५॥
न देखता त्यांसी उठे बैसे पाहे । वेडावला राहे वेळोवेळां ॥६॥
वेळोवेळां पंथ पाहे गोपिकांचा । तुका ह्मणे वाचा नातुडे तो ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ८७
॥६७५३॥
तो बोले कोमळ निष्ठुर साहोनी । कोपतां गौळणी हास्य करी ॥१॥
करावया दास्य भक्तांचें निर्लज्ज । कवतुकें रज माथां वंदी ॥२॥
दिलें उग्रसेना मथुरेचें राज्य । सांगितलें काज करी त्याचें ॥३॥
त्यासी होतां कांहीं अरिष्ट निर्माण । निवारी आपण शरणागता ॥४॥
शरणागता राखे सर्वभावें हरि । अवतार धरी तयांसाठीं ॥५॥
तयांसाठीं वाहे सुदर्शन गदा । उभा आहे सदा सांभाळित ॥६॥
तळमळ नाहीं तुका ह्मणे चित्ता । भक्तांचा अनंता भार माथां ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ८८
॥६७५४॥
मारिले असुर दाटिले मेदिनी । होते कोणा कोणी पीडित ते ॥१॥
ते हा नारायण पाठवी अघोरा । संतांच्या मत्सरा घातावरी ॥२॥
वरिले ते दूतीं यमाचिये दंडीं । नुच्चारितां तोंडीं नारायण ॥३॥
नारायण नाम नावडे जयांसी । ते झाले मिरासी कुंभपाकीं ॥४॥
कुंभपाकीं सेख वाज वो जयांचा । तुका ह्मणे वाचा संतनिंदा ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ८९
॥६७५५॥
वास नारायणें केला मथुरेसी । वधूनी दुष्टांसी तये ठायीं ॥१॥
ठायीं पितियाचें मानी उग्रसेन । प्रतिपाळी जनासहित लोकां ॥२॥
लोकां दु:ख नाहीं मागील आठव । देखियेला देव दृष्टी त्यांणीं ॥३॥
देखोनियां देवा विसरलीं कंसा । ठावा नाहीं ऐसा होता येथें ॥४॥
येथें दुजा कोणी नाहीं कृष्णाविणें । ऐसें वाटे मनें काया वाचा ॥५॥
काया वाचा मन कृष्णीं रत झालें । सकळां लागलें कृष्णध्यान ॥६॥
ध्यान गोविंदाचें लागलें या लोकां । निर्भर हे तुका ह्मणे चित्तीं ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ९०
॥६७५६॥
चिंतिलीं पावलें जयां कृष्णभेटी । एरवीं ते आटी वांयांविण ॥१॥
वासना धरिती कृष्णाविणें कांहीं । सीण केला तिहीं साधनांचा ॥२॥
चाळविले डंबें एक अहंकारें । भोग जन्मांतरें न चुकती ॥३॥
न चुकती भोग तपें दानें व्रतें । एका त्या अनंतें वांचूनियां ॥४॥
चुकवूनी जन्म दाखवी आपणा । भजा नारायणा तुका ह्मणे ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ९१
॥६७५७॥
भजल्या गोपिका सर्व भावें देवा । नाहीं चित्तीं हेवा दुजा कांहीं ॥१॥
दुजा छंदु नाहीं तयाचिये मनी । जागृति सपनीं कृष्णध्यान ॥२॥
ध्यान ज्यां हरीचें हरीसी तयांचें । चित्त ग्वाही ज्यांचें तैशा भावें ॥३॥
भाग्यें पूर्व पूण्यें आठविती लोक । अवघे सकळीक मथुरेचे ॥४॥
मथुरेचे लोक सुखी केले जन । तेथें नारायण राज्य करी ॥५॥
राज्यकरी गोपियादवांसहित । कर्मिलें बहुतकाळ तेथें ॥६॥
तेथें दैत्यीं उपसर्ग केला लोकां । रचिली द्वारका तुका म्हणे ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ९२
॥६७५८॥
रचियेला गांव सागराचे पोटीं । जडोनी गोमटीं नानारत्नें ॥१॥
रत्नें खणोखणी सोनियाच्या भिंती । लागलिया ज्योति रविकळा ॥२॥
कळा सकळ ही गोविंदाचे हातीं । मंदिरें निगुती उभारिलीं ॥३॥
उभारिलीं दुर्गे दारवंटे फांजी । कोटि चर्यामाजी शोभलिया ॥४॥
शोभलें उत्तम गांव सागरांत । सकळांसहित आले हरि ॥५॥
आला नारायण द्वारका नगरा । उदार या शूरा मुगुटमणि ॥६॥
निवडीना याति समानचि केलीं । टणक धाकुलीं नारायणें ॥७॥
नारायणें दिलीं अक्षई मंदिरें । अभंग साचारें सकळांसी ॥८॥
सकळ ही धर्मसीळ पुण्यवंत । पवित्र विरक्त नारीनर ॥९॥
रचिलें तें देवें न मोडे कवणा । वळियांचा राणा नारायण ॥१०॥
बळबुद्धीनें तीं देवाच सारखीं । तुका म्हणे मुखीं गाती ओंव्या ॥११॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ९३
॥६७५९॥
गाती ओंव्या कामें करितां सकळें । हालवितां बाळें देवावरी ॥१॥
ऋद्धिसिद्धि दासी दारीं ओळंगती । सकळ संपत्ति सर्वा घरीं ॥२॥
घरी बैसलिया जोडलें निधान । करिती कीर्तन नरनारी ॥३॥
नारीनर लोक धन्य त्यांची याति । जयांसी संगति गोविंदाची ॥४॥
