सोळा पदार्थ तत्त्वज्ञान होण्यासाठी :न्यायशास्त्र

सोळा पदार्थ-

१ प्रमाण, २ प्रमेय, ३ संशय, ४ प्रयोजन, ५ द्दष्टांत ६ सिद्धांत, ७ अवयव, ८ तर्क, ९ निर्णय, १० वाद, ११ जल्प, १२ वितण्डा, १३ हेत्वभास, १४ छल, १५ जाती, व १६ निग्रहस्थान, 

या सोळा पदार्थांचे उद्देश-लक्षण-परीक्ष इत्यादींनीं तत्त्वज्ञान होतें. गौतमप्रणीत न्यायदर्शनांत असे सोळा पदार्थ मानले आहेत व त्यामुळें दुःख नाश होऊन निश्रेयस मिळतें असें न्यायशास्त्र मानतें, 

(न्यायशास्त्र).

संकलक : धनंजय महाराज मोरे