गोविंदे केले लोकपाळ । चिंतनें सकळ तुका ह्मणे ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ९४
॥६७६०॥
कांहीं चिंता कोणा नाहीं कोणेविशीं । करी द्वारकेसी राज्य देव ॥१॥
द्वारकेसी राज्य करी नारायण । दुष्ट संहारुन धर्म पाळी ॥२॥
पाळी वेदाआज्ञा ब्राह्मणांचा मान । अतीतपूजन वैष्णवांचें ॥३॥
अतीत अलिप्त अवघियां वेगळा । नाहीं हा गोपाळा अभिमान ॥४॥
अभिमान नाहीं तुका ह्मणे त्यासी । नेदी आणिकांसी धरुं देव ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ९५
॥६७६१॥
धरियेलें रुप कृष्ण नाम बुंथी । परब्रह्म क्षिती उतरलें ॥१॥
उत्तम हें नाम राम कृष्ण जगीं । तरावयालागीं भवनदी ॥२॥
दीनानाथ ब्रिदें रुळती चरणीं । वंदितील मुनि देव ऋषि ॥३॥
ऋषीं मुनीं भेटी दिली नायायणें । आणिक कारणें बहु केलीं ॥४॥
बहु कासावीस झाला भक्तांसाठीं । तुका ह्मणे आटी सोसियेली ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ९६
॥६७६२॥
सोसियेली आटी गर्भवास फेरे । आयुधांचे भारे वागवितां ॥१॥
वाहोनी सकळ आपुलिये माथां । भार दासां चिंता वाहों नेदी ॥२॥
नेदी काळाचिये हातीं सेवकांसी । तुका ह्मणे ऐसी ब्रीदावळी ॥३॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ९७
॥६७६३॥
ब्रीदावळी ज्याचे रुळते चरणीं । पाउलें मेदिनी सुखावे त्या ॥१॥
सुखावे मेदिनी कृष्णाचिये चाली । कुंकुमें शोभलींख होय रेखा ॥२॥
होऊनी भ्रमर पाउलांचें सूख । घेती भक्त मुख लावूनियां ॥३॥
याचसाठीं धरियला अवतार । सुख दिलें फार निज दासां ॥४॥
निजसुख तुका ह्मणे भक्तां ठावें तिहींच जाणावें भोगूं त्यासी ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ९८
॥६७६४॥
भोगिला गोपिकां यादवां सकळां । गौळणि गोपाळां गाईवत्सां ॥१॥
गाती धणीवरी केला अंगसंग । पाहिला श्रीरंग डोळेभरी ॥२॥
भक्ति नवविधा तयांसी घडली । अवघींच केली कृष्णरुप ॥३॥
रुप दाखविलें होतां भिन्न भाव । भक्त आणि देव भिन्न नाहीं ॥४॥
नाहीं राहों दिलें जातां निजधामा । तुका ह्मणे आह्मांसहित गेला ॥५॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग ९९
॥६७६५॥
गेला कोठें होता कोठूनियां आला । सहज व्यापला आहे नाहीं ॥१॥
आहे साच भावें सकळव्यापक । नाहीं अभाविक लोकां कोठें ॥२॥
कोठें नाहीं ऐसा नाहीं रिताठाव । अनुभवी देव स्वयें झाले ॥३॥
जातों येतों आह्मी देवाचे सांगात । तुका ह्मणे गात देवनाम ॥४॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग १००
॥६७६६॥
मना वाटे तैसीं बोलिलों वचनें । केली धीटपणें सलगी देवा ॥१॥
वाणी नाहीं शुद्ध याति एक ठाव । भक्ति नेणें भाव नाहीं मनीं ॥२॥
नाहीं झालें ज्ञान पाहिलें अक्षर । मानी जैसें थोर थोरीं नाहीं ॥३॥
नाहीं मनीं लाज धरिली आशंका । नाहीं भ्यालों लोकां चतुरांसी ॥४॥
चतुरांच्या राया मी तुझें अंकित । झालों शरणागत देवदेवा ॥५॥
देवा आतां करीं सरतीं हीं वचनें । तुझ्या कृपादानें बोलिलों तीं ॥६॥
तुझें देणें तुझ्या समर्पूनीं पायीं । झालों उतरायी पांडुरंगा ॥७॥
रंकाहुनी रंक दास मी दासांचें । सामर्थ्य हें कैचें बोलावया ॥८॥
बोलावया पुरे वाचा माझी कायी । तुका ह्मणे पायीं ठाव द्यावा ॥९॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बाळक्रीडा अभंग १०१
॥६७६७॥
चारी वेद ज्याची कीर्ति वाखाणिती । प्रत्यक्ष ये मूर्ति विठोबाची ॥१॥
चहुं युगांचे हें साधन साधिलें । अनुभवा आलें आपुलिया ॥२॥
एवढें करुनी आपण निराळा । प्रत्यक्ष हें डोळां दाखविलें ॥३॥
दावूनि सकळ प्रमाणाच्या युक्ति । जयजयकार करिती अवघे भक्त ॥४॥
भक्ति नवविधा पावली मुळची । जनार्दननामाची संख्या झाली ॥५॥
नवसें ओंव्या आदरें वाचितां । त्याच्या मनोरथा कार्यासिद्धि ॥६॥
सीमा न करवे आणीक ही सुखा । तुका ह्मणे देखा पांडुरंगा ॥७॥
माझी वाणी तुझे वर्णी गुण नाम । ऐसें देई प्रेम कांहीं कला ॥२॥
बालक्रीडा अभंग समाप्त
